Wicepremier, minister rozwoju i finansów Mateusz Morawiecki podczas podsumowania roku rządu premier Beaty Szydło podkreślił, że kierowany przez niego resort postawił na inwestycje, innowacje i eksport. Jako przykład sukcesu wskazał m.in. sektor motoryzacyjny. - Rok temu Polska niewiele liczyła się w Europie Środkowej, jeśli chodzi o tę gałąź przemysłu. Teraz Polska stała się najpotężniejszym w Europie Środkowej klastrem motoryzacyjnym przemysłu samochodowego - mówił wicepremier.
Mateusz Morawiecki przypomniał, że w ostatnim czasie swoje inwestycje w Polsce zapowiedziały takie firmy jak: Mercedes, Toyota, Volkswagen, LG, czy Fiat. Dodał, że wysiłki przyciągania inwestorów do Polski przynoszą wielkie efekty. Inwestorzy lokują w Polsce swoje fabryki, dając pracę Polakom. Wicepremier zwrócił uwagę, że dzięki temu polscy inżynierowie nie muszą wyjeżdżać na Zachód, lecz znajdują zatrudnienie w kraju.
Premier Beata Szydło: wywiązaliśmy się z obietnic danych Polakom
Mateusz Morawiecki dodał, że rząd lepiej niż poprzednicy wykorzystuje środki z Unii Europejskiej. Dzięki przyspieszeniu w wykorzystaniu tych pieniędzy można mieć pewność, iż planowane inwestycje wystartują bez przeszkód - mówił minister rozwoju. Rok temu byliśmy w UE na końcu, jeśli chodzi o wykorzystywanie funduszy, teraz jesteśmy na pierwszym miejscu – powiedział.
Zaznaczył przy tym, że rząd chce, by polski kapitał rósł przy zachowaniu stabilnych finansów publicznych. Premier Beata Szydło zapowiedziała, że plan odpowiedzialnego rozwoju, przygotowany przez Mateusza Morawieckiego będzie priorytetem rządu na 2017 rok.
Podatek bankowy
Z kolei w przypadku nowych, wprowadzanych podatków - bankowego i od marketów - wpływy w budżecie 2016 szacowano początkowo na ok. 7,5 mld zł (5,5 mld zł z podatku bankowego, 2 mld zł z podatku od hipermarketów). Łącznie dochody podatkowe mają wzrosnąć o 8,1 proc. Nie wszystko udało się zrealizować.
Podatek bankowy zaczął obowiązywać od 1 lutego 2016 r. Banki, firmy ubezpieczeniowe oraz inne instytucje finansowe zostały obłożone daniną, wynoszącą rocznie 0,44 proc. wartości ich aktywów. Dochody z podatku bankowego mają jednak sięgnąć, według ostatnich szacunków MF, jedynie ok. 3,4 mld zł.
Rząd podsumowuje rok pracy. Premier: dotrzymujemy słowa
Podatek handlowy
Znacznie większe problemy wywołało wprowadzanie podatku handlowego. Daninę od hipermarketów PiS zapowiadało w kampanii wyborczej. Miała dotyczyć przede wszystkim zagranicznych sieci handlowych. Premier Szydło podkreślała, że ma on dać możliwość konkurowania z nimi polskim małym firmom handlowym.
Podatek powstawał przez kilka miesięcy, zaczął obowiązywać od 1 września, ale krótko potem został zakwestionowany przez Komisję Europejską. Wszczęła ona postępowanie w sprawie tego podatku i wezwała Polskę do zawieszenia jego stosowania. Zdaniem Brukseli jego konstrukcja może faworyzować mniejsze sklepy, co może być uznane za pomoc publiczną.
