Fale tsunami i erozja brzegów mogą zniszczyć Arktykę

Do niedawna nie było takiego zagrożenia, ponieważ wybrzeża polarne skute były lodem i wieczną zmarzliną. Ocieplenie klimatu, cofanie się lodowców, wyższy poziom mórz, to wszystko powoduje erozję brzegów.

W 1958 roku w wyniku mikrotrzęsienia ziemi część masywu górskiego osunęła się do Zatoki Lituya, będącej częścią Parku Narodowego Glacier Bay, do której schodzą trzy lodowce. Zatoka nie jest duża, dlatego spiętrzenie wody było tak wielkie. To nie było odosobnione wydarzenie. - Już wiemy, że było ich kilka - mówi dr Mateusz Strzelecki z Uniwersytetu Wrocławskiego. W 2015 roku niedaleko Zatoki Lituya we Fiordzie Taan fala tsunami osiągnęła wysokość prawie 200 metrów nad poziom morza.

Naukowiec prognozuje, że już wkrótce w Zatoce Litoya utworzy się tzw. megatsunami. Naukowcy monitorują zbocza i prawdopodobne jest, że do wody wpadnie więcej materiału skalnego niż w 1958 roku.

Za Kołem Polarnym takich zjawisk jak tsunami notuje się coraz więcej i to bez elementu, jakim jest mikrotrzęsienie ziemi. Dr Mateusz Strzelecki mówi, że na Grenlandii w ostatnim czasie odnotowano tsunami dwukrotnie. Były one spowodowane osunięciem się do oceanu zboczy górskich, które uległy destabilizacji w wyniku ocieplenia klimatu i topnienia zmarzliny. - Do tej pory zmarzlina te stoki stabilizowała - wyjaśnia.

Jedna z grenlandzkich fal miała wysokość 50 metrów i zniszczyła opuszczone miasteczko górnicze. Ale jej efekty były odczuwalne w odległości 180 kilometrów od osuwiska. To było w 2000 roku. Większa fala, w 2017 roku, doprowadziła do ofiar. Zginęła 4-osobowa rodzina. - To pierwszy przypadek, kiedy fala zniszczyła zamieszkane miasteczko na Grenlandii.

Naukowiec podkreśla, że to nie tsunami, a erozja brzegów spowodowana topnieniem zmarzliny jest największym zagrożeniem dla infrastruktur na wybrzeżach północnej Alaski, kanadyjskiej prowincji Yukon i Syberii. - W ostatnim dziesięcioleciu tempo erozji zwiększyło się o kilkadziesiąt, jeśli nie o kilkaset procent - mówi. Są odcinki, gdzie w ciągu roku wybrzeże cofało się o kilkadziesiąt metrów.

Czytaj także:

Tytuł audycji: Eureka

Prowadzi: Katarzyna Kobylecka

Gość: dr Mateusz Strzelecki (Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego, kierownik Stacji Polarnej im. Stanisława Baranowskiego UWr na Spitsbergenie)

Data emisji: 10.12.2020 r. 

Godzina emisji: 19.07

ag