W czwartek 30 maja obchodzony jest Dzień Rodzicielstwa Zastępczego. - To święto to doskonała okazja do podziękowania rodzinom zastępczym za wysiłek, który podejmują. To zawsze są niełatwe decyzje, które dotyczą nie tylko matki, ale także pozostałych członków rodziny, np. rodzeństwa - powiedziała Elżbieta Rafalska.
Minister przyznała, że rodzicielstwo zastępcze to szansa dla dziecka na funkcjonowanie w warunkach domowych. - Musimy stworzyć dziecku najlepsze warunki, najbardziej zbliżone do jego codziennego funkcjonowania, w sytuacji kiedy jego rodzina biologiczna z różnych powodów nie może wypełniać swoich obowiązków. Dziecko nie jest niczemu winne - podkreśliła.
Elżbieta Rafalska: rząd chce wszechstronnie pomóc niepełnosprawnym
- Bardzo dziękuję za odwagę i trud rodzicielstwa zastępczego, które nie różni się od rodzicielstwa wobec własnych, biologicznych dzieci. Czasami jest nawet znacznie trudniejsze, bo dzieci mają swoje przeżycia, czasem bolesne doświadczenia - dodała szefowa MRPiPS.
Elżbieta Rafalska wskazała, że pod koniec 2018 roku w pieczy zastępczej umieszczonych było 72 339 dzieci. - To mniej niż w 2017 roku, gdy było ich 73 129. Można powiedzieć, że to już jest tendencja spadkowa - zaznaczyła.
Szefowa MRPiPS zwróciła uwagę, że w ubiegłym roku wzrosła liczba rodzinnych domów dziecka. Według danych MRPiPS w 2017 roku funkcjonowało 568 rodzinnych domów dziecka, natomiast na koniec 2018 roku było ich 613, co stanowi wzrost o 8 proc.
"Rodzicielstwo zastępcze jest budowane"
Elżbieta Rafalska podkreśliła, że wzrastają także wydatki na zawodowe formy pieczy zastępczej, w tym wydatki na wynagrodzenia rodzin zastępczych i prowadzących rodzinne domy dziecka. - Rodzicielstwo zastępcze w Polsce ciągle jest budowane. To niezwykle ważna forma opieki, bo daje dzieciom szansę na prawdziwy dom. To jest ten kierunek, który należy rozwijać - podkreśliła.
Minister przypomniała, że pod koniec roku do Sejmu trafił projekt nowelizacji ustawy o systemie pieczy zastępczej. Po zmianie przepisów umieszczenie dziecka w pieczy automatycznie wiązałoby się z wprowadzeniem asystenta rodziny. Byłby też zakaz umieszczania dzieci w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, jeśli mają mniej niż 10 lat. Propozycja zakłada także wprowadzenie centralnego rejestru miejsc pieczy zastępczej. Na początku grudnia projekt został skierowany do prac w sejmowej podkomisji stałej ds. rodziny.
Elżbieta Rafalska: program 500+ był rewolucją, która przywróciła godność rodzinie
Według danych MRPiPS pod koniec 2018 roku w rodzinnej pieczy zastępczej przebywało ogółem 55 288 dzieci umieszczonych w 37 252 podmiotach rodzinnej pieczy zastępczej - czyli o 625 podmiotach mniej niż w 2017 roku (37 877).
W większości był to spadek w liczbie rodzin zastępczych niezawodowych. Jednak - jak zaznacza resort - powoli postępuje profesjonalizacja rodzinnych form pieczy zastępczej (2-procentowy wzrost liczby rodzin zastępczych zawodowych, w większości tzw. zwykłych zawodowych).
Ministerstwo Rodziny zwraca uwagę, że pozytywnym zjawiskiem jest zmniejszająca się liczba dzieci w instytucjonalnych formach pieczy zastępczej w odniesieniu do roku poprzedniego. Jednak - jak zaznaczono - niepokojącym zjawiskiem jest powstawanie nowych placówek, w których umieszczane są niejednokrotnie także dzieci poniżej siódmego roku życia. Dzieje się tak, mimo że w wielu powiatach są w dalszym ciągu wolne miejsca w pieczy rodzinnej. Na koniec 2018 roku dzieci poniżej siódmego roku życia w placówkach było wciąż 1361.
Piecza zastępcza - zapewnienie czasowej opieki
Do pieczy zastępczej trafiają dzieci, których rodzice nie są w stanie należycie wypełniać swoich obowiązków. Celem pieczy zastępczej jest zapewnienie dziecku czasowej opieki i wychowania. Powinno tam przebywać, dopóki nie będzie możliwości jego powrotu do rodziny albo umieszczenia go w rodzinie adopcyjnej.
Formami rodzinnej pieczy zastępczej są: rodzina zastępcza: spokrewniona, niezawodowa lub zawodowa, rodzinny dom dziecka. Rodzina zastępcza spokrewniona to taka, która jest tworzona przez rodzeństwo dziecka lub wstępnych dziecka (dziadków, pradziadków).
Elżbieta Rafalska: program 500+ w sposób oczywisty zmniejszył ubóstwo
Zawodowe rodziny zastępcze to rodziny, które z tytułu wykonywanej pracy otrzymują wynagrodzenie. W przypadku rodziny zastępczej niezawodowej co najmniej jedna osoba tworząca tę rodzinę musi posiadać stałe źródło dochodów, np. wynagrodzenie za pracę, emeryturę.
W rodzinach zawodowych i niezawodowych może przebywać nie więcej niż troje dzieci, wyjątek stanowi konieczność umieszczenia w rodzinie rodzeństwa. Więcej dzieci może przebywać w rodzinnych domach dziecka - nie więcej niż ośmioro dzieci (chyba że istnieje konieczność umieszczenia rodzeństwa).
Rodziny zawodowe mogą m.in. pełnić funkcję pogotowia rodzinnego lub być rodziną specjalistyczną dla dziecka o szczególnych potrzebach.
Instytucjonalne formy opieki zastępczej to placówki takie jak domy dziecka, placówki typu socjalizacyjnego, interwencyjnego, specjalistyczno-terapeutycznego.
jp