Aleksander Wat. Wspomnienie w 122. rocznicę urodzin
- Aleksander Wat urodził się 1 maja 1900 r. Był pisarzem, poetą i tłumaczem.
- W 1929 roku współinicjował założenie "Miesięcznika Literackiego”.
- Po rozwiązaniu pisma pracował jako dyrektor literacki wydawnictwa Gebethner i Wolff.
Aleksander Wat był synem chasyda z Warszawy. Urodził się 1 maja 1900 roku. Był pisarzem, poetą i tłumaczem z języków rosyjskiego, francuskiego i niemieckiego.
”Wszystko, co najważniejsze”
Kolejne więzienia, w Kijowie, Lwowie, na osławionej Łubiance wybiły mu komunizm z głowy i serca, a jednocześnie umocniły jego miłość do żony Oli. Jej niezwykła opowieść o uczuciu w czasach strasznych, może wbrew tym czasom i o kolejnych latach wywózki zaczyna się od słów: ”Wszystko, co najważniejsze w moim życiu wiąże się z Aleksandrem”. ”Wszystko, co najważniejsze” to także tytuł filmu Roberta Glińskiego zrealizowanego na podstawie tej książki. W rolę Wata zmagającego się z chorobą i z rozłąką z rodziną wciela się Krzysztof Globisz.
Po II wojnie światowej Watom było niezwykle ciężko. O swojej przyjaźni z Watami w archiwalnych nagraniach przypomnianych w audycji opowiedział Czesław Miłosz. – Nasze poznanie było w okresie najbardziej ponurym, w okresie stalinizmu, to był Sylwester ’50/51 – wspomina Miłosz. – Wat był wówczas ”trędowatym”, z którym nikt nie chciał się spotkać. Chciałem wtedy zamanifestować swoją niezgodę, więc spędziłem wieczór sylwestrowy w towarzystwie ”trędowatych”: Wata z żoną i Parandowskich – opowiada poeta.
”Miesięcznik Literacki”
W 1929 roku Aleksander Wat współinicjował założenie "Miesięcznika Literackiego”.
– Wat był w pewnym sensie szarą eminencją polskiej inteligencji w okresie dwudziestolecia – mówi Konstanty Jeleński w archiwalnych nagraniach przypomnianych w audycji. Poeta zaprzestał wówczas na pewien czas pisania wierszy, zajmował się przede wszystkim pracą w ”Miesięczniku Literackim”, który był, zdaniem Jeleńskiego, w latach międzywojennych jedynym pismem na wysokim poziomie intelektualnym, reprezentującym myśl polskiego ruchu komunistycznego. Wokół Wata gromadzili się ludzie, którzy odegrali rolę w Polsce po 1945 r. ”Miesięcznik Literacki” został zamknięty przez cenzurę. Wat przeszedł wówczas do wydawnictwa Gebethner i Wolff, gdzie rozpoczął pracę jako dyrektor literacki. Odegrał tam olbrzymią rolę.
POSŁUCHAJ
Kulturalna Jedynka. Wspomnienie o Aleksandrze Wacie w rocznicę urodzin poety, tłumacza, więźnia sowieckich łagrów
”Mój wiek”
Jedną z najważniejszych książek Aleksandra Wata pozostaje ”Mój wiek”, czyli utrwalony na taśmie magnetofonowej zapis rozmów dwóch poetów: Czesława Miłosza i Aleksandra Wata. Noblista w przedmowie pisze, że seanse z Watem miały służyć terapii poety, bowiem Wat cierpiał na paraliżujące bóle głowy. Ale z seansów tych powstało jedno z najważniejszych, obok książek Gustawa Herlinga-Grudzińskiego oraz Józefa Czapskiego dzieł rozprawiających się z rzeczywistością sowiecką.
W audycji także:
- omówienie wystawy obrazów Józefa Czapskiego w stołecznej Kordegardzie. Prac użyczyło 12 anonimowych kolekcjonerów.
Tytuł audycji: Kulturalna Jedynka
Prowadziła: Małgorzata Raducha
Data emisji: 01.05.2022
Godzina emisji: 23.11
djr
