"Wyobraźcie sobie świat, gdzie skromny, wierzący intelektualista stał się nagle potężnym i wpływowym przywódcą - i pomógł zbudować pierwszą w Europie Wschodniej nowoczesną demokrację" - czytamy o Tadeuszu Mazowieckim na stronie internetowej amerykańskiej stacji CNN. Rysując w krótkich zdaniach sylwetkę Mazowieckiego CNN zauważa, że zawsze był "pragmatycznym humanistą", był też i pozostał do końca "moralną busolą Polaków".
O Mazowieckim napisał też "New York Times". Podkreślono, że był on publicystą, który "przez lata prowadził cichą pracę na rzecz poszerzenia praw jednostki", intelektualistą, który "poświęcił się budowaniu sojuszu lewicowej inteligencji i kształtującego się polskiego ruchu robotniczego". Jako premier "pierwszy nie-komunista w kraju bloku wschodniego od końca lat 40.", Mazowiecki "nie miał wyboru i musiał godzić się na surowe i niepopularne decyzje gospodarcze" - podkreśla "NYT".
Szczery, szanowany polityk
"Pierwszy niekomunistyczny premier w Europie Wschodniej po drugiej wojnie światowej" - pisze o Mazowieckim w obszernym artykule brytyjski "Telegraph". "Fakt, że Polska znalazła się pod niekomunistycznym przywództwem stwarzał poważne konsekwencje dla całego bloku sowieckiego i proces przemian był naprawdę bardzo narażony na niebezpieczeństwo" - wskazuje dziennik. Zauważa, że rząd Mazowieckiego "zdołał przeprowadzić wiele fundamentalnych reform w krótkim czasie".
"Telegraph" dodaje, że w 2005 roku w sondażu Polacy ocenili Mazowieckiego jako "najpopularniejszego dotąd przywódcę". Dziennik wybija osobiste cechy Mazowieckiego, na przykład "typową szczerość", z jaką mówił rozpoczynając swoje rządy: "mam wiele obaw, ale ktoś musi to zrobić".
"Financial Times" pisze, że Mazowiecki "pomógł uruchomić falę przemian demokratycznych w całej Europie Środkowej". Jako premier z ówczesnym ministrem finansów Leszkiem Balcerowiczem rozpoczął reformy gospodarcze, które były "pierwszą próbą naprawy zniszczeń dokonanych przez budowę systemu marksistowskiego" - dodaje. W późniejszych latach "Mazowiecki stał się jednym z najbardziej szanowanych umiarkowanych głosów w polskiej polityce" - podkreśla brytyjski dziennik.
Szukał kompromisu, nie popadając w oportunizm
Byłego polskiego premiera wspominają także najważniejsze niemieckie gazety.
"Próbował tego co najtrudniejsze, szukał kompromisu, nie popadając w oportunizm” - pisze na łamach "Die Welt” wydawca gazety Thomas Schmid. O kompromisowej postawie byłego premiera pisze też komentator "Frankfurter Allgemeine Zeitung”. "Niewiele osób miało tak duży udział w tym, że Polska jest wolnym krajem w wolnej Europie jak Tadeusz Mazowiecki” - czytamy w gazecie.
Dziennik "Sueddeutsche Zeitung” nazywa Mazowieckiego przewodnikiem do wolności, przypominając, że krótki czas jego rządów był okresem wielu historycznych cezur. W tym m.in normalizacji stosunków z Niemcami.
O "życiu dla wolnej Polski” czytamy z kolei na stronach internetowych tygodnika "Der Spiegel”. „"Zasługi Mazowieckiego dla pokojowego przełomu na wschodzie Europy są nie po przecenienia. Choć on sam, w kraju przez lata musiał się z nich tłumaczyć” - pisze komentator magazynu "Der Spiegel”.