„Luka VAT-owska”
Za jeden z istotniejszych elementów szarej strefy rząd od początku uznawał tzw. "lukę VAT-owską". W czasie majowej prezentacji "bilansu otwarcia" w Sejmie minister finansów przekonywał, że w 2007 r., gdy kończyły się poprzednie rządy PiS, luka VAT-owska była na poziomie 8,8 proc., natomiast przez niską ściągalność wszystkich podatków za czasów koalicji PO-PSL budżet mógł tracić rocznie do 60 mld zł.
#100zmianDlaFirm. Rząd odkrywa karty
Elementem przygotowywanego przez resort finansów całościowego pakietu "uszczelniającego" pobór VAT był tzw. pakiet paliwowy, czyli projekt nowelizacji ustawy o podatku od towarów i usług. Rząd przygotował to wiosną i przeprowadził przez parlament. Pakiet paliwowy miał uszczelnić pobór VAT przy tzw. wewnątrzwspólnotowym nabywaniu paliwa i uszczelnić koncesjonowanie obrotu paliwami z zagranicą. Jedna z najważniejszych zmian przewidywała, że obowiązek zapłaty podatku z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia paliw płynnych powstaje w ciągu 5 dni od momentu wprowadzenia paliwa do kraju. MF szacowało, że budżet zyska na tym rozwiązaniu ok. 2,5 mld zł rocznie - pierwsze sygnały z rynku zdają się te prognozy potwierdzać.
Do października bowiem, według danych MF, o 14 proc. wzrósł legalny popyt na paliwa silnikowe, co przekłada się na zwiększone wpływy do budżetu. Zadeklarowana kwota VAT z tytułu WNT paliw w sierpniu i wrześniu wyniosła 95 mln zł. Jednocześnie nastąpił znaczący wzrost importu oleju napędowego.
Nowelizacja ustawy o VAT
Pod sam koniec urzędowania Pawła Szałamachy na stanowisku szefa MF światło dzienne ujrzała też "duża" nowelizacja ustawy o VAT, mająca być głównym instrumentem walki z dziurą VAT-owską. Projekt został przyjęty przez Radę Ministrów i trafił do Sejmu.
Unikanie opodatkowania
W połowie lipca zaczęła obowiązywać z kolei tzw. klauzula przeciw unikaniu opodatkowania, wprowadzona nowelizacją ordynacji podatkowej. Ma ona uniemożliwić firmom dokonywanie sztucznych i niemających uzasadnienia gospodarczego czynności, za pomocą których próbowałyby ominąć przepisy i osiągnąć korzyści podatkowe.
Jednolity Plik Kontrolny
Z kolei od 1 lipca weszły w życie przepisy o Jednolitym Pliku Kontrolnym (JPK). Zakładały, że duże firmy będą musiały co miesiąc przesyłać fiskusowi drogą elektroniczną, w formie JPK, swoje rejestry VAT, czyli zestawienia wszystkich transakcji. Dzięki niemu fiskus miałby lepszą orientację w transakcjach podatników. Ponadto firmy te będą zobligowane do dostarczania w formie JPK danych żądanych w związku z prowadzoną kontrolą. W pierwszej fazie JPK miałby według rządu objąć ok. 3,2 tys. dużych przedsiębiorstw.
Krajowa Administracja Skarbowa
Zmianą instytucjonalną, która również ma poprawić ściągalność podatków, ma być powołanie Krajowej Administracji Skarbowej z połączenia służby celnej i organów skarbowych. KAS ma być wyposażona w "nowoczesne narzędzia informatyczne". Ma ona działać od 1 stycznia 2017 r.
Swoje pomysły na zniwelowanie luki podatkowej przedstawił też w ostatnich tygodniach minister sprawiedliwości Zbigniew Ziobro. Zaproponował m.in. wprowadzenie kar więzienia do 25 lat za fałszowanie faktur, których wartość przekracza 10 mln zł.
W dorobku rządu jest jednak nie tylko uszczelnianie podatków - gabinet Beaty Szydło postanowił np. obniżyć z 19 do 15 proc. podatek CIT dla firm, których obroty roczne nie przekraczają równowartości 1,2 mln euro.
