Skóry i przetworzone rośliny. Kiedy człowiek zaczął się ubierać?

Archeologiczne dowody na noszenie przez człowieka odzienia są stosunkowo młode, ale naukowcy skłaniają się ku tezie, że homo sapiens zaczął zakrywać swoją nagość jeszcze w Afryce, zanim opuścił ten kontynent. Brak jest jednak zachowanych materiałów, które mogłyby pomóc w sformułowaniu konkretnych i niepodważalnych wniosków. - Pozostałości ubiorów nie mają specjalnej szansy przetrwać do dzisiejszych czasów. One są wszystkie pochodzenia organicznego: skóry, jelita, ścięgna czy przetworzone rośliny - tłumaczy dr hab. Agata Ulanowska z Wydziału Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego.

Ubiór a podbój świata

Wśród funkcjonujących dziś na ten temat teorii ważne miejsce zajmuje ta dotycząca wpływu klimatu na decyzję o sprawieniu sobie przyodzienia. Praczłowiek, opuszczając Afrykę i ruszając na podbój nowych ziem, kierował się na północ, gdzie temperatura była zauważalnie niższa. To zrodziło potrzebę wytworzenia ubiorów. - Badania biologiczne współczesnego człowieka dowodzą, że nie będąc ubranym, zaczynamy odczuwać dyskomfort, gdy temperatura spada poniżej 13 stopni Celsjusza - podkreśla gość "Eureki" i dodaje, że wówczas zaczynają się pojawiać dreszcze. W takiej temperaturze nie jesteśmy w stanie przetrwać bez okrycia.

Zdaniem jednego z australijskich badaczy pierwsze zaczęto stosować między 75 tys. a 65 tys. lat temu. To miał być jeden z czynników, który umożliwił człowiekowi skolonizowanie tak ogromnych obszarów. - Dzięki strojowi byliśmy w stanie właściwie natychmiast adaptować się do niekorzystnych warunków i zabezpieczyć swoje ciało - słyszymy. I choć również ta teoria nie jest w stu procentach potwierdzona, to naukowcy opierają się na pewnej wskazówce. W jaskini w Maroku odnaleziono bowiem narzędzia, które mogły służyć do pozyskiwania skóry ze zwierząt.

Wszy na pomoc badaczom?

A to wciąż nie wszystkie poszlaki. Współczesny pogląd na to, kiedy człowiek zaczął się ubierać, rewolucjonizują również badania nad wszami. - Wiadomo, że tzw. wesz ubraniowa to produkt ewolucyjny wszy ludzkiej. Starsze badania naukowców z Instytutu Maxa Plancka zasugerowały, że moment wyodrębnienia się wszy ubraniowej nastąpił ok. 70 tys. lat temu - zwraca uwagę gość audycji. Przyznaje jednocześnie, że margines błędu w tej sprawie jest bardzo duży.

Mimo wszystko wskazany okres w istotny sposób korespondowałby ze wspomnianą teorią klimatyczną. Problem w tym, że dysponujemy również rezultatami nowszych badań, a z nich wynika data dużo bardziej odległa: miało to mieć miejsce około 190 tys. lat temu. - Rozważania zakończyć możemy tylko konkluzją, że ubiór jest zapewne starszy, niż do niedawna myśleliśmy, i że nie jest on koniecznie związany z homo sapiens. Wygląda na to, że również neandertalczyk się ubierał - podsumowuje dr hab. Agata Ulanowska.

W audycji również:

Aborygeńskie arcydzieła

Najstarsze aborygeńskie malarstwo naskalne powstało co najmniej 20 tys. lat temu. W ten sposób rdzenni mieszkańcy Australii utrwalali i przekazywali następnym pokoleniom swój świat mitów, legend i historii plemiennej. Dopiero na początku lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku te motywy - nośniki wiedzy tajemnej, dotąd niedostępne dla postronnych - zostały po raz pierwszy utrwalone na płótnie za pomocą farb. Tak narodziło się współczesne malarstwo aborygeńskie, niezwykle cenione na rynku sztuki.
Gościem audycji była Iwona Pruszyńska, kolekcjonerka i znawczyni sztuki Aborygenów, prawniczka mieszkająca w Australii i w Polsce.

Czytaj też:

Tytuł audycji: Eureka

Prowadziła: Katarzyna Kobylecka

Goście: Iwona Pruszyńska (kolekcjonerka i znawczyni sztuki Aborygenów, prawniczka mieszkająca w Australii i w Polsce), dr hab. Agata Ulanowska (Wydział Archeologii UW)

Data emisji: 31.05.2022 

Godzina emisji: 19.30

mg