Dzisiaj muzyka rzadko wywołuje rewolucje, a jeśli już, to jest to raczej punk rock niż współczesna klasyka. Warto jednak pamiętać, że bywało też zgoła inaczej. Iskrą zapalną Rewolucji belgijskiej stała się brukselska premiera opery patriotycznej Daniela Aubera "Niema z Portici". Kilkadziesiąt lat później nazwisko Giuseppe Verdiego stało się synonimem wolnych Włoch. Na ścianach i murach pojawiał się wtedy napis "VIVA V.E.R.D.I.!" - jako przekorny skrót hasła politycznego "Viva Vittorio Emanuele Re d'Italia" ("Niech żyje Wiktor Emanuel, król Włoch").
W tym samym XIX stuleciu pojawił się jednak również kult muzyki absolutnej, nie odwołującej się w żaden jednoznaczny sposób do rzeczywistości społecznej, historycznej czy politycznej. Taki sposób myślenia dominował także w kręgach XX-wiecznej awangardy, od Schönberga do Bouleza. Po dziś dzień utwory "okolicznościowe", jak Koncert Fortepianowy "Zmartwychwstanie" Krzysztofa Pendereckiego czy Symfonia Wrześniowa Wojciecha Kilara (oba utwory dedykowane pamięci ofiar tragedii 11 września), traktowane są przez wytrawnych melomanów z nieufnością.
Do tej kategorii należy bez wątpienia poemat symfoniczny "10th April, Saturday" wybitnego litewskiego kompozytora Broniusa Kutaviciusa, od kilku dekad efektownie łączącego minimalistyczny język dźwiękowy z nawiązaniami do rodzimego folkloru oraz "nośną" tematyką. Formalnie na antypodach tego hołdu dla ofiar katastrofy smoleńskiej znajduje się utwór "Strange News" Norwega Rolfa Wallina. W istocie to artystyczna parafraza poetyki i retoryki (także muzycznej) reportażu telewizyjnego, oparta na dokumentalnych materiałach dotyczących tragedii dzieci uwikłanych w ugandyjską wojnę domową.
Strange News from Ictus Ensemble on Vimeo.
Program piątkowego koncertu uzupełniają utwór "Eye of Genesis III" Japończyka Joji Yuasy oraz rewolucyjne wyłącznie w sensie muzycznym "Scontri" Góreckiego, czyli arcydzieło i kamień milowy polskiej awangardy lat 60.
W kolejnych dniach "Warszawskkiej Jesieni" szczególną uwagę warto poświęcić utworom z pogranicza muzyki, teatru oraz spektaklu multimedialnego: "Lelele" fińskiej kompozytorki Lotty Wennäkoski (rzecz poświęcona dramatowi kobiet z Europy Wschodniej, zmuszanych do prostytucji na Zachodzie), "Freizeitspektakel" Daniela Köttera i Hanessa Seidla oraz "Song of wars I have seen" prawdziwego klasyka współczesnego teatru muzycznego, Heinera Goebbelsa, który tym razem odwołuje się do zapisków Gertrudy Stein z czasów wojny.
Ale hermetyczny i profesjonalny stereotyp warszawskiego festiwalu przełamie w największym stopniu "Oratorium na orkiestrę i chór mieszkańców Warszawy" Zofii Wollny i Artura Zagajewskiego. Twórcy ci, co prawda, nie powiodą tłumu na barykady, jednak zmuszą go przynajmniej do literackiej oraz muzycznej improwizacji. Współtworzone przez ochotników dzieło ma być "wielogłosem obywateli, którzy czują się pomijani w społecznym dyskursie".
Program koncertu inauguracyjnego:
Henryk Mikołaj Górecki Scontri
Bronius Kutavičius 10th April, Saturday
Joji Yuasa Eye on Genesis III
Rolf Wallin, Josse De Pauw Strange News
Wyk. Lilianna Zalesińska – sopran, Arthur Kisenyi – aktor, Josse De Pauw – tekst, wideo, reżyseria, Jonathan Green – reżyseria dźwięku; Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia, Pierre-André Valade - dyrygent
W przerwie koncertu na rozmowę z dyrektorem "Warszawskiej Jesieni", Tadeuszem Wieleckim zaprosi Beata Stylińska.
16 września (piątek), godz. 19.00