W styczniu rząd musiał się mierzyć z obniżeniem przez agencję Standard & Poor’s długoterminowego ratingu polskiego długu w walucie obcej do poziomu "BBB plus" z "A minus". Szef MF przekonywał wtedy, że agencja nie bierze pod uwagę zjawisk gospodarczych, a koncentruje się na polityce.
W marcu zdymisjonowany został wiceminister finansów Konrad Raczkowski po tym, jak powiedział publicznie, że w tym roku może paść kilka małych banków. W rzeczywistości padł tylko jeden bank - Bank Spółdzielczy w Tarczynie, choć kłopoty przeżywały niektóre SKOK-i.
W myśl złożonego w Sejmie projektu budżetu na 2017 r., polska gospodarka ma się w nadchodzącym roku rozwijać w tempie 3,6 proc., deficyt sektora finansów publicznych ma wynieść 2,9 proc. PKB.
"Konstytucji dla biznesu i 100 zmian dla firm"
Z kolei Ministerstwo Rozwoju za swoje główne sukcesy uznaje m.in. stworzenie „Konstytucji dla biznesu”, pakietu 100 zmian dla firm, pozyskanie kolejnych dużych inwestorów, powołanie instytucji do realizacji tzw. planu Morawieckiego, czy przyspieszenie wydatkowania funduszy UE z obecnej perspektywy.
Zapowiadając w ubiegłym tygodniu przedstawienie "Konstytucji dla biznesu", Morawiecki podkreślał, że będzie to pakiet ustaw, którego rdzeniem będzie nowa, prowolnościowa ustawa określająca zasady prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. Ma ona zostać oficjalnie przedstawiona na Kongresie 590, który odbędzie się w dniach 17-19 listopada w Jasionce pod Rzeszowem.
Z kolei pakiet 100 zmian dla firm ma na celu usunięcie konkretnych barier w prawie, które stoją na przeszkodzie w rozwoju przedsiębiorstw. Jeden z projektów ustaw realizujących pakiet, dotyczący poprawy otoczenia prawnego przedsiębiorców, w minionym tygodniu został przyjęty przez rząd. Kolejne projekty, w tym tzw. pakiet wierzycielski (chodzi o usprawnienie dochodzenia należności i zapobieganie zatorom płatniczym), przyjął już Stały Komitet RM i czekają one na rozpatrzenie przez rząd.
Niektóre inne zmiany planowane w ramach pakietu to: sukcesja przedsiębiorstwa osoby fizycznej (m.in. niezakłócone funkcjonowanie jednoosobowej działalności gospodarczej po śmierci właściciela), czy skrócenie okresu przechowywania akt pracowniczych oraz ich elektronizacja (m.in. krótszy okres przechowywania akt osobowych i dokumentacji pracowniczej po zakończeniu stosunku pracy - 10 lat zamiast obecnych 50).
Nowelizacja Prawa Zamówień Publicznych
Elementem rocznego dorobku MR jest również nowelizacja Prawa Zamówień Publicznych, która weszła w życie pod koniec lipca. W założeniu resortu stanowi ona pierwszy etap przekształcania systemu zamówień publicznych w silny instrument realizacji polityki gospodarczej i społecznej państwa. Nowela przewiduje m.in.: odchodzenie od kryterium najniższej ceny w przetargach, ułatwienia dla małych i średnich przedsiębiorstw, uwzględnienie punktów za innowacyjność i klauzul społecznych, premiowanie przedsiębiorców zatrudniających na umowę o pracę.
Kolejny segment działań resortu rozwoju dotyczy inwestycji.
Ważne inwestycje
W październiku Morawieckiemu udało się zakończyć negocjacje dotyczące lokalizacji w Jaworze (Dolnośląskie) fabryki silników koncernu Daimler. Inwestor ma wyłożyć na budowę fabryki silników ok. 500 mln euro i stworzyć tam kilkaset nowych miejsc pracy.
