Powody przyjazdu do Polski
Niskie zarobki na Ukrainie to główny powód przyjazdu Ukraińców do pracy do naszego kraju, takiego zdania jest niemal 80% respondentów. Prawie co piaty obywatel Ukrainy wśród przyczyn swojej decyzji przyjazdu do Polski wymienił złą sytuację gospodarczą i polityczną.
Podczas wyboru oferty pracy w Polsce respondenci najczęściej zwracali uwagę na wysokość wynagrodzenia (69%). Ważnym czynnikiem są także rekomendacje przyjaciół i znajomych (22%). Co ósmy Ukrainiec szukał pracy odpowiadającej jego wykształceniu i kompetencjom. Dla 13% badanych priorytetem była możliwość pracy w godzinach nadliczbowych, aby zarobić jak najwięcej.
Warto także podkreślić, że zdecydowana większość respondentów przed wyjazdem do naszego kraju dokładnie wiedziała, na jakich warunkach zostanie zatrudniona (64%). W tym samym czasie 70% badanych nie wiedziała, na czym polega różnica między umową o pracę, umową zlecenia oraz umową o dzieło w Polsce.
Jak Ukraińcy szukają pracy w Polsce?
Co drugi Ukrainiec szukał odpowiedniej oferty pracy z polecenia przyjaciół i znajomych. Z pomocy agencji pośrednictwa pracy w swojej miejscowości skorzystało niemal 28% respondentów. Przez internet ofert pracy w Polsce szukał co czwarty Ukrainiec. Obywatele Ukrainy nie potrzebują dużo czasu do znalezienia pracy w naszym kraju. Mianowice 57% badanych zajęło to do dwóch tygodni. Średni czas poszukiwania pasującej oferty to 3,3 tygodnie. Większość Ukraińców, którzy szukają zatrudnienia w naszym kraju, nie chwyta się pierwszej lepszej oferty. Ponad połowa respondentów oświadczyła, że miała wybór ofert pracy i stanowisk. Jednocześnie ponad 1/3 Ukraińców, którzy przyjechali do pracy do Polski na określone stanowisko, nie ma odpowiedniego doświadczenia na tym stanowisku.
Jak długo Ukraińcy chcą pracować w Polsce
Migracja zarobkowa z Ukrainy do Polski ciągle ma charakter krótkookresowy. Według badania co drugi respondent planuje pracować w Polsce od 3 do 6 miesięcy. Przy tym niemal jedna trzecia Ukraińców zamierza pracować w naszym kraju do 3 miesięcy. Jedynie 5% Ukraińców będzie pracować w Polsce ponad rok. Średni planowany okres pracy badanych wynosi 5,9 miesięcy. 37% respondentów czekało na załatwienie wszystkich formalności od 2 tygodni do 1 miesiąca, a prawie co trzeciej osobie to się udało w ciągu 2 tygodni.
Ruch bezwizowy ułatwia sprawę
Wprowadzenie ruchu bezwizowego pomiędzy Ukrainą a UE miało pozytywny wpływ na dynamikę migracji zarobkowej do Polski. Obecnie już co czwarty ukraiński obywatel rozpoczyna pracę w naszym kraju na podstawie paszportu biometrycznego. Natomiast prawie 2/3 Ukraińców przyjechało na podstawie wizy pracowniczej. Z kolei mniej niż 5% zdecydowało się zalegalizować swój pobyt i pracę w Polsce za pośrednictwem zezwolenia wydawanego przez wojewodów.
Ukraińscy mogą i chcą pracować ponad 8 godzin dziennie
Ukraińcy chcą pracować w Polsce powyżej ustawowego czasu pracy. Co drugi respondent woli pracować od 10 do 12 godzin na dobę, a 37% - od 8 do 10 godzin. Na przewidziany ustawą ośmiogodzinny dzień pracy godzi się jedynie co dziesiąty Ukrainiec.
Obywatele Ukrainy są gotowi pracować także w weekendy. Niemal 59% pracowników woli pracować w Polsce 6 dni w tygodniu, a 8% nawet 7 dni w tygodniu. Niemal co piąty Ukrainiec zgadza się pracować w Polsce w dni swoich świąt religijnych, aby zwiększyć swoje zarobki. Z kolei obchodzić swoje święta religijne planuje w Polsce niemal ¾ ukraińskich pracowników.
Najbardziej pożądanymi bonusami dla Ukraińców są: bezpłatne zakwaterowanie oraz premie pieniężne. Takiego zdania jest odpowiednio 72% i 60% respondentów. Z kolei 28% liczy na bezpłatne wyżywienie, a 23% - na darmowy dojazd do miejsca pracy.
Jakie są oczekiwania finansowe?
Większość Ukraińców oczekuje, iż za swoją pracę w Polsce otrzyma minimalną stawkę godzinową, bądź nawet mniejsze wynagrodzenie. Mianowicie 41% respondentów spodziewa się zarobków na poziomie od 9 do 11 złotych netto. Warto dodać, że minimalna stawka godzinowa w Polsce w 2018 roku wynosi 13,70 złotych brutto – czyli 9,97 złotych netto w przypadku pracownika zgłoszonego do ZUS z dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym.
