"Był uosobieniem polskiego patriotyzmu, a także męczeństwa Kościoła Katolickiego" - napisano na tablicy umieszczonej tuż przy wejściu do dąbrowskiej bazyliki. Od 1952 r. w Rzymie trwa proces beatyfikacyjny abp. Cieplaka.
W niedzielnej uroczystości uczestniczyli parlamentarzyści, m.in. posłanka Ewa Malik oraz posłowie Waldemar Andzel, Mateusz Bochenek i Robert Warwas, samorządowcy, m.in. prezydent Sosnowca Arkadiusz Chęciński, a także szef katowickiego IPN Andrzej Sznajder.
Prócz mszy św. w dąbrowskiej bazylice i odsłonięcia tablicy, elementem uroczystości był wykład o życiu i służbie abp. Jana Cieplaka, który wygłosił dyrektor Instytutu Zagłębia Dąbrowskiego prof. Dariusz Nawrot.
Inicjatorem upamiętnienia abp. Cieplaka był zagłębiowski społecznik i dziennikarz Piotr Dudała. Uroczystość została zorganizowana przez: Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach, parafię NMP Anielskiej w Dąbrowie Górniczej oraz Rycerzy Kolumba Rady Sosnowieckiej im. św. Rafała Kalinowskiego.
Metropolita wileński
Zgodnie z informacją katowickiego IPN abp Jan Cieplak urodził się 17 sierpnia 1857 r. w Dąbrowie Górniczej. Studiował w Wyższym Seminarium Duchownym w Kielcach, następnie w Akademii Duchownej w Petersburgu (uzyskał tam magisterium i doktorat z teologii).
W 1881 r. otrzymał święcenia kapłańskie w Kielcach. Swoją mszę św. prymicyjną odprawił w kościele pw. św. Aleksandra w Dąbrowie Górniczej (dzisiaj to jedna z kaplic bazyliki NMP Anielskiej w Dąbrowie Górniczej). Był profesorem w Akademii Duchownej w Petersburgu, katechetą szkolnym i kapelanem.
W 1908 r. został mianowany biskupem tytularnym ewaryjskim, 7 grudnia 1908 r. otrzymał sakrę biskupią. W latach 1917-1923 bronił praw religijnych katolików w Rosji Sowieckiej. 19 kwietnia 1919 r. został mianowany arcybiskupem tytularnym akrydeńskim w Ochrydzie. W dniach 21-25 marca 1923 r. sądzono go w procesie pokazowym w Moskwie. Wraz z czternastoma innymi duchownymi został skazany na karę śmierci za "podżeganie do buntu poprzez zabobony", jak bolszewicy określali religię.
Pod naciskiem światowej opinii publicznej i ostrzeżeniu ze strony rządu polskiego wyrok zamieniono na 10 lat więzienia. W 1924 r. został wydalony do Polski. 25 października 1925 r. wyjechał do USA; w ramach wizyt duszpasterskich odwiedził ok. 70 polskich parafii. 14 grudnia 1925 r. został mianowany ordynariuszem i pierwszym metropolitą w Wilnie.
Abp Jan Cieplak zmarł 17 lutego 1926 r. w Passaic k. Nowego Jorku. Został pochowany w katedrze wileńskiej. W 1952 r. z inicjatywy ks. Waleriana Meysztowicza w Rzymie rozpoczął się jego proces beatyfikacyjny.
dz/PAP