Franciszek Józef I, cesarz kilku epok, i Henryk Sienkiewicz - pisarz, który "wskazywał narodowi drogę"

Franciszek Józef objął tron w wieku 18 lat, w bardzo trudnej sytuacji, podczas Wiosny Ludów 1848 roku. W czasie rządów doskonale radził sobie w sprawach wewnątrzpaństwowych. Zapewnił poddanym spokojne życie i stabilizację gospodarczą. Styl jego rządów prowokował jednak pytanie, czy był on dobrym władcą, czy po prostu sumiennym urzędnikiem? 

Jego politykę zagraniczną historycy nazywają nieudolną i pełną strategicznych błędów. Austria przestała być liderem wśród państw niemieckich. Po zabójstwie następcy tronu austro-węgierskiego, arcyksięcia Ferdynanda w Sarajewie w 1914 roku, Franciszek wypowiedział wojnę Serbii, co spowodowało wybuch I wojny światowej. Cesarz stwierdził wtedy: "Monarchia idzie na dno, ale przynajmniej z honorem". 

Czytaj także:

Kiedy wybuchła Wiosna Ludów Henryk Sienkiewicz miał dwa lata i... długą drogę do literackiego Nobla przed sobą. W uzasadnieniu nagrody, przyznanej mu za powieść "Quo vadis" w 1905 roku, znalazły się słowa: "Rzadko spotykany geniusz, który wcielił w siebie ducha narodu". Pisarz odpowiedział, że nagroda to dowód na to, że Polska nie umarła, że żyje i umie zwyciężać.

Spośród licznych dzieł Sienkiewicza to właśnie powieści historyczne przyniosły mu sławę światową. Dla Polaków te najbardziej znaczące to "Krzyżacy", "Ogniem i mieczem", "Potop" czy "Pan Wołodyjowski". W niejednym pokoleniu młodzi Polacy chcieli być Zbyszkiem z Bogdańca, Kmicicem, Skrzetuskim czy Panem Wołodyjowskim.

Historię naszych bohaterów kończy rok 1916, w którym, w listopadzie, obaj zmarli. Być może jeszcze coś ich łączy: to, że obaj żyli dla dobra swoich państw, mimo że w 1916 roku monarchia austro-węgierska chyliła się ku upadkowi, a Polska nadal nie wróciła na mapę Europy. Ich służba dla dobra państwa miała i zwolenników, i przeciwników. 

Tytuł audycji: Historia żywa

Prowadzi: Dorota Truszczak 

Gość: prof. Andrzej Nowak (historyk, publicysta, nauczyciel akademicki, sowietolog, autor "Dziejów Polski")

Data emisji: 14.06.2021

Godzina emisji: 23.05

kk