Na początku października LG Chem ogłosił decyzję o rozpoczęciu budowy pierwszej w Europie fabryki, w której będą masowo produkowane baterie do samochodów elektrycznych. Inwestycja, o wartości ponad 1,3 mld zł, powstanie w podwrocławskiej gminie Kobierzyce, a jej efektem będzie m. in. ponad 700 nowych miejsc pracy.
Także w październiku we Wrześni (Wielkopolskie) otwarto nową fabrykę koncernu Volkswagen. Od 2018 r. zakład będzie produkował rocznie 100 tys. sztuk nowej wersji dostawczego Volkswagena Craftera. Fabryka będzie zatrudniała ok. 3 tys. osób; całkowita wartość inwestycji wyniosła 800 mln euro.
Z kolei pod koniec lipca IFA Rotarion (producent półosi napędowych) rozpoczął inwestycję w Ujeździe (woj. świętokrzyskie) o wartości 100 mln euro, która docelowo stworzy 400 miejsc pracy.
O inwestycjach na Dolnym Śląsku wartych 650 mln zł poinformowała także Toyota. W ciągu dwóch lat koncern ma rozbudować fabryki w Wałbrzychu i Jelczu-Laskowicach. Będą tam produkowane m.in. przekładnie do napędów hybrydowych oraz nowe silniki. W miniony czwartek wicepremier poinformował, że strona polska prowadzi rozmowy z 51 amerykańskimi inwestorami. Według niego w ciągu 6-9 miesięcy opinia publiczna usłyszy o bardzo wielu nowych inwestorach amerykańskich, którzy przyjadą do Polski. - Sporo z nich dotyczy przemysłu obronnego, ale nie tylko – wskazał.
Rekordowo niskie bezrobocie
GUS podał pod koniec października, że bezrobocie w Polsce wciąż spada. Stopa we wrześniu wyniosła tylko 8,3 proc. W porównaniu do sierpnia liczba osób bez pracy spadła o 0,1 punktu procentowego. Licząc rok do roku – o 1,4 punktu procentowego
Polski Fundusz Rozwoju
Udało się ponadto powołać instytucję, która ma realizować tzw. plan Morawieckiego. Chodzi o Polski Fundusz Rozwoju, w ramach którego zintegrowano działania takich instytucji, jak PARP, ARP, PAIiIZ, KUKE czy BGK, które prowadzą działania związane z procesem rozwoju. Cele to zapewnienie synergii działań; stworzenie lepszych możliwości sięgania po pieniądze zewnętrzne od instytucji międzynarodowych i zapewnienie lepszej współpracy z sektorem prywatnym i funduszami międzynarodowymi. A także wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw, wsparcie innowacyjności, promocja eksportu i zagranicznej ekspansji polskich firm oraz przyciąganie inwestycji zagranicznych.
Jedno z przedsięwzięć planu to projekt Batory, w ramach którego Polska Żegluga Bałtycka, Polski Fundusz Rozwoju oraz PKO BP zawarły porozumienie na finansowanie budowy dwóch promów pasażersko-samochodowych na kwotę ok. 1 mld zł. Kolejny projekt to E-bus – stymulowanie projektowania i produkcji polskich pojazdów elektrycznych na potrzeby komunikacji miejskiej: autobusy elektryczne, tramwaje. Następny to Luxtorpeda 2.0 – Pojazdy Szynowe PESA Bydgoszcz i PFR zawarły umowę o inwestycji 200 mln zł w spółkę Rail Capital Partners, która zaoferuje wynajem lokomotyw produkowanych w bydgoskich zakładach.
Polska Agencja Inwestycji i Handlu
Od stycznia ruszy kolejna instytucja, która ma realizować plan Morawieckiego, czyli Polska Agencja Inwestycji i Handlu, która ma wspierać eksport i inwestycje zagraniczne polskich firm. Jej powołanie będzie oznaczać m.in. likwidację systemu Wydziałów Promocji Handlu i Inwestycji oraz zastąpienie go nową siecią zagranicznych placówek handlowych.
