Po wybuchu I wojny światowej nastawił się na współpracę z Monarchią Austro-Węgierską. 6 sierpnia 1914 na czele Strzelców wkroczył na teren Królestwa Polskiego z nadzieją wywołania powstania antyrosyjskiego. Akcja zakończyła się fiaskiem na skutek negatywnej postawy mieszkańców Kielecczyzny.
Twórca i komendant Legionów Polskich i Polskiej Organizacji Wojskowej. W 1918 Tymczasowy Naczelnik Państwa i naczelny dowódca sił zbrojnych. W czasie wojny polsko-bolszewickiej wódz naczelny.
Po uchwaleniu konstytucji marcowej, która ograniczała rolę prezydenta do funkcji reprezentacyjnych, zrezygnował ze startu w wyborach. Następnie zrzekł się wszystkich funkcji państwowych i zamieszkał w Sulejówku.
W maju 1926 dokonał zamachu stanu, stając nieformalnie na czele państwa.