Pan Tadeusz to był człowiek z innej epoki
Włoski dziennik "Corriere della Sera" zaczyna wspomnienie o Mazowieckim słowami: "Pan Tadeusz to był człowiek z innej epoki". Zauważa, że "uosabiał arystokratycznego i mesjanistycznego ducha Polski zdolnej do znoszenia ciężkich prób i do wielkich zrywów". Mediolańska gazeta przypomina drogę katolickiego intelektualisty i "umiarkowanego doradcy krewkiego Lecha Wałęsy" aż do stanowiska premiera, pierwszego niekomunisty w krajach bloku wschodniego. Przywołując jego historyczny gest, znak zwycięstwa w Sejmie po uzyskaniu wotum zaufania dla jego rządu, dziennik stwierdza, że "podkreślił on uroczysty charakter przejścia do demokracji".
O "europejskiej żałobie w Warszawie" pisze "La Repubblica". Odnotowuje, że hołd byłemu szefowi polskiego rządu oddają najważniejsi politycy kontynentu, a także dawny adwersarz, później "partner w dobie demokratycznych przemian" generał Wojciech Jaruzelski. Rzymska gazeta zauważa, że były premier żył bardzo skromnie i odrzucał wszelkie przywileje. Przypomina zasługi rządu Mazowieckiego, który wraz z, jak dodaje, "superministrem" Leszkiem Balcerowiczem wyprowadził kraj na drodze "ciężkich wyrzeczeń" z ogromnych trudności gospodarczych.
Niestrudzony adwokat integracji Polski w zjednoczonej Europie
Wraz ze śmiercią Tadeusza Mazowieckiego cała Europa, a nie tylko Polska, straciła wielką postać - pisze francuski dziennik "Le Monde". Nazywa Mazowieckiego "niestrudzonym adwokatem integracji Polski w zjednoczonej Europie".
Podkreśla, że Mazowiecki przynależał do takiej Europy "intelektualnie, moralnie i politycznie". "Miejsce, które dziś zajmuje Polska w Unii Europejskiej, niemal 10 lat po przystąpieniu do niej, jest żywym dowodem na słuszność walki prowadzonej w latach 80. przez Mazowieckiego i polskich opozycjonistów skupionych wokół Lecha Wałęsy" - zauważa "Le Monde".
Dziennik zauważa, że szacunek, jakim cieszył się Tadeusz Mazowiecki, jest "hołdem dla wielkiej przygody Solidarności". "Romantyzm znikł, pokonany przez realia ekonomiczne. Ale ta banalizacja życia demokratycznego jest sama w sobie ogromnym sukcesem" - podsumowuje.
Mazowiecki łączył moralność i politykę
Także belgijska prasa wspomina Tadeusza Mazowieckiego. Największe gazety w kraju zwracają uwagę na jego rolę w przemianach demokratycznych w Polsce i w upadku komunizmu.
"Mazowiecki łączył moralność i politykę” - tak o byłym premierze pisze "Le Soir”. Dziennik podkreśla, że Mazowiecki "wyrwał Polskę z marazmu komunizmu i nakreślił jej drogę wzrostu gospodarczego i nowoczesnej demokracji”. Gazeta zauważa, że były premier nie bał się podejmować trudnych decyzji jak chociażby ta, by wspierać "terapię szokową” Leszka Balcerowicza czyli plan przemian gospodarczych w Polsce, który choć był "brutalny to przyniósł swoje efekty”. Jednocześnie, zdaniem "Le Soir”, Mazowiecki należał do "pokolenia przywódców, którzy mieli najbardziej szlachetną wizję polityki”.
"La Libre Belgique” pisze z kolei, że podczas gdy Lech Wałęsa był "człowiekiem działań”, Tadeusz Mazowiecki był "człowiekiem refleksji”. Ten ostatni , jak podkreśla "La Libre Belgique” odegrał równie ważną rolę w upadku komunizmu w Europie co przywódca "Solidarności”.
