Mateusz Morawiecki ocenił, że uruchomiony dwa lata temu program "Czyste powietrze" to rewolucja w polityce środowiskowej. Zwrócił uwagę, że docelowo ponad 100 mld zł ma być zainwestowane w termomodernizację domów i wymianę źródeł ciepła na te bardziej ekologiczne.
- Już teraz 200 tys. gospodarstw domowych uczestniczy w programie ''Czyste powietrze''. To pół miliona osób, które będą mogły korzystać z bezpieczniejszego i bardziej przyjaznego dla środowiska ogrzewania - podkreślił.
Szef rządu dodał, że program nabiera rozpędu i jest on też upraszczany. Zachęcił samorządy do aktywnego w nim uczestnictwa.
Poinformował, że zdecydowano o przeznaczeniu 100 mln zł na promocję tego programu w gminach. Z tych pieniędzy mają powstać m.in. punkty konsultacyjne dla mieszkańców.
Walka ze smogiem
Smog to zanieczyszczenie powietrza, które ogranicza widoczność. Termin "smog" został po raz pierwszy użyty we wczesnych latach 1900 do opisania mieszaniny dymu i mgły. Dym pochodził zazwyczaj z palącego się węgla. Smog był powszechny w obszarach przemysłowych i w miastach do dziś pozostaje dobrze znanym widokiem.
Polacy uważają smog za poważny problem. Najczęściej wywołuje podrażnienie gardła i zmęczenie
Smog jest niezdrowy dla ludzi i zwierząt, a także może zabijać rośliny. Dodatkowo sprawia, że niebo staje się brązowe lub szare. Jest to powszechna bolączka dużych miast o dużym natężeniu przemysłu i ruchu. Miasta położone w kotlinach mogą mieć problemy ze smogiem, ponieważ jest on uwięziony w dolinie i podmuchy powietrza nie mogą go łatwo rozwiewać.
Obecnie większość smogu, który widzimy, to smog fotochemiczny. Powstaje on, gdy światło słoneczne reaguje z tlenkami azotu i co najmniej jednym lotnym związkiem organicznym (LZO) w atmosferze. Tlenki azotu pochodzą ze spalin samochodowych, elektrowni węglowych i emisji fabrycznych. LZO uwalniane są z benzyny, farb lub rozpuszczalników. Kiedy światło słoneczne uderza w te substancje chemiczne, tworzą one cząsteczki unoszące się w powietrzu oraz unoszący się na poziomie gruntu ozon - czyli smog.
Ozon - jak widać - może być pomocny lub szkodliwy. Warstwa ozonu znajdująca się wysoko w atmosferze chroni nas przed niebezpiecznym promieniowaniem ultrafioletowym pochodzącym od słońca. Ale kiedy ozon znajduje się blisko ziemi, to jest ona szkodliwa dla zdrowia. Może uszkodzić tkankę płucną i jest szczególnie niebezpieczna dla osób cierpiących na choroby układu oddechowego, takie jak astma. Ozon może również powodować swędzenie i pieczenie oczu. Długoterminowa ekspozycja na smog może skutkować chorobami przewlekłymi lub nawet wadami rozwojowymi.
Koszty smogu
Z obliczeń OECD wynika, że zanieczyszczenie powietrza w postaci smogu może powodować od 6 do 9 milionów przedwczesnych zgonów każdego roku i kosztować 1 proc. światowego PKB, czyli około 2,6 biliona USD rocznie. Koszty te są wynikiem dni chorobowych, rachunków za leczenie i zmniejszonej produkcji rolnej.
Autorzy raportu ''The Economic Consequences of Air Pollution'' stwierdzają, że konsekwentne zmniejszenie globalnej produkcji gospodarczej do 2060 r. będzie równe około 330 USD na osobę, ponieważ roczne koszty opieki zdrowotnej związane z zanieczyszczeniem powietrza wzrosną do 176 mld USD z 21 mld USD w 2015 r., a koszt dni roboczych utraconych z powodu chorób związanych z zanieczyszczeniem powietrza dojdzie do 3,7 mld USD z 1,2 mld USD.
