Dyrektor Archiwum Polskiego Radia o płytach z 1939 roku: wciąż poszukiwana jest trzecia część kolekcji

Podczas gali w Belwederze 15 obiektów otrzymało certyfikaty wpisów na Listę Krajową Programu UNESCO "Pamięć Świata".

Trafiła na nią także kolekcja 93 oryginalnych, stalowych płyt gramofonowych Polskiego Radia z nagraniami z września 1939 roku, między innymi z przemówieniami prezydenta walczącej stolicy Stefana Starzyńskiego i ministra spraw zagranicznych Józefa Becka, pułkowników Wacława Lipińskiego i Romana Umiastowskiego oraz reportaże amerykańskich i angielskich korespondentów z broniącej się stolicy. 

- Kolekcja zawiera nieznane wcześniej nagrania, m.in. wystąpienie ministra spraw zagranicznych Józefa Becka z popołudnia 3 września 1939 roku, kiedy Wielka Brytania przystąpiła do wojny przeciwko III Rzeszy - mówiła w Jedynce dyrektor Archiwum Polskiego Radia Elżbieta Berus-Tomaszewska.

Dyrektor Archiwum Polskiego Radia podkreśliła, że wciąż poszukiwana jest trzecia część kolekcji tych bezcennych płyt.

"Imponująca postawa zespołu"

- Bardzo imponowała nam postawa naszych kolegów sprzed lat, którym udało się te płyty wynieść z radia, ukryć przed Niemcami, w momencie, gdy wiadomo było, że rozgłośnia przejdzie w ręce niemieckie zgodnie z podpisaną kapitulacją Warszawy - mówiła dyrektor archiwum, opowiadając o płytach z 1939 roku, które znalazły się na liście UNESCO.

Dodała, że były to trzy partie płyt. Wszyscy początkowo myśleli, że bezpowrotnie zaginęły, udało się jednak odzyskać dwie części kolekcji.

- Brakuje nam przeszło stu płyt. Być może gdzieś jeszcze są. Z informacji, które do nas docierają, wynika, że przetrwały wojnę - zaznaczyła Elżbieta Berus-Tomaszewska.

Podkreśliła, że wyglądają one inaczej niż zwykłe płyty. - Przy lekkim uderzeniu wydają metaliczny dźwięk - mówiła dyrektor archiwum. - Nie można ich broń Boże odtwarzać na zwykłych gramofonach, gdyż ulegną zniszczeniu - ostrzegała. Zostałaby wtedy uszkodzona warstwa nagrania. - Płyty nie posiadają etykiet, jest na nich numer radiowy, albo nazwisko osoby, która przemawia - dodała.

W nagraniu rozmowy także o historii odzyskania dwóch części kolekcji, a także o technice nagrań stosowanej na tego rodzaju płytach w latach 30. Wówczas była to wielka rzadkość. 

Zapraszamy do wysłuchania całej audycji.

* * *

Audycja: "W samo południe"
Prowadzi: Henryk Szrubarz
Gość: dyrektor Archiwum Polskiego Radia Elżbieta Berus-Tomaszewska
Data emisji: 10.06.2021
Godzina emisji: 12.30

Jedynka/IAR/in./