Logo Polskiego Radia
POSŁUCHAJ
IAR / PAP
Agnieszka Jaremczak 03.03.2015

Rosja pożegnała Borysa Niemcowa. "Można zabić człowieka, ale nie można zabić dążenia do wolności"

Na cmentarzu Trojekurowskim w Moskwie spoczęła trumna z ciałem Borysa Niemcowa. Zastrzelonego w piątek lidera rosyjskiej opozycji żegnali politycy, goście z zagranicy i zwykli Rosjanie.
Rodzina Borysa Niemcowa opłakuje go podczas pogrzebuRodzina Borysa Niemcowa opłakuje go podczas pogrzebuPAP/EPA/YURI KOCHETKOV
Galeria Posłuchaj
  • Rosja pożegnała Borysa Niemcowa - korespondencja Włodzimierza Paca (IAR)
Czytaj także

15.30

Dziennik "Wiedomosti" relacjonuje, że na pogrzebie obecnych było około 600 osób, z czego jedną trzecią stanowili dziennikarze. Na grobie złożono dziesiątki wieńców ze wstęgami w barwach narodowych Rosji.

14.52

Na cmentarzu Trojekurowskim w Moskwie spoczęła trumna z ciałem Borysa Niemcowa. Zastrzelonego w piątek lidera rosyjskiej opozycji żegnali politycy, goście z zagranicy i zwykli Rosjanie.

14.32

Będzie odpowiedź na notę protestacyjną MSZ skierowaną do Ambasady Federacji Rosyjskiej w Warszawie w związku z odmową wjazdu na teren Rosji Bogdanowi Borusewiczowi. Marszałek Senatu miał się udać do Moskwy na pogrzeb Borysa Niemcowa.

14.10

Ambasador USA w Rosji John F. Tefft o Borysie Niemcowie (Otwarta Rosja)

14.04

To mało dyplomatyczny gest. Tak szef klubu PO Rafał Grupiński komentuje niewpuszczenie do Rosji marszałka Senatu Bogdana Borusewicza. Grupiński powiedział, że takie "mało dyplomatyczne gesty" nie poprawiają relacji Rosji z Unią Europejską, ani relacji dwustronnych.

13.50

- Odmowa wjazdu do Rosji politykom UE i przedstawicielom krajów członkowskich, którzy mieli zamiar wziąć udział w pogrzebie Borysa Niemcowa, to jawne złamanie podstawowych zasad - oświadczyła rzeczniczka KE do spraw polityki zagranicznych Maja Kocijanczicz.

13.45

Tłumy
Tłumy na moskiewskim Cmentarzu Trojekurowskim, gdzie trwa pogrzeb Borysa Niemcowa, fot. PAP/EPA/SERGEI ILNITSKY

13.29

- To nieprzyjemny zgrzyt, że nie wpuszczono marszałka Senatu, byłego opozycjonisty wobec władzy totalitarnej. Nawet jeśli Rosja przyjęła jakąś swoją negatywną listę, to na pogrzeb można było zawiesić jej działanie. Myślę, że to świadczy o Rosji - ocenił marszałek Sejmu Radosław Sikorski.

13.26

Jeden z liderów opozycji w Rosji, były premier Michaił Kasjanow o Borysie Niemcowie (Otwarta Rosja)

13.24

Na moskiewskim Cmentarzu Trojekurowskim rozpoczął się pogrzeb Borysa Niemcowa.

13.09

Na cmentarzu trwają przygotowania do pogrzebu Niemcowa. Ludzie którzy przybyli na uroczystości mówią, że Rosja straciła wielkiego polityka. - Jesteśmy wstrząśnięci tym zabójstwem. To był niezwykły człowiek. Mówił prawdę. Chodziliśmy z nim na marsze protestacyjne. On się niczego nie bał. Był najodważniejszym z opozycjonistów - mówią Moskwianie.

11.55

Około godz. 13.30 rozpocznie się pogrzeb Borysa Niemcowa.

11.50

Rozpoczęły się przygotowania do wywiezienia trumny z ciałem Borysa Niemcowa na Cmentarz Trojekurowski. To jedna z najbardziej prestiżowych nekropolii w Moskwie. Znajduje się w zachodniej części stolicy Rosji, nieopodal autostrady Moskwa-Mińsk-Warszawa.

