- Czuję się ojcem i inicjatorem tego projektu - zaznaczył Piotr Litwa, wojewoda śląski, a wcześniej prezes Wyższego Urzędu Górniczego. - Jeszcze pięć, sześć lat temu organy nadzoru górniczego nie były wyposażone we własne urządzenia pomiarowe, by wykonywać pomiary niezależnie od służb kopalnianych. Kolejne katastrofy górnicze zmusiły nas do myślenia o zupełnie nowej jakości pracy nadzoru górniczego. Dzisiaj jestem przekonany o tym, że zrobiliśmy dobrze idąc w kierunku, by doposażyć się w sprzęt pomiarowy. Główną ideą tego projektu jest to, by monitorować stan zagrożenia pożarowego, metanowego, by umieć porównać wyniki z pomiarami służb kopalnianych - podkreślił Piotr Litwa.
AZPR (Autonomiczny Zespół Rejestracyjno Pomiarowy) ma zapewnić inspektorom możliwość porównywania wskazań czujników kopalnianych z wskazaniami czujników w górniczej czarnej skrzynce.
Jest już pięć prototypów
Do montażu w rejonach szczególnie zagrożonych w polskim górnictwie podziemnym gotowych jest pięć prototypowych urządzeń.
Trafią one do kopalni Sośnica Makoszowy (Ruch Sośnica) należącej do Kompanii Węglowej, do kopalni Murcki Staszic (Ruch Staszic) oraz do kopalni Wujek (Ruch Śląsk) należacych do Katowickiego Holdingu Węglowego, do kopalni Borynia-Zofiówka-Jastrzębie (Ruch Zofiówka) należącej do Jastrzębskiej Spólki Węglowej oraz do KGHM Polska Miedź, Oddział Polkowice-Sieroszowice.
Urządzenia AZRP zapisują dane maksymalnie w 30-dniowych okresach. Nośnik danych zostanie wyjęty z urządzenia, a odczyt będzie możliwy przy pomocy oprogramowania przekazanego przez wykonawcę. Po każdym odczycie wyników przeprowadzona zostanie ich analiza oraz ocena stanu zagrożenia.
AZRP będą dostarczać wiedzy o stężeniach takich gazów jak: metan, siarkowodór, tlenek węgla, dwutlenek węgla, tlen oraz mierzyć temperaturę, wilgotność powietrza, prędkość przepływu powietrza.
Prace nad aparatami AZRP (Autonomiczny Zespół Rejestrująco - Pomiarowy) prowadzone były od kilku lat. Wykonawcą czarnych skrzynek dla kopalń, wyłonionym w przetargu, jest konsorcjum firm ITI Emag i Sevitel Sp. z o.o.
- Pomysł na urządzenie, które będzie działało na zasadzie czarnej skrzynki powstał w nadzorze górniczym po katastrofach na kopalniach Halemba-Wirek w 2006 roku oraz Wujek Ruch Śląsk w 2009 roku - mówił Mirosław Koziura, wykonujący obowiązki prezesa WUG. - Przygotowania do produkcji tych urządzeń rozpoczęły się, kiedy WUG kierował mój poprzednik, prezes WUG Piotr Litwa. Teraz są one gotowe do montażu. Takich urządzeń dotychczas nie było w żadnej kopalni na świecie. Jeżeli spełnią pokładane w nich nadzieje, Polska będzie pionierem w monitoringu zagrożeń w górnictwie podziemnym przez organy nadzoru górniczego. Wyniki pomiarów gazów kopalnianych, gromadzone przez czujniki zabudowane w AZPR będą służyły prewencji wypadkowej, a nie tylko ustalaniu ewentualnych zaleceń czy przyczyn katastrof.
Zdaniem Mirosława Koziury na pewno ukróci to pokusę i proceder kreowania atmosfery w wyrobiskach pod zadania produkcyjne oraz zakończy pojawiające się spory o fałszowanie odczytów pomiarowych. A tym samym będzie czynnikiem dyscyplinującym w zakresie prawidłowości i rzetelności prowadzonych pomiarów przez służby kopalniane.
Przyrządy te zakupione zostały ze środków NFOŚiGW (dofinansowanie na ponad 2 mln zł).
Będą wykorzystywane w bieżącej działalności kontrolnej WUG oraz katowickiego, gliwickiego, rybnickiego i wrocławskiego Okręgowego Urzędu Górniczego.
Jerzy Dudała