ANR została zwolniona ze stosowania tego prawa w stosunku do gruntów o powierzchni mniejszej niż 5 hektarów, więc nie musi już przeglądć dokumentów na rynku prywatnym gruntów rolnych. – Jeszcze w 2008 roku do Agencji wpłynęło około stu tysięcy aktów notarialnych dotyczących prawa pierwokupu i wykupu – przypomina Tomasz Nawrocki, prezes ANR. Rok później było ich 80 tysięcy. Większość dotyczyła gruntów o powierzchni poniżej jednego hektara.
Po nowelizacji liczba aktów notarialnych zawieranych warunkowo spadła do czterech tysięcy. – Przed nowelizacją połowa dokumentów przeze mnie podpisywanych to były te opinie. Teraz jest to kilkaset aktów rocznie, czyli kilka dziennie – potwierdza Jacek Malicki, zastępca dyrektora Oddziału Terenowego Agencji w Warszawie. Wspomina, że kiedyś trzeba było podpisać warunkowy akt notarialny, a ANR miała 30 dni na podjęcie decyzji, czy skorzysta z prawa pierwokupu. Dopiero potem można było podpisać ostateczny akt notarialny. 78 proc. takich aktów dotyczyło gruntów poniżej jednego hektara. A takie małe kawałki ziemi nie miały znaczenia dla kształtowania ustroju rolnego.
Prezes Nawrocki zwraca uwagę, że teraz większość uczestników rynku prywatnego oszczędza czas i pieniądze. Kiedyś przedłużająca się procedura miała negatywny wpływ na obrót tymi nieruchomościami.
ANR nadal opiniuje i może skorzystać z prawa pierwokupu w odniesieniu do gruntów o powierzchni powyżej 5 ha. W 2010 roku interweniowała w wypadku dziesięciu transakcji o powierzchni prawie 500 ha i wartości ok. 8 mln złotych.
Przysługujące Agencji Nieruchomości Rolnych prawo pierwokupu nie dotyczy obrotu ziemią między osobami bliskimi i rolnikami, kupującymi ziemię w celu powiększenia gospodarstwa rodzinnego.