Gdy trumnę z ciałem zamordowanego polityka wynoszono z Centrum Sacharowa, aby przewieźć ją na cmentarz, obecni klaskali i skandowali: "Bohaterowie nie umierają" i "Rosja będzie wolna".

11.46

- Reprezentuję tu tysiące ludzi z Białorusi, którzy mają zasady. Moja matka prosiła mnie, bym dziś uścisnął matkę Borysa i powiedział, że tysiące matek z Białorusi się z nią solidaryzuje - mówi lider opozycyjnej Zjednoczonej Partii Obywatelskiej Anatol Lebiedźko.

11.40

Mer Rygi, Nił Uszakow powiedział Polskiemu Radiu, że jest wstrząśnięty tym, że lider rosyjskiej opozycji został zastrzelony w centrum Moskwy. - Chcemy, aby to przestępstwo zostało jak najszybciej wykryte i aby rezultaty śledztwa były maksymalnie przejrzyste i zrozumiałe- stwierdził mer Rygi. Zaznaczył, że to Rosji przede wszystkim powinno zależeć na znalezieniu zabójców Niemcowa.

11.32

Były deputowany do Dumy Władimir Ryżkow po wyjściu z Centrum Sacharowa nie krył wzburzenia. Zabójstwo nazwał politycznym. - Zbrodnia na skalę państwową - mówił.  Znany polityk Oleg Mitwol wspominał zamordowanego Niemcowa jako rzetelnego działacza i skromnego człowieka. - Z gruntu uczciwy polityk. Profesjonalista z zasadami. Pół roku temu widziałem go jak wracał z wakacji nad morzem. To chyba jedyny były wicepremier, który podróżował rejsowym samolotem klasą turystyczną - mówił Mitwol.

- To się nie powinno było zdarzyć. Mógł żyć i służyć Rosji, którą bardzo kochał. To dla nas straszny cios. Powinien wszystkich skłonić do poważnej refleksji - oświadczyła deputowana do Dumy, Galina Hołanskaja.

11.27

Centroprawicowa Europejska Partia Ludowa zaapelowała o międzynarodowe śledztwo w sprawie zabójstwa jednego z liderów opozycji demokratycznej w Rosji Borysa Niemcowa - poinformował wiceprzewodniczący EPL, eurodeputowany Jacek Saryusz-Wolski (PO). Apel ten zawarto w rezolucji, która została przyjęta w poniedziałek przez zgromadzenie polityczne Europejskiej Partii Ludowej, zrzeszającej 78 ugrupowań politycznych z 39 państw, w tym PO i PSL.
Morderstwo Niemcowa, który został zastrzelony w piątek w pobliżu Kremla, EPL określa "najbardziej znaczącym zabójstwem politycznym w najnowszej historii Rosji". Zwraca się do przywódców państw UE, by "wzięli pod uwagę to morderstwo, gdy będą zaostrzać sankcje UE wobec Rosji". "EPL zwraca się o niezależne międzynarodowe dochodzenie w sprawie tego morderstwa" - podkreślono w rezolucji.

czytaj więcej>>>

11.18

Głowę nad trumną Niemcowa pochylili też były premier Wielkiej Brytanii John Major i urzędujący minister spraw zagranicznych Litwy Linas Linkeviczius. Szef dyplomacji litewskiej podkreślił, że zamordowany polityk wierzył w Rosję. - Mówił, że w Rosji reformy są nieodwracalne, jeśli nie zaczną strzelać. Można zabić człowieka, ale nie można zabić dążenia do wolności - powiedział Linkeviczius.

11.10

Ministerstwo Spraw Zagranicznych wystosowało notę protestacyjną do ambasady Federacji Rosyjskiej w Warszawie w związku z odmową wjazdu na teren Rosji marszałkowi Senatu Bogdanowi Borusewiczowi, który miał udać się na pogrzeb Borysa Niemcowa.
Rzecznik MSZ Marcin Wojciechowski poinformował, że nota została już dostarczona do ambasady Rosji.

11.06

Michaił Dmitrijewicz Prochorow – rosyjski miliarder i biznesmen uznał śmierć Niemcowa za swoją osobistą tragedię.