Ponad 45% badanych podczas całego pobytu w naszym kraju planuje przywieźć lub przekazać do domu do 5 tys. złotych. Chociaż prawie co czwarty pracownik zakłada, że zarobi (po odjęciu kosztów swojego utrzymania w Polsce) ponad 10 tys. złotych. Warto podkreślić, że ponad ¾ respondentów przed wyjazdem do Polski dokładnie wiedziała, ile będzie zarabiać w naszym kraju.
Połowa badanych podczas swojego ostatniego zatrudnienia w Polsce wolała nie przekazywać pieniędzy na Ukrainę, tylko przywieźć całą kwotę po zakończeniu pobytu. Natomiast z tych, którzy wysyłali pieniądze do domu, większość wybrała międzynarodowe przekazy pieniężne. Zdecydowanie mniej osób, przekazując pieniądze na Ukrainę, korzystała z pomocy znajomych czy kierowców autobusów. Ponad 37% respondentów przekazywało do domu średnio do 1000 złotych co miesiąc. Z kolei co trzeci badany wysyłał miesięcznie kwotę od 1 tys. do 2 tys. złotych, a prawie 29% - większą niż 2 tys. złotych.
Ukraińcy nie narzekają na traktowanie przez pracodawców
Ponad 70% pracujących w Polsce Ukraińców nie zdarzyło się spotkać z nieuczciwością pracodawców. W tym czasie 29% respondentów zadeklarowało, że doznało nieuczciwego traktowania ze strony pracodawców w Polsce. Uczciwość to wartość, którą nasi respondenci bardzo doceniają. Mianowicie 44% badanych zadeklarowało rezygnację z pracy w Polsce przed końcem obowiązywania umowy, jeżeli będzie miało do czynienia z nieuczciwym pracodawcą. Dwukrotnie mniejsza liczba ukraińskich pracowników (23%) zdecyduje się na taki krok z powodu lepszej oferty pracy.
Ilu pracuje na czarno?
Prawie ¾ naszych respondentów twierdzi, że nigdy im się nie zdarzyło pracować w Polsce „na czarno”, chociaż 23% respondentów przyznało się, że zgodzą się na podjęcie pracy bez podpisanej umowy, jeżeli dzięki temu otrzymają wyższe wynagrodzenie. Natomiast 42% badanych zadeklarowało, że nigdy nie przyjmie propozycji pracy w szarej strefie.
Ponad 2/3 przepytanych Ukraińców, którzy już pracowali w Polsce, nie spotkało się w naszym kraju z nieprzyjaznym nastawieniem z powodu narodowości. Wśród tych, którzy doświadczyli nieprzyjaznego nastawienia, 55% mówią, że polegało ono na różnego rodzaju zaczepkach. Obniżone wynagrodzenie wymieniło 30% respondentów, a trudności w znalezieniu zakwaterowania - 7%.
Ponadto, badanie wykazało, że Ukraińcy, dobrze znający język polski, częściej odnotowują nieprzyjazne nastawienie z powodu ich narodowości. Ponad jedna trzecia respondentów ma przyjaciół lub bliskich znajomych wśród Polaków. Liczba ta znacznie wzrasta (do 59%), jeżeli pod uwagę weźmiemy ukraińskich pracowników, którzy już odwiedzali Polskę wcześniej.
Mimo ogromnej popularności Polski jako kierunku migracji zarobkowej, większość przepytanych Ukraińców, rozważa zatrudnienie w innych państwach. Najbardziej kusi naszych respondentów praca w Niemczech. Nad pracą w tym kraju zastanawia się 27% obecnie zatrudnionych w Polsce obywateli Ukrainy. Na drugim miejscu uplasowały się Czechy (21%), a na trzecim Włochy, gdzie chce pracować co dwudziesty Ukrainiec.
Co jest największym wyzwaniem dla Ukraińców w Polsce?
Prawdziwym wyzwaniem dla Ukraińców pracujących w Polsce jest adaptacja w naszym kraju. Prawie 46% respondentów oczekuje pomocy w tej kwestii ze strony polskich władz, a 59% liczy na wsparcie w tym zakresie ze strony polskich agencji pracy tymczasowej. Ciekawym wydaje się to, że więcej Ukraińców pracujących w Polsce jest zainteresowanych zainicjowaniem przez państwo kursów nauki języka polskiego, niż liberalizacją przepisów zatrudniania obcokrajowców.
Ponad 72% badanych nie zauważyła zmiany procedury zatrudniania obcokrajowców, która nastąpiła w Polsce w styczniu 2018 roku. Nowelizację prawa pozytywnie ocenia jedynie 18% Ukraińców. Połowę mniej jest zdania, że nowe przypisy spowodowały pogorszenie procedury zatrudniania obcokrajowców w Polsce.
