Inflacja to wskaźnik wzrostu cen obliczany przez Główny Urząd Statystyczny. Wylicza się go na podstawie koszyka inflacyjnego czyli zestawu różnych towarów i usług. Oczywiście niektóre kategorie cen mogą mieć dużo większe znaczenie dla gospodarki, więc GUS przypisuje im różne wagi, a potem sprawdza, jak zmieniają się ceny. Jeśli na przykład żywność i napoje stanowią jedną czwartą koszyka inflacyjnego i podrożeją o 20 proc., a ceny innych towarów pozostaną bez zmian, to okaże się, że cały koszyk podrożeje o 5 proc. i to będzie właśnie wartość wskaźnika inflacji.
Inflacja pokazuje przeciętny wzrost cen w gospodarce, ale równocześnie mówi o tym, co się dzieje z wartością pieniędzy. Kiedy ceny idą do góry, to za ten sam banknot mogę kupić mniejszą liczbę towarów, a więc pieniądz traci na wartości. Dotyczy to zarówno środków trzymanych w portfelu, w skarbonce, na bankowej lokacie, czy w giełdowych inwestycjach. Właśnie z powodu inflacji trzymanie pieniędzy tam, gdzie nie przynoszą one żadnego zysku, nie ma najmniejszego sensu.
Z kolei jeśli gdzieś lokujemy nasze oszczędności, to powinny nam one zagwarantować zysk, który przewyższy inflację. Do tego celu może nam się przydać parametr znany jako realna stopa zwrotu. Pokazuje on, ile naprawdę zarobiliśmy na danej inwestycji, po uwzględnieniu inflacji. Bardzo uproszczony sposób jego wyliczania, ale w zasadzie wystarczający dla przeciętnego zjadacza chleba, to po prostu odjęcie inflacji od wysokości oprocentowania. Warto jednak pamiętać, żeby odejmować ją od oprocentowania netto czyli po wcześniejszym odjęciu podatku Belki, bo on też pomniejsza zyski z naszych oszczędności.
Trzeba też dobrze dobrać wskaźnik inflacji. Jeśli zastanawiamy się, jak wypadła lokata, która założyliśmy rok temu, to porównujemy jej oprocentowanie z aktualnym rocznym wskaźnikiem inflacji. Jeśli jednak chcemy ocenić aktualną ofertę lokat w bankach i sprawdzić, jakiej realnej stopy zwrotu możemy się spodziewać, to interesuje nas, jaka będzie inflacja na zakończenie lokaty. W takiej sytuacji musimy posłużyć się prognozami ekonomistów. Na realną stopę zwrotu na pewno warto zwracać uwagę, bo bywa, że znaczna część bankowych lokat nie jest w stanie pokonać inflacji i przynosi nam realną stratę.
Mateusz Ostrowski
Program "Finanse Dla Ludzi" jest dofinansowany ze środków Narodowego Banku Polskiego.