11.03

"Sueddeutsche Zeitung" apeluje, by Zachód nie rezygnował ze wspierania rosyjskiego społeczeństwa obywatelskiego. - Tysiące ludzi, którzy po zabójstwie Niemcowa wyszli na ulice rosyjskich miast, przypomniały o innym, prawie już zapomnianym obliczu Rosji, tej Rosji nie można porzucać - pisze komentator gazety. Autor tekstu przyznaje, że rosyjska opozycja jest rozbita. Ale - jak zauważa- twierdzenie, że nie ma alternatywy dla obecnej sytuacji, byłoby cyniczne. Bo to, że opozycja istnieje obecnie tylko na marginesie jest efektem prześladowań ze strony sądów i służb specjalnych, jest skutkiem zastraszania, a ostatnio też morderstwa. Jak czytamy, nie chodzi o to, aby wywołać w Rosji zmianę władzy. Chodzi o to, aby przygotować personalne zaplecze dla reformatora, który pewnego dnia być może dostanie szanse działania.

10.52

Przed Centrum Sacharowa ustawiła się kilometrowa kolejka. Przyjeżdżają też zagraniczni dyplomaci i politycy.

Tłumy
Tłumy przed Centrum Sacharowa w Moskwie, gdzie wystawiono trumnę z ciałem Borysa Niemcowa, lidera rosyjskiej opozycji. Foto: EPA/SERGEI ILNITSKY

10.49

- To strata człowieka, który w sposób piękny walczyła o demokrację - ta o śmierci Niemcowa mówi Wiktor Jerofiejew, rosyjski pisarz i publicysta postmodernistyczny.

10.47

- Źle się stało, że na pogrzeb Borysa Niemcowa nie pojechała oficjalna delegacja Parlamentu Europejskiego - uważa wiceszef grupy chadeków Jacek Saryusz-Wolski. Podobno na oficjalną delegację nie wyraził zgody przewodniczący Parlamentu Europejskiego Martin Schulz tłumacząc, że nie było oficjalnego zaproszenia, a poza tym delegacja nie zostałaby wpuszczona do Rosji. - Nie zgadzam się z tym stanowiskiem. Uważam, że próba powinna być podjęta, niezależnie od tego czy delegacja byłaby wpuszczona czy nie - powiedział. Grupę chadeków miała na pogrzebie reprezentować jej wiceprzewodnicząca Sandra Kalniete, była minister spraw zagranicznych Łotwy. Nie została jednak wpuszczona do Rosji. Noc spędziła na lotnisku i dziś, porannym samolotem odleciała do Brukseli. Pod koniec stycznia zakaz wjazdu otrzymał litewski europoseł Gabrielius Landsbergis, a jesienią ubiegłego roku przewodnicząca grupy Zielonych Rebecca Harms. Tłumaczono to wtedy napiętymi relacjami na linii Bruksela - Moskwa.

10.45

Deputowany Dymy Państwowej Dmitrij Gudkow uważa, że trudno dziś żegnać Borysa Niemcowa bo "bohaterowie nigdy nie umierają. wspominał, że zmarły miał niezwykłą charyzmę, umiał zjednywać sobie ludzi.

10.40

- Zawsze będzie mi się kojarzyć z wolnością - tak Borysa Niemcowa wspomina Irina Prochorowa, specjalistka z zakresu literaturoznawstwa, założycielka i redaktor naczelna wydawnictwa „Nowoje Litieraturnoje Obozrienje". Przyznała, że szkoda iż dopiero po śmierci wielu zaczęło doceniać byłego wicepremiera. Jak dodała tłumy, jakie przybyły by pożegnać polityka opozycji dają szansę, że Rosja zacznie się zmieniać.

10.30

Wśród żałobników wdowa po byłym prezydencie Rosji Borysie Jelcynie.

Głowę
Głowę nad trumną Niemcowa pochylili również wdowa po pierwszym pokomunistycznym prezydencie Borysie Jelcynie, Naina

- Obaj byli bardzo mężni. Swoją przyjaźń kontynuowali przez całe życie. Borys Niemcow mógł jeszcze wiele zrobić, miał tylko 55 lat. Wszyscy będziemy głęboko w sercu o nim pamiętać - powiedziała Naina Jelcyna .