Ponad 1/5 badanych deklaruje chęć osiedlenia się w naszym kraju na stałe, a kolejnych 26% chciałoby zamieszkać w Polsce na okres kilku lat. Powód do przeprowadzenia się Ukraińców do Polski jest niezmienny – wyższe zarobki, niż na Ukrainie. Ponad 22% respondentów do migracji mógłby przekonać niekorzystny rozwój sytuacji na Ukrainie, a kolejnych 18% - perspektywy rozwoju zawodowego w Polsce. Zdecydowanie najważniejszym argumentem na korzyść pracy na Ukrainie są większe zarobki. Takiego zdania jest ¾ badanych. Na drugim miejscu uplasowała się stabilizacja polityczna i gospodarcza, a na trzecim zwalczenie korupcji na Ukrainie. Jedynie 4% Ukraińców odrzuca możliwość powrotu do pracy w swoim kraju.
Wykształcenie pracowników z Ukrainy
Największą grupą pracowników z Ukrainy stanowią obywatele z wykształceniem wyższym i niepełnym wyższym (35%). Na drugim miejscu znalazła się grupa osób z wykształceniem zawodowym (32,5%). Tuż za nią uplasowały się osoby z wykształceniem średnim (32,2%). Według naszego badania, 41% przyjeżdżających jest zainteresowanych zdobyciem wykształcenia w polskich placówkach oświatowych (szkoły wyższe i policealne), jeżeli pomoże to w zwiększeniu ich wynagrodzenia w Polsce.
Wiek pracowników z Ukrainy
Największą grupę respondentów stanowią osoby w wieku 26-35 lat (35%). Warto zwrócić też uwagę na dużą liczbę Ukraińców, którzy przyjechali do Polski w celu podjęcia pracy tuż po ukończeniu szkoły średniej czy zawodowej lub uczelni wyższej (21,5%). Wśród badanych dominują mężczyźni (64%), których jest niemal dwukrotnie więcej, niż kobiet (36%). Co trzeci pracownik przyjechał do nas z zachodniej części Ukrainy, natomiast po piętach zachodowi depczą obwody Ukrainy centralnej (31%). Prawie ¾ Ukraińców przyjechali z miast, zaś reszta z terenów wiejskich.
Znajomość języka polskiego
Niemal co trzeci Ukrainiec przyznaje się, że zupełnie nie zna języka polskiego, a prawie co czwarty oświadczył, że źle włada tym językiem. Jedynie 6% zadeklarowało, że posługuje się językiem polskim swobodnie lub bardzo dobrze, a co dziesiąty - dobrze. Jednocześnie ponad 40% przyjeżdżających jest przekonanych, że podczas pracy w Polsce nie potrzebują znajomości języka polskiego, natomiast zdecydowana większość respondentów wyraża chęć do nauki języka kraju, w którym pracuje. Niemal ¾ Ukraińców chce nauczyć się języka polskiego.
Przebadani Ukraińcy, którzy wjechali do naszego kraju przez drogowe przejścia graniczne, spędzili na granicy przeciętnie ponad 5,5 godzin. Niemal co dziesiąty respondent poświęcił na przekraczanie granicy z Polską ponad 10 godzin. Z kolei jedynie 15% Ukraińcom udało się spędzić na granicy od 1 do 2 godzin. Niemal ¾ badanych pozytywnie ocenia nastawienie ze strony funkcjonariuszy Straży Granicznej RP i Służby Celnej RP. Przeciwnego zdania jest jedynie 5% ukraińskich pracowników.
A jakich krajach najczęściej pracowali Ukraińcy?
Badanie pokazało, że co czwarty Ukrainiec ma już doświadczenie w pracy w innych państwach oprócz Polski. Wśród krajów trzecich, w których zdarzało się pracować obywatelom Ukrainy, przoduje Rosja, na drugim miejscu uplasowały się Czechy, a na trzecim Niemcy. Ciekawy wydaje się fakt, że w górnej części zestawienia nie znalazło się miejsca dla popularnych wśród Ukraińców Włoch, Hiszpanii czy Portugalii.
Pierwszy raz w Polsce
Większość Ukraińców przyjechała do Polski po raz pierwszy w celu podjęcia pracy. Natomiast ponad jedna trzecia obywateli Ukrainy wcześniej już pracowała w naszym kraju. Niemal 43% badanych pracowało w Polsce tylko raz, co piąty - dwukrotnie. Z kolei 14% respondentów pracowało w naszym kraju 4-5 razy. Jak wskazują odpowiedzi respondentów, ostatni pobyt większości Ukraińców w Polsce w celu podjęcia pracy miał charakter krótkookresowy – do 6 miesięcy. Jedynie blisko 6% Ukraińców, pracujących obecnie w Polsce, ostatnio przepracowało w naszym kraju ponad 6 miesięcy.
Badanie zostało przeprowadzone przez firmę EWL w dniach 25 maja - 15 czerwca 2018 roku, metodą wywiadów indywidualnych. Przebadanych zostało 900 obywateli Ukrainy, reprezentujących wszystkie obwody kraju, którzy przyjechali do Polski w celu podjęcia pracy.
Naczelna Redakcja Gospodarcza, komunikat, kw