Transport publiczny i smog w miastach
Jednym z wielu elementów układanki w walce ze smogiem jest transport publiczny. Liczne opracowania wskazują, że przeniesienie ruchu prywatnych środków transportu na transport publiczny pozwoliłoby ograniczyć generowanie smogu.
Ekspert: coraz więcej Polaków przekonuje się do wymiany starych pieców
Transport publiczny już teraz zapewnia zdecydowanie najniższe emisje w przeliczeniu na jedną podróż w porównaniu z samochodami. Obecnie obserwujemy coraz częstsze przechodzenie na elektryczne środki transportu. Przykładowo, elektryfikacja autobusów jest kluczowym katalizatorem dla osiągnięcia zerowej emisji spalin zarówno w przypadku mobilności pasażerów, jak i towarów. W miarę wychodzenia z pandemii nie można pozwolić, aby tranzyt umarł pod wpływem fałszywej narracji o nowej normie - powrocie do pojazdów jednoosobowych oraz rosnących zatorów i zanieczyszczeń z rur wydechowych, jakie niosą ze sobą podróże jednoosobowe.
Tranzyt jest istotnym elementem układanki mobilności wolnej od emisji dwutlenku węgla, a elektryfikacja autobusów jest niezbędnym pierwszym krokiem. Badania wykazały, że pojazdy elektryczne charakteryzują się wysoką adaptacją do środowiska naturalnego.
Naukowcy wyróżniają dwa typy smogu. Ekspert: polski powinien mieć odrębną kategorię
Wielkość redukcji zanieczyszczeń w zależności od źródła energii elektrycznej dla źródła słonecznego wynosi 80-90%, gazu ziemnego 25-50%, a dla węgla 10%. Pomiar poziomu hałasu autobusów elektrycznych i autobusów z silnikiem diesla przy stałej prędkości w środowisku miejskim wykazuje różnicę od 5 do 9 decybeli. Autobusy elektryczne zużywające czystą energię mogą być dobrą alternatywą dla pojazdów z silnikiem diesla, gdy celem jest zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska.
Walka z kopciuchami
Dym z kominów domów jednorodzinnych jest również składnikiem smogu. Zgodnie z rozporządzeniami UE od 1 lipca 2018 r. nie wolno spalać w kotłach, piecach i kominkach mułów i flotokoncentratów węglowych oraz mieszanek produkowanych z ich wykorzystaniem, węgla brunatnego oraz paliw stałych produkowanych z ich wykorzystaniem, węgla kamiennego w postaci sypkiej o uziarnieniu 0-3 mm, paliw zawierających biomasę o wilgotności w stanie roboczym powyżej 20% (np. mokrego drewna).
Należy również pamiętać, że przestrzeganie odpowiednich przepisów może być kontrolowane zarówno w kwestii posiadanych urządzeń grzewczych, jak i stosowanych rodzajów paliw. Użytkownicy instalacji naruszający przepisy uchwały mogą być ukarani mandatem do 500 zł lub grzywną do 5000 zł. Działać trzeba już teraz.
Program "Czyste powietrze"
Program wspiera wymianę bądź likwidację źródeł ciepła i termomodernizację w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych osób ubogich energetycznie. Jest on realizowany przez gminy, jednak stroną porozumienia w imieniu gmin może być także powiat, związek międzygminny lub związek metropolitalny w województwie śląskim. Program przeznaczony jest dla osób ubogich energetycznie, które są właścicielami lub współwłaścicielami budynków mieszkalnych jednorodzinnych oraz gmin realizujących przedsięwzięcia niskoemisyjne w budynkach jednorodzinnych wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy. Gmina w ramach zaplanowanego przedsięwzięcia może ująć te dwie grupy budynków.
Programem jest objęta realizacja przedsięwzięć modernizacyjnych w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych polegająca na wymianie lub likwidacji wysokoemisyjnych źródeł ciepła na niskoemisyjne, termomodernizacji, wykonaniu podłączeń do sieci ciepłowniczej lub gazowej, zapewnieniu budynkom dostępu do energii z instalacji OZE, zmniejszeniu zapotrzebowania budynków mieszkalnych jednorodzinnych na energię dostarczaną na potrzeby ich ogrzewania i podgrzewania wody użytkowej.
Więcej o programie można znaleźć tutaj.
PolskieRadio24.pl/NG/PAP/mib