(źródło: CNN Newsource/x-news)

10.28

Siergiej Kowalow, obrońca praw człowieka przyznał, że chciałby aby znaleziono osobę, która zastrzeliła Niemcowa. Jak dodał, nie należy szukać tych, którzy odpowiadają za tę tragedię, bo każdego dnia występują w telewizji. - Najsmutniejsze jest to, że nasze środowisko, środowisko intelektualistów często ulega presji. To nasza tragedia narodowa. Borys był tym, który tej presji nie ulegał - powiedział.

10.07

Anatolij Czubajs, rosyjski opozycyjny polityk mówił, że bardzo szanował zmarłego. - Był osobą bardzo szczerą. Jego śmierć poruszyła tysiące ludzi - mówił. Jak dodał, za życia Niemcow był atakowany ze wszystkich stron. - Ja też, delikatnie mówiąc, utrudniałem mu życie - przyznał. Według niego, ostatnie 20 lat byłego wicepremiera przebiegały pod nieustająca presją. - Ale wszyscy mieliśmy wspólny cel. I ponosimy część winy za to co się stało, za to czego nie zdążył zrobić - powiedział. Jak mówił, nie pamięta sytuacji, by Niemcow kogokolwiek zdradził. - Spoczywaj w pokoju - zakończył.

09.40

- Ludzie, którzy wyszli na ulice rosyjskich miast 1 marca pokazali, że strzał oddany w kierunku Borysa Niemcowa był nieskuteczny - uważa Irina Chakamanda, rosyjska polityk i działaczka społeczna.

W minioną niedzielę w wielkim marszu żałobnym przeszło ulicami Moskwy około 50 tysięcy osób. Mniejsze demonstracje odbyły się  winnych miastach Rosji.

Tłumy
Tłumy przed Centrum Sacharowa w Moskwie, gdzie wystawiono trumnę z ciałem Borysa Niemcowa, lidera rosyjskiej opozycji. Foto: EPA/SERGEI ILNITSKY

09.35

Yevgenia Markovna Albats, niezależna dziennikarka porównała śmierć Niemcowa do zabójstwa Siergieja Kirowa. Zapewniła, że zabójstwo lidera opozycji nie pozostanie bez reakcji. Wyraziła przekonanie, że jej ojczyzna zacznie się zmieniać.

09.21

- Trudno sobie wyobrazić, że zginął i już go chowamy - powiedział Jewgienij Wielichow z Radia Swoboda. O zmarłym polityki mówił, że zginął niczym męczennik. - Drogi Borysie przebacz, że Cię nie ochroniliśmy. Jesteś zabitą nadzieją Rosji - dodał.

09.05

Tłumy Rosjan przed Centrum Sacharowa, gdzie wystawiono trumnę z Borysem Niemcowem.

09.02

Lew Rubinstein, p oeta i eseista wspominał, że Borys Niemcow zawsze był człowiekiem otoczonym gronem przyjaciół.

08.47

W imieniu polskiego rządu oraz parlamentu wiceminister spraw zagranicznych Konrad Pawlik przekazał kondolencje najbliższym Borysa Niemcowa. Pawlik odczytał list marszałka Senatu Bogdana Borusewicza do rodziny, przyjaciół i uczestników uroczystości pogrzebowych Niemcowa. - Zamierzałem przyjechać do Moskwy na pogrzeb Borysa Niemcowa, aby złożyć hołd zamordowanemu, aby powiedzieć, że z takimi reprezentantami rosyjskiego narodu jak Sacharow, Kowalow, Niemcow, którzy kojarzą się z demokratyczną Rosją, chcemy utrzymywać najlepsze stosunki - napisał Borusewicz, dodając, że przez rosyjskie władze nie został wpuszczony do Rosji. W Centrum Sacharowa jest doradca prezydenta Bronisława Komorowskiego Jan Lityński. - Chciałbym pożegnać się z Borysem Niemcowem w imieniu prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej. Był wielki dzięki swojej kulturze - mówił. Jak dodał zabity polityk należy do grona spadkobierców wielkich Rosjan, jak Andriej Sacharow, czy Bułat Szałwowicz Okudżawa. Lityński złożył osobiście kondolencje matce byłego wicepremiera. Wśród gości jest także ambasador Polski w Moskwie Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz.

