Logo Polskiego Radia
POSŁUCHAJ
PR dla Zagranicy
Przemysław Pawełek 29.01.2022

135 lat temu urodził się Artur Rubinstein, wirtuoz fortepianu

28 stycznia 1887 roku, urodził się Artur Rubinstein, wybitny polski pianista pochodzenia żydowskiego, uważany za jednego z największych wirtuozów XX wieku. Propagował szczególnie muzykę polskich kompozytorów, zwłaszcza Fryderyka Chopina i Karola Szymanowskiego, z którym się przyjaźnił. Artysta zmarł w 1982 roku.

Artur Rubinstein był też znany jako znamienity wykonawca muzyki Johannesa Brahmsa, Franza Schuberta, Antonina Dvořáka czy Siergieja Rachmaninowa. W swojej ponad 80-letniej karierze wystąpił około 6 tysięcy razy w najważniejszych ośrodkach muzycznych świata, grał z Pablem Casalsem, Jacquesem Thilbaudem i Romanem Totenbergiem.

Od 1939 roku Artur Rubinstein mieszkał w Stanach Zjednoczonych. Wielokrotnie zajmował stanowisko w kwestiach polskich, między innymi namawiał Amerykanów do przystąpienia do II wojny światowej, podkreślając przy tym wysiłek, z jakim walczy nasz kraj. W 1945 roku podczas uroczystości podpisania Karty Narodów Zjednoczonych w San Francisco, wobec braku polskiej flagi, wyraził oburzenie, i zmienił program, wykonując hymn Polski - Mazurek Dąbrowskiego.

Artur Rubinstein koncertował w Stanach Zjednoczonych, Europie i Ameryce Południowej. Wielokrotnie odwiedził też Polskę. Występował między innymi w Łodzi, Warszawie, Krakowie i Zakopanem. Współpracował z Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia. W 1960 roku był honorowym przewodniczącym jury VI Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina, odbywającego się w Warszawie. Podczas otwarcia wykonał Koncert fortepianowy f-moll Chopina z udziałem Orkiestry Filharmonii Narodowej pod dyrekcją Witolda Rowickiego.

Ostatni raz odwiedził ojczyznę w 1979 roku. Powiedział wówczas: "Jestem bardzo wzruszony, kocham Polskę i kochałem grać tutaj. Ta Polska! Zawsze taka nadzwyczajnie szlachetna, grzeczna, cudownie wychowana. Jestem zachwycony, niech żyje Polska!".

Artur Rubinstein zmarł w Genewie, 20 grudnia 1982 roku. Miał 94 lata.

Od 1974 roku w Izraelu jest organizowany Międzynarodowy Mistrzowski Konkurs Pianistyczny im. Artura Rubinsteina, a od 1993-go w Bydgoszczy odbywa się Międzynarodowy Konkurs Młodych Pianistów "Arthur Rubinstein in memoriam". Od 2005 roku w Łodzi działa Międzynarodowa Fundacja Muzyczna im. Artura Rubinstein, która organizuje Rubinstein Piano Festival. Najbliższy - VII - zaplanowano na 24-30 października 2022.

Urodził się 28 stycznia 1887 roku w Łodzi. Od dziecka przejawiał uzdolnienia muzyczne. Pierwsze lekcje gry na fortepianie pobierał u Adolfa Prechnera w Łodzi. Następnie uczył się u profesora Aleksandra Różyckiego w Warszawie. W 1897 roku wyjechał do Berlina, gdzie kształcił się w Cesarsko-Królewskiej Akademii Muzycznej. Gry na fortepianie uczył go profesor Henryk Barth.

Debiutował 1 grudnia 1900 w berlińskiej Beethoven-Saal. Koncertował także w Polsce - w 1902 roku wystąpił w Filharmonii Warszawskiej pod batutą Emila Młynarskiego. Rok później został zaproszony na konsultacje przez Ignacego Jana Paderewskiego do Szwajcarii, a następnie przeniósł się do Paryża. Od 1906-go koncertował na całym świecie.

W 1932 roku poślubił córkę znanego dyrygenta Emila Młynarskiego - Anielę. Wkrótce rodzina opuściła Europę i zamieszkała w Stanach Zjednoczonych. Tam Rubinstein koncertował między innymi na rzecz uchodźców z okupowanej Polski i innych krajów Europy. W 1946 roku otrzymał obywatelstwo USA. Wraz z Nelą Rubinstein - tak nazywano żonę kompozytora - miał czworo dzieci.

Artur Rubinstein został odznaczony Krzyżem Komandorskim i Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Otrzymał też tytuł doktora honoris causa Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie (obecnie Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina). Opublikował wspomnienia "Moje młode lata" i "Moje długie życie".

Zmarł 20 grudnia 1982 roku. Urna z jego prochami została złożona na zboczu wzgórza Orah w pobliżu Jerozolimy. Stoi tam też pomnik przedstawiający fragment klawiatury fortepianu, której klawisze jakby unosiły się i opadały pod palcami pianisty.

IAR/PP