Ludowe Wojsko Polskie. Kim byli żołnierze z orłem bez korony?

Data publikacji: 28.11.2023 11:40

Ostatnia aktualizacja: 28.11.2023 13:37

Ten tekst przeczytasz w 2 minuty

I Praski Pułk Piechoty wchodzący w skład I Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Na zdj. Wanda Wasilewska wita się z kadrą oficerską. Z prawej marszałek Polski Michał Rola Żymierski. (1948 r.), Autor - PAP/CAF

Gen. Władysław Sikorski, naczelny wódz oraz premier rządu na uchodźstwie podczas II wojny światowej, miał o wojsku polskim zależnym od Armii Czerwonej powiedzieć: "Komuniści, dywersanci, Berling - zdrajca i dezerter". Dlaczego jedni nazywają ich polskimi bohaterami, a drudzy - żołnierzami przeklętymi?

Żołnierze z orłem bez korony złożyli przysięgę w Związku Sowieckim, w Sielcach nad Oką, 15 lipca 1943 roku, w rocznicę bitwy pod Grunwaldem.
Tworzyli Dywizję Piechoty im. Tadeusza Kościuszki pod dowództwem płk. Zygmunta Berlinga.
Wśród nich byli ci, którzy nie zdążyli do armii gen. Władysława Andersa, stacjonującej od miesięcy na Bliskim Wschodzie.

Na początku kościuszkowców było ponad 12 tysięcy. Dwa lata później 1 i 2 Armia Wojska Polskiego liczyły prawie 330 tysięcy żołnierzy. Nosili oni rogatywki i orła bez korony. W organizowaniu tego wojska miała swój udział Wanda Wasilewska, pomysłodawczyni jego utworzenia, polska komunistka, założycielka Związku Patriotów Polskich.

Kościuszkowcy rozpoczęli wojenny szlak od krwawej, i z dużymi stratami własnymi, bitwy pod Lenino 12 października 1943 roku. Uczestniczyli także w zdobyciu ruin Warszawy. Szturmowali Wał Pomorski. Ginęli, zdobywając Kołobrzeg i Berlin. Następnie zostali skierowani do walki z podziemiem antykomunistycznym, do walki Polaków z Polakami.

POSŁUCHAJ

40:45

Ludowe Wojsko Polskie. Kim byli żołnierze z orłem bez korony? (Jedynka/Historia Żywa)

Walczyli o Polskę czy byli podlegli Moskwie?

Od lat 80. współistniały dwie pamięci o Ludowym Wojsku Polskim. - Jedna oficjalna, która była wciąż jeszcze dominująca. Według niej Ludowe Wojsko Polskie to to jedynie słuszne. Na każdych akademiach z okazji świąt państwowych wspominano tradycje z orzełkiem bez korony i żołnierzy z 1 i 2 Armii Wojska Polskiego, nazywanego powszechnie LWP - mówi prof. Andrzej Nowak.

- Już od końca lat 80. niewątpliwie przewagę zaczęła zdobywać ta pamięć krytyczna, w której podkreślało się już nie tylko prawdziwe skądinąd zasługi bojowe żołnierzy obu armii podporządkowanych Bierutowi, a przez Bieruta Moskwie. Ale podkreślało się jednak podległość moskiewskim planom politycznym, jak i cały fałsz tej legendy, jaką budowano w propagandzie PRL wokół tych formacji - wyjaśnia ekspert.

Dylemat pamięci o Ludowym Wojsku Polskim

Prof. Andrzej Nowak zwraca uwagę: - Nie jest łatwo dojść do werdyktu, który byłby zadowalający dla obu stron sporu i który oddałby sprawiedliwość żołnierzom formacji, którzy z bronią w ręku rzeczywiście walczyli z wrogiem polskiej niepodległości i polskiego narodu, czyli z Niemcami, Rzeszą Niemiecką i jej formacjami wojskowymi.

- Ale byli to także żołnierze, którzy wprowadzali tutaj - niektórzy chcąc, większość nie chcąc - władzę sowiecką i zwierzchność moskiewską na ziemiach polskich. To jest cały dylemat pamięci LWP - kontynuuje.