Pismo Święte to chyba najistotniejszy fundament artystycznej tożsamości i świadomości Krzysztofa Pendereckiego. Wychowano go w ortodoksyjnym duchu chrześcijańskim, ale też w środowisku przedwojennej Dębicy, z dużą diasporą żydowską. Stylizowane chasydzkie tematy powracają w późnej kameralistyce kompozytora, ale chyba do najistotniejszej konfrontacji Pendereckiego z kulturą Starego Testamentu doszło w połowie lat 90.
Polski kompozytor otrzymał wtedy zamówienie na symfonię dla uczczenia trzech tysiącleci Jerozolimy. Kompozycja ukończona w 1997 roku przybrała ostatecznie formę oratorium (choć zachowała miano "VII Symfonii") złożonego z siedmiu części, odpowiadających siedmiu historycznym bramom prowadzącym do starej części Świętego Miasta. Warstwa literacka utworu oparta jest na biblijnych Psalmach, a także na innych starotestamentowych księgach: Izajasza, Daniela, Ezechiela i Jeremiasza.
Szczególna z perspektywy całej drogi twórczej jest jednak dźwiękowa warstwa dzieła. W "Siedmiu bramach Jerozolimy" spotykają się motywy typowe dla muzyki Bliskiego Wschodu oraz tradycji chrześcijańskiej obrządku wschodniego i zachodniego. Kompozytor wykorzystał także nietypowe instrumenty (imitująca żydowski szofar) czy tubafony skonstruowane specjalnie na potrzeby "Siedmiu bram Jerozolimy".
Ta "rekonstrukcja" starotestamentowej "fonosfery" w swej archaicznej surowości paradoksalnie zbliża neoromantyczną twórczość Pendereckiego do jego młodzieńczych eksperymentów brzmieniowych. Co więcej, wokalno-instrumentalne dzieła z lat 50. i 60., jak "Canticum Canticorum Salomonis", "Strofy" czy "Psalmy Dawida", łączyły modernistyczny język dźwiękowy z religijną tematyką i przesłaniem. Być może więc ich zestawienie w programie koncertu z "Siedmioma bramami Jerozolimy" okaże się mniej kontrastowe, niż można by sądzić.
Na czwartkową transmisję z Filharmonii Narodowej zaprasza Agata Kwiecińska.
W przerwie o muzyce wokalnej Krzysztofa Pendereckiego porozmawia z Izabelą Kłosińską i Adamem Zdunikowskim Anna Skulska.
Przedstawimy również wypowiedź samego kompozytora, który opowie o "Siedmiu bramach Jerozolimy".
Program:
Krzysztof Penderecki Canticum Canticorum Salomonis na 16 głosowy chór mieszany i orkiestrę kameralną; Strofy na sopran, głos recytujący i 10 instrumentów; Psalmy Dawida na chór mieszany, instrumenty strunowe i perkusję
Wyk. Olga Pasiecznik - sopran, Andrzej Chyra - głos recytujący, Zespół Śpiewaków Miasta Katowice Camerata Silesia, Anna Szostak - przygotowanie chóru, AUKSO Orkiestra Kameralna Miasta Tychy, dyr. Marek Moś
***
Krzysztof Penderecki Siedem bram Jerozolimy. VII Symfonia
Wyk. Izabela Matuła - sopran, Izabela Kłosińska - sopran, Helena Zubanovich - mezzosopran, Adam Zdunikowski - tenor , Wojtek Gierlach - bas, Alberto Mizrahi - narrator, Chór Filharmonii Narodowej, Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Narodowej, dyr. Jacek Kaspszyk
21 listopada (czwartek), godz. 19.00