Tadeusz Mazowiecki nie żyje. Fot. PAP/Paweł Supernak
Tadeusz Mazowiecki
Mazowiecki urodził się 18 kwietnia 1927 roku w Płocku. Po wojnie rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Od 1950 roku włączył się w działalność społeczną: przewodniczył Akademickiej Spółdzielni Wydawniczej, z której niebawem został usunięty za "klerykalizm”. Potem wstąpił do grupy skupionej wokół tygodnika "Dziś i jutro” (późniejszy PAX ), z którym zerwał w 1955 roku. Pisywał do "Po Prostu”. W październiku 1956 roku współtworzył warszawski Klub Inteligencji Katolickiej. Dwa lata później założył miesięcznik "Więź”, był jego redaktorem naczelnym do 1980 roku.
Zobacz serwis specjalny poświęcony TADEUSZOWI MAZOWIECKIEMU>>>
W latach 1961-1971 Mazowiecki był posłem na Sejm, wybranym jako przedstawiciel katolickich środowisk opozycyjnych. Wraz ze Stefanem Kisielewskim, Konstantym Łubieńskim, Stanisławem Stommą i Jerzym Zawieyskim stworzył w sejmie koło poselskie "Znak”. W marcu 1968 roku zredagował interpelację "Znaku” protestującą przeciwko biciu studentów przez policję i politycznym pogromom.
Zobacz serwis specjalny: MARZEC 1968>>>
W 1971 roku wniósł o powołanie komisji poselskiej do zbadania zajść na Wybrzeżu. Inicjatywa ta została udaremniona przez PZPR. W 1975 roku współorganizował protest przeciw zapisaniu w konstytucji słów o "przewodniej roli PZPR”. Współuczestniczył w opozycji demokratycznej i był z jednym z twórców kursów naukowych (latający uniwersytet).
W sierpniu 1980 roku był jednym z inicjatorów listu intelektualistów popierającego strajkujących robotników na Wybrzeżu. Zorganizował i przewodniczył komisji ekspertów przy MKS w Stoczni Gdańskiej. Po założeniu "Tygodnika Solidarność” został jego redaktorem naczelnym. Po wprowadzeniu stanu wojennego był internowany od 13 grudnia 1981 do 23 grudnia 1982.
Zobacz serwis specjalny: STAN WOJENNY>>>
Redagował raport Solidarności: "Polska w pięć lat po sierpniu”. Stworzył podziemne pismo "21”. Był doradcą Lecha Wałęsy i Związku. Zorganizował Komitet Obywatelski. W maju i sierpniu 1988 roku uczestniczył w strajkach w Stoczni Gdańskiej.
W 1989 roku uczestniczył w przygotowaniach obrad "Okrągłego Stołu”. Przewodniczył zespołowi ds. pluralizmu związkowego, brał udział w posiedzeniach zespołu ds. reform politycznych oraz podzespołu ds. środków masowego przekazu. Był koordynatorem prac zespołów negocjacyjnych strony opozycyjnej. Ponownie został redaktorem naczelnym reaktywowanego "Tygodnika Solidarność”.
24 sierpnia 1989 roku Sejm powołał Tadeusza Mazowieckiego na stanowisko Prezesa Rady Ministrów. 12 września Sejm przyjął przedstawione przez premiera założenia programowe i proponowany skład nowego rządu. W wyborach prezydenckich w listopadzie 1990 roku Mazowiecki był kandydatem ROAD i FPD. Przegrał wybory w pierwszej turze, zajmując trzecie miejsce (18 proc. głosów). Uznając za niemożliwe dalsze kierowanie rządem po atakach na jego osobę i przy malejącym poparciu społecznym, podał swój gabinet do dymisji.
