22 stycznia 1863 roku rozpoczęło się Powstanie Styczniowe, największy zryw narodowowyzwoleńczy przeciwko rosyjskiemu zaborcy. Pomimo klęski militarnej, umocniło ono polską świadomość narodową, miało też wpływ na dążenia niepodległościowe następnych pokolenia.
Dowiedz się więcej o Powstaniu Styczniowym, jego przebiegu i dowódcach
Powstanie Styczniowe wywarło piętno na Józefie Piłsudskim, ale i na jego żołnierzach. Prof. Radosław Żurawski vel Grajewski przypomniał, że śpiewana przez Legionistów pieśń "Hej, strzelcy wraz" to była pieśń właśnie z powstania.
Wilno: powstańcy styczniowi spoczęli na Cmentarzu na Rossie
- Tradycja powstańcza została przeniesiona o pokolenie dalej na bagnetach legionistów Piłsudskiego. Stanowiła fundament moralny, bez którego czyn kolejnego pokolenia nie byłby możliwy - stwierdził historyk
Gość Polskiego Radia 24 przypomniał, że powstańcy byli czczeni przez polskie władze oraz następne pokolenie i młodzież. - Cieszyli się szacunkiem i poważaniem całego społeczeństwa - dodał.
Powstanie przeciwko brance
Bezpośrednią przyczyną wybuchu powstania sprzed 157 lat był tzw. branka. Młodzi mężczyźni nie chcieli pójść na 25-letnią służbę wojskową w szeregach armii rosyjskiej.
- Pod względem militarnym, w odróżnieniu od Powstania Listopadowego, nie dysponowaliśmy armią, wyszkolonymi oficerami czy bronią. Na polu bitwy znaleźli się więc ochotnicy uzbrojeni w przypadkową broń dowodzonych przez nie zawsze przygotowanych do tego oficerów - powiedział prof. Żurawski vel Grajewski. - To było typowe pospolite ruszenie - podsumował.
Powstańcy styczniowi - wzór patriotyzmu w II Rzeczpospolitej
Symbol rosyjskiej władzy na terenie Warszawy
Komentarza udzielił również Michał Cieślak (Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej). - Dokładnie we wrześniu 1831 r. w głowie cara Mikołaja I zrodziła się myśl, ażeby powstał jakiś widoczny symbol rosyjskiej władzy na terenie Warszawy. Zamiar został zrealizowany w roku następnym - rozpoczęła się wtedy budowa Cytadeli, czyli warownej twierdzy, której obecność miała przypominać Polakom o tym, że nie są już u siebie i są "pod butem" Rosji - mówił.
- Dla osób, które nie chciały się pogodzić z sytuacją, przeznaczone było więzienie śledcze w X Pawilonie. (...) Powstanie Styczniowe ze względu na obecność Cytadeli nie objęło swoim zasięgiem Warszawy. Władze powstańcze, władze pierwszego Rządu Narodowego uznały, że obecność tak dużej i skoncentrowanej ilości wojska rosyjskiego w mieście wpłynie negatywnie - nie pozwoli ani Warszawy zdobyć, ani jej utrzymać na dłuższy czas. Dlatego zapadła decyzja, żeby Powstanie Styczniowe wybuchło na prowincji - tłumaczył Michał Cieślak.
Zapraszamy do wysłuchania całej rozmowy.
***
Audycja: Temat dnia/Gość PR24
Prowadzący: Antoni Trzmiel
Gość: prof. Żurawski vel Grajewski, Michał Cieślak
Data emisji: 22.01.2020
Godzina emisji: 10.09; 15.33
st/pb