– Pierwsza z istotnych zmian, w stosunku do wcześniej obowiązujących przepisów, dotyczy prawa do zasiłku macierzyńskiego w sytuacji urodzenia dziecka w okresie urlopu wychowawczego – tłumaczy Elżbieta Fijor z Centrali ZUS w Warszawie. – Nie obowiązuje już zasada, wedle której należy skrócić okres pobierania zasiłku macierzyńskiego w przypadku, gdy poród nastąpił w trakcie urlopu wychowawczego. Teraz kobieta ma prawo do zasiłku macierzyńskiego za pełny okres urlopu macierzyńskiego – dodaje ekspertka.
Dodatkowy urlop macierzyński
Co ważne, według nowych przepisów, przed przewidywaną datą porodu może przypadać nie więcej niż 6 tygodni podstawowego urlopu macierzyńskiego. Kolejna zmiana dotyczy wymiaru dodatkowego urlopu macierzyńskiego, o który może ubiegać osoba ubezpieczona.
– Podstawowy wymiar urlopu macierzyńskiego to dziś 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka oraz 31,33, 35 lub 37 tygodni, w zależności od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie. Bezpośrednio po urlopie macierzyńskim osoba może wnioskować o dodatkowy urlop macierzyński w wymiarze do 6 tygodni, albo do 8, jeżeli w trakcie jednego porodu urodziło się więcej dzieci. Od razu po wykorzystaniu dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze, można wystąpić o urlop rodzicielski, który przysługuje w wymiarze do 26 tygodni. Wniosek o ten urlop musi być złożony w terminie nie krótszym niż 14 dni przed skorzystaniem z tego urlopu. Powinien być skierowany do pracodawcy, a jeżeli płatnikiem jest ZUS, to do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych – mówi Elżbieta Fijor.
Matka i ojciec mogą się dzielić urlopem
Nowością jest także to, że od 17 czerwca rodzice mogą się urlopem macierzyńskim podzielić.
– Mogą oni się dzielić uprawnieniami do dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz do urlopu rodzicielskiego. I mogą korzystać z tego urlopu jednocześnie. Łączny wymiar urlopu nie może jednak przekraczać 26 tygodni – podkreśla ekspertka.
Także z urlopu rodzicielskiego rodzice mogą korzystać jednocześnie, a łączny wymiar urlopu również nie może w takim przypadku przekraczać 26 tygodni.
Więcej możliwości dla ojców
Nowe przepisy rozszerzyły uprawnienia pracownika-ojca dziecka do korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego i zasiłku macierzyńskiego. Ojciec dziecka ma prawo do korzystania z urlopu i zasiłku na równi z pracownicą matką dziecka, w każdym przypadku, gdy z uprawnień do dodatkowego urlopu macierzyńskiego i zasiłku macierzyńskiego nie korzysta pracownica matka dziecka. Rodzice mogą dzielić się tymi uprawnieniami, w ramach podanego wyżej wymiaru urlopu i zasiłku. Ojciec dziecka ma prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego w przypadku, gdy:
1) ubezpieczona matka dziecka pobierała zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego ale nie korzysta z dodatkowego urlopu macierzyńskiego;
2) ubezpieczona matka dziecka skróciła okres pobierania zasiłku macierzyńskiego po wykorzystaniu co najmniej 14 tygodni po porodzie i z uprawnień do zasiłku za pozostały okres korzysta ubezpieczony ojciec dziecka oraz z dodatkowego urlopu macierzyńskiego nie korzysta ubezpieczona matka dziecka;
3) ubezpieczona matka dziecka przebywa w szpitalu i ze względu na stan zdrowia uniemożliwiający jej sprawowanie opieki nad dzieckiem przerwała pobieranie zasiłku macierzyńskiego i z uprawnień tych korzysta ubezpieczony ojciec dziecka;
4) ubezpieczony ojciec dziecka pobiera zasiłek macierzyński w związku ze śmiercią matki lub porzuceniem przez nią dziecka.
Wysokość zasiłku macierzyńskiego
Zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego podstawowego i dodatkowego wynosi 100 proc. podstawy wymiaru, a za okres urlopu rodzicielskiego – 60 proc. podstawy wymiaru. Podstawa wymiaru zaś to nic innego jak średnie wynagrodzenie z ostatnich 12 miesięcy w przypadku pracowników, oraz średnia podstawa wymiaru odprowadzanych przez okres ostatnich 12 miesięcy składek – w przypadku przedsiębiorców. Jeżeli wniosek o urlop i zasiłek macierzyński będzie obejmował również urlop rodzicielski w pełnym wymiarze, to za okres tych urlopów zasiłek przysługuje w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru (przeciętnego wynagrodzenia).
Pamiętajmy: Warunkiem nabycia prawa do zasiłku za okres urlopu rodzicielskiego jest wykorzystanie zasiłku macierzyńskiego za okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze obowiązującym od 17 czerwca 2013 r.
Z dodatkowego urlopu można zrezygnować
Pracownica nie później niż w ciągu 14 dni po porodzie, może złożyć pisemny wniosek o udzielenie jej, bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze, a bezpośrednio po dodatkowym urlopie macierzyńskim – urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, tj. 26 tygodni. Termin 14 dni powinien być liczony od następnego dnia po porodzie. Jeżeli ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy termin upływa w pierwszym dniu roboczym.
Pracownica, która złożyła wniosek o udzielenie jej urlopów może także zrezygnować z korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego w całości lub w części i powrócić do pracy. Pisemny wniosek w sprawie rezygnacji z dodatkowego urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego lub ich części, pracownica składa w terminie nie krótszym niż 14 dni przed przystąpieniem do pracy.
W przypadku rezygnacji z dodatkowego urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego lub ich części przez pracownicę matkę dziecka, z wnioskiem o niewykorzystaną przez matkę dziecka część lub całość dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego i zasiłek macierzyński może wystąpić pracownik ojciec dziecka.
Zasiłki w czasie urlopu wychowawczego oraz po ustaniu zatrudnienia
Kobietom, które urodziły kolejne dziecko w czasie urlopu wychowawczego zasiłek macierzyński przysługuje przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, bez skracania go o 2 tygodnie. W związku z tym kobietom, które mają prawo do zasiłku macierzyńskiego z tytułu urodzenia kolejnego dziecka na urlopie wychowawczym, zasiłek macierzyński przysługuje przez pełny okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, a następnie na ich wniosek przez okres ustalony przepisami.
Zasada powyższa ma odpowiednio zastosowanie do zasiłku macierzyńskiego z tytułu urodzenia dziecka po ustaniu zatrudnienia, w przypadkach gdy rozwiązanie umowy o pracę w okresie ciąży nastąpiło m.in.:
- wskutek likwidacji bądź ogłoszenia upadłości pracodawcy,
- w wyniku naruszenia przepisów prawa, jeżeli zostało to stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu.
Wykaz dokumentów niezbędnych do ustalenia prawa do zasiłku macierzyńskiego, dodatkowego oraz rodzicielskiego jest dostępny na stronie www.zus.pl
Opr. MB
