Judaizm i jego historia. Jak stał się religią monoteistyczną?

- W tej chwili dominuje taki pogląd, że nie można już rekonstruować wydarzeń wyłącznie na podstawie tekstu biblijnego, ponieważ tekst biblijny nie ma charakteru historycznego. W związku z tym nauka nie mówi już o przymierzu najpierw zawartym przez Noego, później przez Abrahama czy o daniu praw Mojżeszowi na pustyni. Wszystkie te wątki narracyjne uważamy za wizję literacką, która została spisana w późniejszych czasach - mówi prof. Łukasz Niesiołowski-Spano.

Ekspert wyjaśnia, że ta wizja literacka "ma powiedzieć, iż to prawa i ta religia mają charakter nadany od Boga, i po drugie, że ma to bardzo stary charakter". - W teologii nie należy tego podważać, z kolei historyk powinien podważyć - dodaje.

Kiedy zaczął się tworzyć monoteizm?

Prof. Łukasz Niesiołowski-Spano zauważa, że różne bóstwa były czczone przez mieszkańców Palestyny do połowy I tysiąclecia. - Tzn. póki istniały królestwa Judy i Izraela. Te wierzenia miały charakter politeistyczny. Później w epoce niewoli babilońskiej coś zaczyna się dziać, ale to jeszcze nie jest tak, że wszyscy Judejczycy stają się monoteistami. Ten proces jest rozłożony w czasie - zauważa.

- Można powiedzieć, że judaizm taki, jaki znamy, np. czytając Nowy Testament, tworzy się w I wieku p.n.e. - kontynuuje.

Poza tym w audycji:

W XI wieku na Pomorzu zaczęto budować zagadkowe kwadratowe kurhany, odmienne od wcześniejszych form pochówku na tym terenie. Badacze sugerują, że taką konwersję tradycji może narzucić jedynie zcentralizowane władztwo. Wobec ubóstwa źródeł pisanych na ten temat byłby to zatem pośredni dowód na kształtowanie się wspólnoty kulturowej na Pomorzu. Być może ten proces zainicjował pierwszy władca pomorski - Zemuzil.

Nie wiadomo, czy był to udany eksperyment, bowiem archeolodzy na stanowisku Nowy Chorów znaleźli ślady "buntu" miejscowej ludności przeciwko narzuconym nowym obyczajom inhumacyjnym. Badania wykazały istnienie niecodziennych praktyk otwierania grobów, kremacji ciał zgodnie ze starym obrządkiem i ponownego złożenia spopielonych szczątków do kurhanu.

Tę zagadkę próbuje rozwikłać dr Sławomir Wadyl z Wydział Archeologii UW, kierownik badań w Nowym Chorowie.

W poprzednich audycjach: