Logo Polskiego Radia
POSŁUCHAJ
Trójka
Sylwia Mróz 09.10.2013

Warszawa, której już nie ma. Czar i tajemnice kawiarni literackich

Tam wymieniano poglądy, debatowano o sztuce i literaturze, dowcipkowano, plotkowano i zawiązywano przyjaźnie oraz kontakty, które niejednokrotnie znacznie wzbogacały nie tylko życie kulturalne stolicy, ale i Polski. O kawiarniach literackich z końca XIX i całego XX wieku opowiadaliśmy w "Klubie Trójki".
Kawiarnia Zodiak w Pasażu ŚródmiejskimKawiarnia "Zodiak" w Pasażu ŚródmiejskimNAC

Prof. Andrzej Z. Makowiecki, autor publikacji "Warszawskie kawiarnie literackie" podążył tropem lokali gastronomicznych, w których spotykały się najbardziej błyskotliwe postaci minionych epok. Stali bywalcy m.in. "Starorypałki”, "U Miki”, "Nadświdrzańskiej”, "Udziałowej” z okresu Młodej Polski, "Małej Ziemiańskiej”, "Picadora”, "Kresów”, "IPS-u”, "SiM-u” i "Zodiaku” z dwudziestolecia międzywojennego oraz powojennych "Ujazdowskiej”, "PIW-u”, i "Czytelnika” wytworzyli niezwykłe zjawisko kulturowe.

- Dziś kawiarni literackich już nie ma. Z tego po trosze wziął się temat mojej książki, niezależnie od moich zainteresowań. Jest coś takiego w praktyce historyka literatury, że zajmuje się on zjawiskami, w jakiś sposób już dokonanymi lub zamkniętymi, trochę jak grabarz. W którymś momencie miałem nieodparte poczucie, że jako rodzaj instytucji literackiej kawiarnie wraz z ich bywalcami odchodzą w przeszłość - opowiadał gość "Klubu Trójki", prof. Andrzej Z. Makowiecki.

Najsłynniejsze kawiarnie działały w okresie Młodej Polski ("Paon", "Jama Michalikowa"). Legendy powstały zapewne również wokół paryskiej "Les Deux Magots", gdzie przed laty siadywali Sartre, Hemingway, Picasso. W Buenos Aires do dziś pokazuje się stolik, przy którym Cortazar pisał jakoby "Wielkie wygrane"...

Więcej informacji o ciekawych książkach znaleźć można na stronach audycji "Trójkowy Znak Jakości" i "Z najwyższej półki".

"Warszawskie kawiarnie literackie" to książka, w której autor, prof. Andrzej Z. Makowiecki, oprowadza nas po lokalach dwudziestowiecznej Warszawy. Od "Udziałowej", przez słynną "Ziemiańską", aż po kawiarenkę "Czytelnika". Mieszkańcom miasta, a także odwiedzającym je turystom, wskazuje precyzyjnie, gdzie te lokale się znajdowały (z nich wszystkich działa tylko ostatnia, odeszli jednak jej najsłynniejsi goście). Pokazuje wewnętrzne zróżnicowanie sal, hierarchie stolików, przytacza najbarwniejsze anegdoty, tłumaczy mechanizm, który sprawił, że – co przecież nieoczywiste – kawiarnie (niektóre) stały się salonami literackimi, źródłem nowych idei, na nawet swoistą giełdą...

O historii literatury polskiej z perspektywy kawiarni (od Reymonta po Konwickiego) i o tym, czy dziś jeszcze autorzy spotykają się w podobnych miejscach – rozmawialiśmy z prof. Andrzejem Z. Makowieckim.

Do słuchania audycji "Klubu Trójki" zapraszamy od poniedziałku do czwartku po godzinie 21.00.

Audycję przygotowali Sylwia Héjj i Jerzy Sosnowski

(sm)