Program Budowy Kapitału
Przygotowano też Program Budowy Kapitału - koncepcję tworzenia dobrowolnego kapitałowego systemu oszczędzania w Polsce oraz długoterminowych produktów inwestycyjnych. Główne cele to bezpieczeństwo finansowe Polaków, rozwój społeczno-gospodarczy, długoterminowa stabilność finansów publicznych i bilansu płatniczego, efektywny dobrowolny kapitałowy system emerytalny.
Zakłada on: koniec OFE (każdy z 16,5 mln uczestników OFE otrzyma na Indywidulane Konto Emerytalne zgromadzony przez siebie wkład); zachęty do oszczędzania, w tym m.in. nowe formy oszczędzania w ramach III filaru (Pracownicze Plany Kapitałowe oraz Indywidualne Programy Kapitałowe).
Strategia Odpowiedzialnego Rozwoju
Na przyjęcie przez rząd czeka Strategia Odpowiedzialnego Rozwoju (SOR), która będzie rządowym dokumentem opisującym plan Morawieckiego. Ta średniookresowa strategia rozwoju jest już po konsultacjach społecznych, obecnie zgłoszone uwagi są analizowane i wprowadzane do projektu SOR.
Wykorzystania funduszy europejskich
Resort rozwoju chwali się ponadto przyspieszeniem wykorzystania funduszy europejskich z perspektywy 2014-2020. W zeszłym tygodniu Morawiecki przekonywał, że Polska jest liderem wykorzystania funduszy UE w nowej perspektywie - inwestujemy pieniądze z nowej perspektywy najszybciej ze wszystkich krajów członkowskich, w ciągu ostatniego roku wartość płatności dla naszego kraju wyniosła blisko 1 mld euro.
Zaznaczył też, że w listopadzie 2015 r. poziom kontraktacji środków unijnych wynosił 0,3 proc., zaś obecnie sięga około 20 proc. Jak zaznaczył wicepremier, poprzedni rząd zostawił kwestię wydatkowania środków unijnych w nowej perspektywie w "bardzo słabym stopniu zaawansowania". Morawiecki zwrócił też uwagę, że wzorową dynamiką odznaczają się programy rządowe, natomiast jeśli chodzi o regiony, to urzędy marszałkowskie muszą przyspieszyć.
Ministerstwo podało przykłady projektów z dofinansowaniem funduszy unijnych na lata 2014-2020. Wśród nich wymieniło 92 km drogi ekspresowej S7 z Warszawy do Krakowa, finansowanej z Programu Operacyjnego "Infrastruktura i Środowisko" (gdzie unijne dofinansowanie sięga 1,8 mld zł), program wspierania start-upów w Polsce Wschodniej czy dofinansowywanej z POiIŚ budowy drugiej linii warszawskiego metra (środki UE to ponad 3,5 mld zł).
MR wśród swoich zasług wymienia ponadto uruchomienie programu Start in Poland. To największy program skierowany do start-upów w Europie Środkowo-Wschodniej, adresowany do podmiotów polskich i zagranicznych. Dzięki niemu w ciągu najbliższych 7 lat w Polsce ma szansę powstać i rozwinąć działalność 1,5 tys. firm tworzących wysokiej jakości innowacyjne technologie zdolne konkurować na rynkach zagranicznych. W budżecie programu jest prawie 3 mld zł.
Wskazuje też na program "Od papierowej do cyfrowej Polski". Przewiduje on m.in. cyfryzację kluczowych usług publicznych, zwiększenie obrotu bezgotówkowego i wdrożenie inicjatywy tożsamości elektronicznej (eID), wprowadzenie krajowego schematu płatniczego, faktur elektronicznych w zamówieniach publicznych i gospodarce.
