Fundusz Odbudowy (Next Generation EU) jest odpowiedzią Unii Europejskiej na nowe zagrożenia i wyzwania, jakie spowodowała pandemia. Ma dwa główne cele: odbudowę i przywracanie odporności gospodarek UE na ewentualne kryzysy, przygotowanie na przyszłe, nieprzewidziane okoliczności. Największą częścią Funduszu Odbudowy jest Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (ang. RRF - Recovery and Resilience Facility). Fundusz składa się też z mniejszych programów. Obecnie Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej pracuje nad przygotowaniem Krajowego Planu Odbudowy (KPO), który będzie podstawą do sięgnięcia po pieniądze z Instrumentu na Rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności.
Cele Krajowego Planu Odbudowy
Realizacja KPO służy promowaniu spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej poprzez zwiększenie odporności, gotowości na wypadek sytuacji kryzysowych, zdolności dostosowawczych i potencjału wzrostu gospodarczego, łagodzeniu społecznych i gospodarczych skutków kryzysu, w szczególności dla kobiet (realizując w ten sposób cele Europejskiego Filara Praw Socjalnych), wspieraniu zielonej transformacji, przyczynianiu się do realizacji unijnych celów w zakresie klimatu oraz transformacji cyfrowej.
Główny ekonomista PKO BP: Polska zaskakująco dobrze zniosła pandemię na tle innych państw UE
W ten sposób interwencje realizowane w KPO wspierają cele UE w zakresie wzrostu konwergencji społeczno-gospodarczej, odbudowy i promowania zrównoważonego wzrostu gospodarczego i integracji gospodarek UE, a także tworzenia wysokiej jakości miejsc pracy oraz strategicznej autonomii Unii i otwartej gospodarki, generującej europejską wartość dodaną
W ramach unijnego Funduszu Odbudowy Polska będzie miała do dyspozycji ponad 58 mld euro. Podstawą do sięgnięcia po te środki będzie Krajowy Plan Odbudowy, który musi przygotować każde państwo członkowskie i przedstawić KE do końca kwietnia. Przygotowany przez rząd KPO przewiduje skierowanie na inwestycje 23,9 mld euro w ramach bezzwrotnych dotacji oraz 34,2 mld euro w formie pożyczek. Czas na wykorzystanie tych pieniędzy mamy do 2026 roku.
Środki z Instrumentu na Rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności będą przeznaczone na prorozwojowe inwestycje. W praktyce oznacza to wsparcie dla obszarów takich jak transformacja cyfrowa, odporność i konkurencyjność gospodarki, energia i zmniejszenie energochłonności, transformacja cyfrowa, dostępność i jakość systemu ochrony zdrowia, zielona i inteligentna mobilność. Fundusze z programu zostaną również przeznaczone na inwestycje infrastrukturalne, na przykład na kolej i drogi.
Szeroki zakres reform
Zakres wskazanych w ramach KPO reform pokazuje, że ich realizacja wymaga dodatkowego wsparcia (z wykorzystaniem środków zwrotnych – do 34,2 mld euro) dla zwiększenia szybkości odbudowy oraz wzmocnienia konkurencyjności polskiej gospodarki. Należą do nich wskazywane w KPO działania takie jak:
Premier: Krajowy Plan Odbudowy ma dać impuls do rozwoju Polski
- wsparcie dla MŚP i mikrofirm (zarówno poszkodowanych w ramach kryzysu, jak i tych chcących inwestować w zielone technologie), a także dla dużych przedsiębiorstw (w zakresie wdrożeń o wysokim potencjale innowacyjnym, skutkujących wzrostem popytu na innowacje w gospodarce oraz tworzeniem łańcuchów wartości z udziałem MŚP i organizacji badawczych) – realizowane w formule specjalnych funduszy,
- na rzecz wymiany źródeł ciepła zarówno w domach jedno- i wielorodzinnych (program Czyste Powietrze) oraz obiektach publicznych,
- neutralność energetyczna i zazielenianie miast i ich obszarów funkcjonalnych – realizowane w formule specjalnych funduszy,
- wsparcie mobilności zeroemisyjnej – realizowane w formule specjalnego funduszu,
- energetyka wiatrowa na morzu,
- dokończenie/rozszerzenie inwestycji transportowych, które zwiększają bezpieczeństwo i jakość życia obywatela (wyprowadzenie ruchu tranzytowego z miast, wymiana taboru kolejowego do przewozów regionalnych),
- zwiększenie dostępu do internetu oraz cyfrowych rozwiązań w poszczególnych sektorach (cyfrowa szkoła, system ochrony zdrowia),
- kadry medyczne i działania modernizacyjne w ochronie zdrowia.