czytaj więcej>>>

List Marszałka Senatu: Rosja Putina nie chciała słuchać Niemcowa >>>

screen:
screen: Twitter.com

 

 

 

 

 

 

 

 

 

08.40

Hołd zmarłemu liderowi rosyjskiej opozycji oddaje  John Tefft, ambasador Stanów Zjednoczonych w Moskwie. Jak mówił reprezentuje podczas uroczystości prezydenta USA Baracka Obamę. Przemawiając nad otwartą trumną z ciałem Niemcowa, ambasador Stanów Zjednoczonych w Federacji Rosyjskiej Tefft wskazał na ogromny szacunek, jakim tego opozycyjnego polityka darzyli prezydent Barack Obama i sekretarz stanu John Kerry. Amerykański dyplomata ocenił, że Niemcow "reprezentował to, co najlepsze w Rosji". W Centrum Sacharowa jest także Vygaudas Ušackas, ambasador Unii Europejskiej w Rosji. - Jego przedwczesne odejście jest ogromną stratą dla Rosji i dla Europy. Winni powinni być ukarani - mówił. Określił on Niemcowa jako wybitnego polityka, patriotę Rosji i przyjaciela Unii Europejskiej. - Wierzył w Rosję otwartą na świat. Był politykiem przez duże "P" - powiedział.

08.33

- Był człowiekiem, który bardzo kochał życie. Nigdy nie widziałem, by był w depresji, zawsze wspierał przyjaciół. Oddał swoje życie za to w co wierzył, za to o co walczył - powiedział podczas uroczystości w Centrum Sacharowa lider ruchu Solidarność Ilja Jaszyn. - Odszedł jak bohater. Tak odchodzą bohaterowie - dodał. Według niego, śmierć Niemcowa jest dla wielu osób ogromna tragedią osobistą. Jaszyn wspominał, że były wicepremier umiał cieszyć się życiem. - Zrobimy wszystko, by kontynuować jego dzieło - podkreślił.

screen:
screen: Twitter.com

 

 

 

 

 

 

 

08.27

- Zabrano przyjaciela, przestępca podszedł od tyłu i go zabił. To podłe, okrutne zabójstwo - mówi były premier Rosji Michaił Kasjanow. O zmarłym Niemcowie mówił, że był reformatorem, który chciał zmieniać życie w Rosji. Wspomniał też działalność byłego wicepremiera w ostatnich latach. - Był bezkompromisowym, opisywał wszystkie przestępstwa obecnych władz - dodał. - Zabójcy Borysa Niemcowa zostaną schwytani, jeśli nie przez obecne władze, to przez następne na pewno - podkreślił.

Były
Były premier Rosji Michaił Kasjanow. Foto: EPA/SERGEI ILNITSKY

- Borys Niemcow był najwybitniejszym przedstawicielem rosyjskiej opozycji, jej przywódcą. Dla wielu stał się wrogiem, gdyż niósł prawdę. A prawda wielu osobom się nie podoba - oznajmił Kasjanow.
Były szef rządu podkreślił, że Niemcow "całe swoje życie poświęcił walce z przemocą, korupcją i bezprawiem". - Zabójstwo było odwetem za to, co robił - dodał.

czytaj więcej>>>

08.26

W Centrum Sacharowa, symbolicznym dla rosyjskiej opozycji miejscu na widok publiczny wystawiona została otwarta trumna z ciałem polityka. Ostatni hołd przyszły mu oddać setki ludzi - politycy, dyplomaci, obrońcy praw człowieka, twórcy kultury, naukowcy i zwykli mieszkańcy Moskwy.

08.19

W imieniu rządu Rosji zamordowanego przywódcę opozycji pożegnali wicepremierzy Arkadij Dworkowicz i Siergiej Prichodźko. Do Centrum Sacharowa przybyła też Natalia Timakowa, sekretarz prasowa premiera Dmitrija Miedwiediewa.
Są tam też najbliżsi sojusznicy polityczni Niemcowa, w tym były premier Rosji Michaił Kasjanow i lider ruchu Solidarność Ilja Jaszyn.