Plany strategiczne wobec wsi
Podczas konwencji Prawa i Sprawiedliwości poświęconej sytuacji polskiego rolnictwa w Wojniczu w Małopolsce minister rolnictwa Krzysztof Jurgiel powiedział, że celem strategicznym polityki rolnej tej partii jest ochrona i rozwój rodzinnych gospodarstw rolnych. W jej założeniu, mają one dominować w strukturze rolnej Polski.
Program rolny ma wpisywać się w strategię zrównoważonego rozwoju Polski.
Minister przypomniał, że program został włączony w V filar Strategii na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju wicepremiera Mateusza Morawieckiego.
Wśród projektów przygotowanych przez ministerstwo rolnictwa Krzysztof Jurgiel wymienił Polską Akademię Spożywczą, platformę żywnościową, działania z zakresu wsparcia i profesjonalizacji instytucji otoczenia biznesu działających na obszarach wiejskich.
Minister zapowiedział również ograniczenie biurokracji w instytucjach odpowiedzialnych za rolnictwo.
Według zapowiedzi Krzysztofa Jurgiela, od stycznia 2018 roku zacznie działać Państwowa Inspekcja Bezpieczeństwa Żywności i Weterynarii. Ma ona poprawić skuteczność nadzoru i zmniejszyć uciążliwości związane z kontrolą dla małych i średnich firm.
Minister zapowiedział także likwidację Agencji Rynku Rolnego i Agencji Nieruchomości Rolnych. Ich zadania przejmie Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa. Natomiast funkcje płatnicze Agencji Rynku Rolnego zostaną przekazane do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.
Program PiS dla rolników z kampanii wyborczej
W programie rolnym Prawa i Sprawiedliwości zaprezentowanym w czasie kampanii wyborczej politycy tej partii wskazywali, że 3 proc. środków PKB powinno być przeznaczanych na rolnictwo.
Zgromadzenie Wsi Polskiej. "PiS kontynuatorem polskiego ruchu ludowego"
Zapowiadali m.in. powstanie jednej wspólnej agencji rolnej na bazie istniejącej Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Agencji Rynku Rolnego, części kompetencji placówek zajmujących się doradztwem rolniczym.
PiS zapowiadało również reformę systemu bezpieczeństwa żywności. Projekt przygotowywany przez resort rolnictwa zakłada, że od 1 stycznia 2018 roku będzie działała w Polsce jedna instytucja sprawująca nadzór nad bezpieczeństwem żywności: Państwowa Inspekcja Bezpieczeństwa Żywności.
Politycy PiS obiecywali także wsparcie szkół rolniczych, ochronę rodzinnych gospodarstw rolnych i ochronę polskiej ziemi. Pod koniec kwietnia weszła w życie ustawa o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa.
Ustawa ta wstrzymuje sprzedaż państwowych gruntów na pięć lat z wyjątkiem nieruchomości do 2 ha oraz innych przeznaczonych np. na cele nierolne, jak pod budownictwo mieszkaniowe, centra biznesowo-logistyczne czy składy magazynowe. Ustawa wprowadza też nowe zasady prywatnego obrotu ziemią: może ją kupić tylko rolnik i to tylko w danej gminie.
Prawo i Sprawiedliwość w kampanii proponowało też system "realnych" rekompensat za szkody spowodowane klęskami żywiołowymi, a także wypłaty za szkody łowieckie.
Rząd przyjął pod koniec września projekt przepisów pozwalających m.in. na to, by właściciele nieruchomości mogli domagać się odszkodowania, jeżeli objęcie obwodem łowieckim uniemożliwi, bądź istotnie ograniczy dotychczasowy sposób korzystania z nieruchomości. Będą oni mogli też wystąpić do sądu z wnioskiem o ustanowienie zakazu polowań na swoim terenie, uzasadniając to swoimi przekonaniami religijnymi i moralnymi.
pp/PAP/IAR