Agatha Christie archeologiem? Wiele jej książek jest inspirowanych archeologią
- Agatha Christie - była archeologiem amatorem. Miała dużą wiedzę
- Prowadziła badania z mężem Maxem Mallowanem. Wiele z nich finansowała
- Archeologia inspirowała ją do napisania wielu książek. Niektóre z nich są oparte na faktach
I choć nie ukończyła żadnych studiów archeologicznych, budziła podziw swoją wiedzą o prehistorycznej ceramice. Wykopaliska i kontakty z wybitnymi postaciami świata archeologii były dla Christie niewyczerpanym źródłem pisarskiej inspiracji. - Starożytne wątki, jak i codzienność pracy archeologów, odnajdujemy w kilku jej powieściach - przypomina w kolejną rocznicę śmierci Agathy Christie (zm. 12.01.1976 roku) dr Marta Kaczanowicz, archeolog z Instytutu Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN, prywatnie wielbicielka twórczości "królowej kryminału".
Początki wypraw archeologicznych
W 1928 roku świeżo po rozwodzie Agatha Christie wraz z ośmioletnią córką pojechała na Bliski Wschód, żeby tam znaleźć ukojenie. Trafiła na wykopaliska w Ur w Mezopotamii (obecnie Irak), a żona kierownika wykopalisk, będąca miłośniczką jej kryminałów, umożliwiła pisarce bliskie obserwowanie pracy archeologów. Rok później pisarka ponownie przyjechała do Ur i wówczas spotkała nieobecnego za pierwszym razem dobrze zapowiadającego się archeologa Maxa Mallowana. Nawiązała się między nimi nić porozumienia zakończona małżeństwem mimo różnicy wieku (Mallowan był 14 lat młodszy). W realiach wykopalisk w Ur została napisana książka "Morderstwo w Mezopotamii".
Zarówno przed wybuchem II wojny światowej, jak i po jej zakończeniu Agatha Christie wielokrotnie uczestniczyła w wykopaliskach, jako pełnoprawny członek ekipy. - Uczestniczyła we wszystkich czynnościach, jakie na stanowiskach miały miejsce, w tym dokumentowała i fotografowała zabytki - mówi Marta Kaczanowicz. Na podstawie obserwacji poczynionych podczas prac w Syrii napisała mniej znaną książkę "Opowiedzcie, jak tam żyjecie", która nie jest kryminałem, tylko powieścią autobiograficzną.
Poza tym, że pracowała jak inni członkowie ekspedycji, to z jej środków sfinansowano dużą część badań Mallowana. - Oprócz tego, że była uczestnikiem wypraw, to część z nich nie mogłaby się odbyć, gdyby nie jej wkład finansowy - zauważa gość Programu 1 Polskiego Radia.
Książka i sztuka w realiach Egiptu
Krajem, gdzie Max Mallowan nie prowadził wykopalisk, ale gdzie małżeństwo często spędzało wakacje, był Egipt. Stał się on scenerią jednej powieści "Zakończeniem jest śmierć", której fabuła została osadzona w starożytnym Egipcie. Dzieje się w Tebach 2 tys. lat p.n.e. i częściowo jest oparta na autentycznych wydarzeniach. - Luźną inspiracją były papirusy egipskiego urzędnika - wyjaśnia. A pod koniec życia pisarki została opublikowana sztuka "Echnaton" (Akhenaten, Akhnaton) poświęcona faraonowi o tym imieniu.
Po wojnie mąż prowadził prace w Nimrud, a Agatha Christie mu towarzyszyła. - Opisem domu wykopaliskowego w Nimrud rozpoczyna się jej autobiografia - zauważa dr Marta Kaczanowicz.
W audycji także:
Choć upadek klasycznej cywilizacji Majów datuje się na początek 2 tys. n.e., to potomkowie tej kultury żyją do dziś. Oblicza się, że Indian różnych majańskich grup etnicznych jest około ośmiu milionów, a najwięcej z nich mieszka obecnie w Gwatemali. I właśnie do jednego z takich majańskich miasteczek położonych w górzystym regionie środkowo-zachodniej Gwatemali dotarli kilka lat temu polscy archeolodzy zwabieni informacją o intrygujących malowidłach.
Okazało się, że w trzech prywatnych domach w Chajul znajdują się murale z okresu kolonialnego (XVII-XVIII w.). Sporych rozmiarów malowidła pokrywają ściany używanych przez właścicieli pomieszczeń, a przedstawiają sceny rytualnych tańców sprzed kilkuset lat, łącząc motywy prekolumbijskie z europejskimi. Zdaniem badaczy dawne domy w Chajul mogły być siedzibą ważnych członków lokalnych społeczności - zwanych cofradias, którzy zajmowali się organizacją świąt religijnych.
Dzięki grantowi NCN polskim specjalistom udało się w ciągu trzech lat udokumentować i przeprowadzić konserwację tych unikalnych malowideł. A niedawno zakończony sezon przyniósł kolejne odkrycia. Opowiada o nich prof. Jarosław Źrałka z Instytutu Archeologii UJ, kierownik misji.
Czytaj także:
Tytuł audycji: Eureka
Prowadzi: Katarzyna Kobylecka
Goście: dr Marta Kaczanowicz (archeolog z Instytutu Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN), prof. Jarosław Źrałka (Instytut Archeologii UJ)
Data emisji: 21.01.2022
Godzina emisji: 19.30
ag