2 grudnia 1990 roku na spotkaniu przedstawicieli Wojewódzkich Komitetów Wyborczych Mazowiecki zaproponował utworzenie Unii Demokratycznej. Został wybrany jej przewodniczącym. W maju 1991 roku na Zjeździe Zjednoczeniowym UD, ROAD i FPD połączyły się w jedną partię polityczną - Unię Demokratyczną. Zjazd wybrał Tadeusza Mazowieckiego przewodniczącym Unii. W kwietniu 1994 roku na Kongresie Zjednoczeniowym Unii Demokratycznej i Kongresu Liberalno-Demokratycznego Mazowiecki został wybrany przewodniczącym nowopowstałej partii - Unii Wolności. Był nim do maja 1995 roku.
W Sejmie pierwszej kadencji był posłem z regionu poznańskiego (wybory w październiku 1991 roku). Członkiem sejmowej Komisji Obrony Narodowej, Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektu ustawy Karta Praw i Wolności oraz Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego. Przewodniczącym komisji specjalnej do rozpatrzenia projektu ustawy konstytucyjnej o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą (tzw. Małej Konstytucji ).
W sierpniu 1992 roku Tadeusz Mazowiecki został wybrany Specjalnym Sprawozdawcą Komisji Praw Człowieka Organizacji Narodów Zjednoczonych z przestrzegania praw człowieka na terenie byłej Jugosławii. W lipcu 1995 roku po upadku Srebrenicy, kolejnej strefy bezpieczeństwa w Bośni, Tadeusz Mazowiecki podał się do dymisji, nie mogąc "dalej uczestniczyć w pozornym tylko procesie obrony praw ludzkich”.
W Sejmie drugiej kadencji był posłem z regionu poznańskiego (wybory 19 września 1993 r.). Członkiem sejmowej Komisji Obrony Narodowej, Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego oraz komisji nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw konstytucyjnych o zmianie ustawy konstytucyjnej o trybie przygotowania i uchwalenia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
We Sejmie trzeciej kadencji był posłem z regionu krakowskiego (wybory we wrześniu 1997 r.) W Sejmie przewodniczył sejmowej Komisji Integracji Europejskiej i uczestniczył w pracach Komisji Spraw Zagranicznych. Przewodniczył delegacji Sejmu i Senatu do Parlamentarnej Komisji Wspólnej Rzeczypospolitej Polskiej i Unii Europejskiej i zarazem był współprzewodniczącym tej komisji.
We latach 2003-2009 Tadeusz Mazowiecki był członkiem Rady Zarządzającej Funduszu Powierniczego na rzecz ofiar przestępstw podlegających jurysdykcji Międzynarodowego Trybunału Karnego w Hadze.
HISTORIA w portalu polskieradio.pl>>>
Tadeusz Mazowiecki był doktorem honoris causa Uniwersytetów: w Leuven, Genui, Giessen, Poitiers, Exeter, Uniwersytetu Warszawskiego, Akademii Ekonomicznej w Katowicach oraz Uniwersytetu w Tuzli. Odznaczony m.in. Orderem Orła Białego (1995), Złotym Orderem Herbu Bośni (1996), Orderem Legii Honorowej (1997), Krzyżem Średnim z Gwiazdą Orderu Zasługi Republiki Węgierskiej (1998).
Był autorem wielu artykułów, esejów oraz książek: "Rozdroża i wartości”, "Powrót do najprostszych pytań”, "Internowanie”, "Druga twarz Europy” oraz współautorem: "Chrześcijanie wobec praw człowieka” i "Ludzie Lasek”. Laureatem wielu nagród krajowych i międzynarodowych, m.in.: Literackiej Nagrody im. Andrzeja Struga (1980) oraz nagrody za Szczególne Zasługi dla Rozwoju Stosunków Polsko-Niemieckich za rok 1993.
Zajrzyj na strony serwisu "Radia Wolności>>>
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej postanowieniem z dnia 8 października 2010 roku powołał Tadeusza Mazowieckiego na stanowisko doradcy prezydenta RP.
Tadeusz Mazowiecki miał trzech synów, siedmioro wnucząt i jednego prawnuka.
IAR, PAP, kk