TSUE orzekł we wtorek, że "kolejne nowelizacje ustawy o KRS, które doprowadziły do zniesienia skutecznej kontroli sądowej rozstrzygnięć Rady o przedstawieniu prezydentowi wniosków o powołanie kandydatów na sędziów Sądu Najwyższego, mogą naruszać prawo UE". Według TSUE, jeżeli sąd krajowy uzna, że te zmiany naruszają prawo UE, to ma obowiązek odstąpić od zastosowania tych przepisów.
"Paliwo, które podtrzymuje ich przy życiu". Prof. Domański o reakcji opozycji na decyzję TSUE
Chodzi o kolejne nowelizacje ustawy o KRS, które modyfikują m.in. możliwość odwołań od uchwał KRS ws. powołań sędziów Sądu Najwyższego.
"Takie środki w polskim prawie już istnieją"
Do wyroku TSUE odniósł się przewodniczący KRS Paweł Styrna.
- TSUE wskazuje, że od uchwał Rady ws. konkursów do Sądu Najwyższego powinna być przysługiwać możliwość odwołania. Takie środki w polskim prawie już istnieją. Bo przecież od uchwał KRS przysługują odwołania do Sądu Najwyższego, które rozpoznaje Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN - wskazał.
Orzeczenie TSUE. Jan Parys: traktat wyklucza ingerencje zewnętrzne w nasze sądownictwo
Niewiele zmienia
Sędzia powiedział też, że już co najmniej dwukrotnie Sąd Najwyższy wydawał orzeczenia, w których uchylał uchwały KRS ws. konkursów do tego sądu.
- To orzeczenie niewiele zmienia, ponieważ w polskim prawie funkcjonują już mechanizmy, na które wskazuje TSUE, czyli możliwość odwołania od uchwał KRS w sprawach konkursów sędziowskich do Sądu Najwyższego. Również w funkcjonowaniu Rady to orzeczenie nic nie zmienia - podkreślił Styrna.
Pytania NSA
Wtorkowy wyrok TSUE dotyczy pytań prejudycjalnych, które Naczelny Sąd Administracyjny zadał w listopadzie 2018 r. NSA rozpatrywał wówczas odwołania sędziów, którzy ubiegali się o stanowiska sędziowskie w Sądzie Najwyższym, ale w procedurze wyłaniania nie uzyskali rekomendacji KRS. W konsekwencji Naczelny Sąd Administracyjny zawiesił prowadzone postępowanie i zadał TSUE dwa pytania dotyczące odwołań pięciu sędziów.
Reforma sądownictwa. Przewodniczący KRS: wypowiedzi członków Rady wyrażają ich indywidualne poglądy
Polski sąd zapytał wtedy TSUE, czy dochodzi do naruszenia konstytucyjnych zasad w sytuacji, gdy de facto nie ma możliwości rozpatrzenia odwołań od uchwał KRS wyłaniających kandydatów do SN w przypadku niezaskarżenia ich przez wszystkich uczestników postępowania kwalifikacyjnego. NSA wskazał też, że do naruszenia zasad państwa prawnego może dochodzić w sytuacji, gdy sędziowie-członkowie KRS, przed którą toczy się procedura wyboru sędziów Sądu Najwyższego, są wybierani przez władzę ustawodawczą.
Nowelizacja prawa
W nowelizacji z lipca 2018 r., do której odniósł się unijny trybunał przewidziano, aby odwołanie od uchwały KRS obejmującej rozstrzygnięcie w przedmiocie wniosku o powołanie do pełnienia urzędu sędziego nie wyłączało uprawomocnienia się jej w zakresie, w jakim rozstrzyga o przedstawieniu wniosku o powołanie do pełnienia urzędu sędziego SN. Jedynie w przypadku uznania odwołania i uchylenia przez NSA uchwały KRS o nieprzedstawieniu wniosku o powołanie konkretnej osoby do pełnienia urzędu sędziego SN, przepis ma dać kandydatowi "możliwość uwzględnienia jego wniosku w najbliższym, niezakończonym postępowaniu nominacyjnym".
W tamtej noweli zapisano także, że uchwała przedstawiająca prezydentowi kandydatów staje się prawomocna, jeżeli nie zaskarżyli jej wszyscy uczestnicy postępowania.
Usprawnienie postępowań
"To sprawa wewnętrzna Polski". Jarosław Kaczyński zapowiada dalsze zmiany w sądownictwie
Jak uzasadniali wówczas autorzy tej noweli, "zasadniczym celem zmian w ustawie o Krajowej Radzie Sądownictwa i ustawie o Sądzie Najwyższym jest doprowadzenie do usprawnienia postępowań prowadzonych przez KRS w sprawach powołania do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego, w tym sędziego SN". Jak zaznaczono w uzasadnieniu, w zmianach chodzi m.in. o wyłączenie możliwości obstrukcji prowadzonych przed KRS postępowań nominacyjnych do SN.
Już po zadaniu pytań prejudycjalnych przez NSA, w kwietniu 2019 r. ponownie znowelizowano w Polsce przepisy dot. możliwości odwołania w procedurze konkursowej sędziów do Sądu Najwyższego.
"Odwołanie nie przysługuje w sprawach indywidualnych dotyczących powołania do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Najwyższego" - czytamy w noweli ustawy o KRS.
Zmienione przepisy przewidują też umorzenie wszystkich niezakończonych postępowań w tych sprawach.
fc