Wykopaliska w Wadi Natrun. "Mnisi musieli uciekać przed popularnością"

Właśnie tam, w późnym antyku, powstało kilkadziesiąt klasztorów i eremów. Do dziś, część z nich pełni swoje religijne funkcje. Kiedy polscy archeolodzy i konserwatorzy przybyli po raz pierwszy do Kościoła Syryjczyków, ściany pokryte były szarym tynkiem. W toku prac okazało się jednak, że warstwa wierzchnia skrywa bajecznie kolorowe malowidła, stworzone ponad tysiąc lat temu przez przybyłych z Syrii mnichów.

- Ojcowie monastycyzmu byli bardzo popularni już w III i IV wieku i musieli przed tą popularnością trochę uciekać. Stąd też wiemy, że Wadi Natrun zostało zamieszkane przez mnichów, ponieważ jeden z nich św. Makary Wielki przed taką popularnością postanowił przenieść się trochę dalej na pustynię, żeby pielgrzymi nie nachodzili wspólnot aż tak często. Z tego powodu doszło do założenia klasztorów, które funkcjonują aż do dzisiaj - wyjaśnia dr Dobrochna Zielińska, specjalistka od malarstwa ściennego późnego antyku i średniowiecza.

Prace w jednym z kościołów

Kilka lat temu polscy konserwatorzy rozpoczęli prace w jednym z klasztorów znajdujących się w Wadi Natrun. - To tzw. Klasztor Syryjczyków, który został założony w VI wieku, ale swoją współczesną nazwę zawdzięcza wspólnocie mnichów, którzy przybyli do tego klasztoru w IX wieku i wspólnie z mnichami egipskimi mieszkali tam do XIII wieku. Przybyli oni z Syrii mniej więcej z okolic pogranicza z Irakiem - opowiada dr Dobrochna Zielińska.

- Mnisi w XIII wieku zdecydowali się zostawić tylko najważniejsze malowidła, a resztę ścian pokryli gładkim tynkiem. Tak klasztor przetrwał aż do czasów współczesnych. Dopiero podczas pożaru w latach 90. okazało się, że pod tą warstwą znajdują się wcześniejsze malowidła , natomiast teraz już wiemy, że tych warstw było aż pięć. To rzeczywiście zasługa naszych konserwatorów, którzy od lat 90. Współpracowali z misją holenderską. Właściwie to są takie wykopaliska na ścianach, stąd też obecność archeologów. Jest to również wielka niewiadoma, bo nigdy nie wiadomo, co się znajdzie pod spodem - tłumaczy ekspert Jedynki.

Trwa odtwarzanie

Prace polskich konserwatorów nie dobiegły jeszcze końca. - Zakończyliśmy odsłanianie malowideł, co daje nam podstawę, aby móc odtworzyć historię kościoła. Udało się nam odtworzyć zmiany, które były udziałem mnichów syryjskich, kiedy wnętrze było przebudowywane, dekorowane i aranżowane w nowy sposób. Natomiast same malowidła wymagają jeszcze pracy restauracyjnej (…), aby mnisi i wierni, którzy bardzo licznie odwiedzają ten kościół, mogli z niego korzystać oraz w pełni cieszyć się bogactwem tej dekoracji - słyszymy.

W audycji ponadto:

Zwoje z Qumran to jedno z najsłynniejszych odkryć archeologicznych XX wieku. Całkiem niedawno w Jaskini Grozy, 40 kilometrów na południe od Qumran izraelscy badacze natrafili na kolejne fragmenty zwojów. Czy mamy do czynienia z dalszą częścią niezwykłego zbioru? O tym prof. Piotr Dyczek - archeolog, dyrektor Ośrodka Badań nad Antykiem Europy Południowo-Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego.

Czytaj także:

Tytuł audycji: Eureka

Prowadząca: Katarzyna Kobylecka

Goście: prof. Piotr Dyczek (archeolog, dyrektor Ośrodka Badań nad Antykiem Europy Południowo-Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego), dr Dobrochna Zielińska (Wydział Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego)

Data emisji: 4.06.2021

Godzina emisji: 19.30

DS