Plany transformacji gospodarki
W perspektywie średnioterminowej proponowane działania w ramach KPO wspierają dalszą transformację gospodarki polskiej, której celem zgodnie z zapisami uchwalonej przez Rząd w 2017 r. Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.) jest "Tworzenie warunków dla wzrostu dochodów mieszkańców Polski przy jednoczesnym zwiększeniu spójności w wymiarze społecznym, ekonomicznym, środowiskowym i terytorialnym". Cele te realizowane są poprzez szereg działań o charakterze inwestycyjnym i reform systemu prawno-instytucjonalnego, które wspierają stopniowe zwiększanie produktywności i modernizację gospodarki Polski zgodnie z założeniami polityk UE w tym energooszczędnością, klimatyczną neutralnością, digitalizacją i aktywizacją potencjały społecznego. Dotychczasowe pozytywne doświadczenia z realizacji SOR wskazują, że potrzebna jest dalsza realizacja fundamentalnych celów tej Strategii, przy pewnej korekcie celów szczegółowych i mechanizmów wdrożeniowych (w postaci programu postpandemicznego pn. Nowy Ład, stanowiącego reakcję na zmiany w geopolityce i gospodarce światowej).
Kto skorzysta na KPO?
Adresatem proponowanych w ramach KPO są:
- obywatele w ramach programów wsparcia wymiany źródeł ciepła i zwiększenia efektywności energetycznej budynków (czyste powietrze) oraz powszechnego dostępu do internetu;
- przedsiębiorcy i przedsiębiorstwa, które otrzymają środki na dywersyfikację profilu działalności i odbudowę inwestycji, zarówno w sektorach najbardziej dotkniętych skutkami pandemii (np. sektor turystyki, kultury, gastronomii i handlu) oraz nowe inwestycje na rozbudowę potencjału innowacji, elektromobliności, wdrożenia zielonych technologii i produktów oraz rozwoju aplikacji i usług w zakresie cyfryzacji;
- podmioty, w tym samorządy terytorialne, inwestujące w rozbudowę infrastruktury i środki transportu zapewniające czyste środowisko i nowe możliwości inwestycyjne;
- instytucje publiczne dostarczające podstawowe usługi społeczne (zdrowie, edukacja, rynek pracy), decydujące o poziomie jakości życia i perspektywach rozwojowych Polski.
Realizacja planu
Na realizację komponentów planu przeznaczono: A – Odporność i konkurencyjność gospodarki 4,133 mld euro, (17,3%), D – Efektywność, dostępność i jakość systemu ochrony zdrowia 4,262 mld euro (17,9%) oraz na najmniej na C – Transformacja Cyfrowa 3,034 mld euro (12,7%). Należy jednak pamiętać, że działania (reformy i inwestycje) związane z digitalizacją znajdują się nie tylko w dedykowanym komponencie C, ale także w ramach komponentów wspierających zieloną mobilność, sektor zdrowia i konkurencyjność gospodarki. W związku z powyższym, wydatki na cyfryzację wyniosą 20,9%, a wydatki klimatyczne sięgną 37,7%, realizując tym samym wymogi RRF wydatków na cele cyfrowe i klimatyczne (odpowiednio 20% i 37%).
Komponenty Krajowego Planu Odbudowy i przeznaczone na nie środki. Źródło: Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększania Odporności
Kompleksowe wsparcie gospodarki
Interwencje KPO uzupełniają i rozszerzają podejmowane dotychczas przez polski rząd działania doraźne i antyrecesyjne na rzecz sektorów i przedsiębiorców.
Resort rozwoju rozważa dodatkowe wsparcie dla branży gastronomicznej i eventowej
Od początku 2020 r. w Polsce, tak jak we wszystkich państwach UE i w innych regionach świata, wdrażane są szybkie, doraźne rozwiązania, których celem jest ochrona obywateli, gospodarki i całego systemu życia publicznego przed skutkami pandemii COVID-19. Zainicjowane przez rząd finansowe pakiety interwencyjne (kolejne odsłony tarczy antykryzysowej, Tarcze Finansowe Polskiego Funduszu Rozwoju, tarcza branżowa oraz pomoc udzielana przez Bank Gospodarstwa Krajowego i Agencję Rozwoju Przemysłu) o łącznej, planowanej wartości ponad 312 mld zł oraz działania legislacyjne stały się instrumentarium szybkiej i bezpośredniej odpowiedzi państwa i zapewnienia pomocy dla poszkodowanych przedsiębiorców oraz sektorów (w tym w szczególności sektora zdrowia) w celu przeciwdziałania ekonomicznym i społecznym skutkom pandemii, związanymi przede wszystkim z wprowadzanymi lockdownami. W tych działaniach swój udział miały też środki z Unii Europejskiej - w ramach realizowanych programów operacyjnych polityki spójności na lata 2014-2020 przeznaczono dotychczas (dane na dzień 29.01.br.) na działania niwelujące skutki pandemii środki w wysokości ok. 15 mld zł. (z krajowych programów operacyjnych - ok. 8,6 mld zł, z RPO ok. 6,4 mld zł) - to tzw. Funduszowy Pakiet Antywirusowy uzupełniający tarczę antykryzysową, przygotowaną przez rząd.
PolskieRadio24.pl/ gov.pl/ mib