- "Charakter narodowy" nie doczekał się takiej definicji, która miałaby walor intersubiektywny, mogłaby być przyjęta przez wszystkich, każdy go postrzega po swojemu, każdy wpisuje w niego inny zasób cech – powiedział w "Klubie Trójki" prof. Andrzej Wierzbicki, historyk.
W swojej książce "Spory o polską duszę. Z zagadnień charakterologii narodowej w historiografii polskiej XIX i XX wieku" analizuje dotychczas poznane poglądy myślicieli polskich i zagranicznych na istnienie zbioru charakterystycznych, dla danego narodu, cech.
- W romantyzmie wierzono głęboko, że narody mają "duszę" na wzór duszy ludzkiej, dziś raczej określenia "duch, dusza narodu" używamy w sensie metaforycznym - stwierdził w rozmowie z Dariuszem Bugalskim.
Prof. Wierzbicki przypomniał, że w historii często badania charakterologicznie traktowano instrumentalnie. Służyły one pedagogice narodowej, a także jako narzędzie w sporach politycznych i ideowych. – Naruszewicz kreślił charakterologię służącą królewskiemu obozowi reform, Lelewel taką, która była podporządkowana celom ruchów republikańsko-demokratycznych – wyjaśnił.
Mimo wielu koncepcji nikt nie określił ile cech wyznacza charakter człowieka, ani ile cech wyznacza charakter zbiorowości o nazwie "naród". Według gościa Trójki istnienie narodu ze swoim wyodrębnionym charakterem jest kwestią wiary. - Jedni wierzą w charakter narodowy, inni nie, a ja jestem agnostykiem, bo nie odrzucam możliwości, że kiedyś znajdziemy taką definicję charakteru narodowego, która będzie można przełożyć na konkretne działania – zaznaczył.
Tyczy się to także polskiej charakterologii narodowej. - Nigdy nie było zgody w wypowiedziach na temat jacy jesteśmy, zawsze były przynajmniej dwa obozy: samokrytyczny i samochwalczy – podsumował.
Aby usłyszeć, jak do rozważań o charakterologii narodu mają się stereotypy, wystarczy kliknąć w ikonę dźwięku w boksie "Posłuchaj" w ramce po prawej stronie.
* Prof. Andrzej Wierzbicki, "Spory o polską duszę. Z zagadnień charakterologii narodowej w historiografii polskiej XIX i XX wieku". Wydawnictwo TRIO, Muzeum Historii Polski, Collegium Civitas, Warszawa 2010.
Audycji "Klub Trójki" można słuchać od poniedziałku do czwartku tuż po 21.00. Zapraszamy.
(asz)