08.10

Przy trumnie z ciałem Borysa Niemcowa ustawionej w Centrum Sacharowa w Moskwie zebrali się najbliżsi, wśród nich jest matka opozycjonisty.

screen:
screen: Twitter.com

 

 

 

 

 

 

 

 

08.05

Pożegnanie Niemcowa rozpoczyna się od uroczystości żałobnych w Centrum Sacharowa, które potrwają dwie godziny O godz. 13.30 (czasu polskiego) rozpocznie się pogrzeb na Cmentarzu Trojekurowskim. Na tym samym cmentarzu spoczywa zamordowana w 2006 roku dziennikarka i obrończyni praw człowieka Anna Politkowska.

07.40

Do wystawionej na pokaz trumny z ciałem Niemcowa przychodzą ludzie. Przed niewielkim budynkiem Centrum Sacharowa jest już kolejka oczekujących.

07.35

- Rosjanie w sprawie pogrzebu Niemcowa przekroczyli pewną granicę - komentuje w TVN 24 były wiceminister spraw zagranicznych Paweł Kowal z Polski Razem. Jego zdaniem, brak zgody na wjazdu do Rosji dla marszałka Senatu Bogdana Borusewicza powinna być wyjaśniona. - Niemcow był politykiem bardzo przyjaznym Polsce. Udział w jego pogrzebie był wyrazem solidarności z pewnymi wartościami a nie demonstracją przeciwko komukolwiek - dodał.

(źródło: TVN24/x-news)

07.17

- W niedzielę wieczorem podjąłem decyzję o wyjeździe do Moskwy na pogrzeb Borysa Niemcowa. Rosjanie zostali poinformowani o tym w poniedziałek przed południem, po południu zostałem poinformowany, że nie ma zgody na lądowanie w Moskwie - mówi w "Sygnałach dnia" w radiowej Jedynce marszałek Senatu Bogdan Borusewicz.

Marszałek Senatu Bogdan Borusewicz nie może wjechać do Rosji. MSZ wysyła notę protestu>>>

(źródło: TVN24/x-news)

06.40

Premier Dmitrij Miedwiediew i wicepremierzy nie będą uczestniczyć w uroczystościach. Również wyższa izba parlamentu, Rada Federacji, nie wydeleguje na uroczystości swoich przedstawicieli.
Na pożegnanie z Niemcowem wybierają się jego dawni współpracownicy z rządu: Anatolij Czubajs i Siergiej Kirijenko (obecnie szefowie państwowych korporacji Rosnano i Rosatom), a także były wicepremier Rosji Aleksiej Kudrin.

Rosja zawróciła z lotniska łotewską europosłankę. Jechała na pogrzeb Borysa Niemcowa>>>

Polski Sejm minutą ciszy uczci pamięć rosyjskiego opozycjonisty. Nie będzie oficjalnej delegacji Sejmu i Senatu na jego pogrzebie.

06.15

Sąd rejonowy w Moskwie odrzucił prośbę jednego z liderów opozycji w Rosji Aleksieja Nawalnego o zgodę na udział w pogrzebie Borysa Niemcowa. Nawalny odwołał się od tej decyzji do Moskiewskiego Sądu Miejskiego. Ten rozpatrzenie skargi opozycyjnego polityka wyznaczył na środę.

Czytaj więcej o zamachu na Borysa Niemcowa >>>

Borys Niemcow został zastrzelony w miniony piątek. Nieznany sprawca oddał do niego siedem strzałów. Cztery trafiły w plecy.

- Kiedy szli, ona trzymała go za rękę i nagle usłyszała klaśnięcie - opisuje moment zastrzelenia Borysa Niemcowa Ina Duricka, matka partnerki opozycjonisty. Jak dodała kobieta, Anna Duricka była w takim szoku, że nie zapamiętała, jak doszło do tego, że Niemcow puścił jej dłoń i upadł na ziemię po strzale w plecy. (źródło: CNN Newsource/x-news)

Anna Duricka, partnerka Niemcowa wróciła do Kijowa>>>

Niemcow był jeden z przywódców Republikańskiej Partii Rosji - Partii Wolności Narodowej (Parnas), był zagorzałym krytykiem Kremla wobec Ukrainy. Otwarcie wspierał prozachodnie władze w Kijowie. Był atakowany za tę postawę przez rosyjskie media państwowe.

IAR/PAP/asop