Alfred Rosenberg. Człowiek będący wcieleniem diabła?

- Zyskał sobie miano głównego ideologa nazizmu dlatego, że w zasadzie całe swoje życie, już od lat młodzieńczych, poświęcił na snucie rozważań na temat roli Żydów w kulturze świata - mówi w "Labiryncie historii" Kacper Śledziński, historyk, pisarz i publicysta.

Alfred Rosenberg już od wczesnej młodości był zdeklarowanym antysemitą, a jego poglądy ukształtowała twórczość brytyjskiego filozofa, który nie krył swojej fascynacji sztuką, kulturą i muzyką niemiecką. Został nawet zięciem słynnego niemieckiego kompozytora Richarda Wagnera.

Charyzmatyczny mówca

Narodowa Partia Robotnicza, która powstała w środowisku monachijskich kolejarzy, początkowo liczyła około 30 osób. Na jej czele stanęli ślusarz Artur Drexler i i dziennikarz Karl Herrer. Żaden z nich nie był dobrym mówcą. Chcieli zwalczać liberalną demokrację, bolszewizm i kapitalizm oraz żydowskie wpływy. Dla Rosenberga najważniejszy był ten ostatni aspekt. Na jednym z takich spotkań 12 września 1919 roku pojawił się 30-letni weteran niemieckiej armii, kapral Adolf Hitler i od razu wziął udział w burzliwej dyskusji.

W 1920 roku Hitler, właśnie za sprawą swojego talentu retorycznego, przejął przywództwo w NSDAP i stał się bezdyskusyjnym wodzem. Wtedy Alfred Rosenberg poparł go w 100 procentach i na kilka lat stał się intelektualnym mentorem Hitlera.

W 1933 roku Adolf Hitler został kanclerzem Niemiec, a Rosenberg z głównego ideologa partii stał się cenzorem odpowiedzialnym za nadzór nad kulturą i sztuką w III rzeszy. Taka cenzura obejmowała nawet muzykę.   

Ustawy norymberskie

- W latach 30. Rosenberg został przesunięty w tło dziejących się wydarzeń, ale odegrał bardzo istotną rolę w dziele przygotowywania ustaw norymberskich, które pozwalały pozbawić Żydów obywatelstwa Rzeszy, ochrony prawnej i własności - mówi w "Labiryncie historii" profesor Eugeniusz Cezary Król, historyk.

Kiedy jednak wybuchła II wojna światowa Alfred Rosenberg wrócił do łask i otrzymał nowa misję. Miał teraz organizować i nadzorować grabież dzieł sztuki na terenach okupowanych. Jego łupem padały jednak nie tylko cenne dzieła sztuki…

Po agresji III Rzeszy na ZSRR w czerwcu 1941 Hitler powierzył Rosenbergowi kolejne odpowiedzialne stanowisko - Ministra Rzeszy do spraw okupowanych Terytoriów Wschodnich. Celem Rosenberga było utworzenie na nowo podbitych terytoriach specjalnych jednostek administracyjnych tzw. komisariatów Rzeszy.

Proces i wyrok

Kiedy wojna miała się ku końcowi, a Sowieci podjęci ostateczny szturm, Hitler z gronem najbliższych współpracowników zamknął się w podziemnym bunkrze, a Rosenberg wraz rodziną wyjechał na północ do miejscowości Flensburg nad granicą duńską. Ostatecznie trafił do więzienia i stanął przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze.

Podczas procesu w Norymberdze Rosenberg próbował wykorzystać swój dziennik, który pisał od 1934 roku, jako dowód na swój sprzeciw wobec polityki Hitlera. Trybunał odrzucił jednak ten argument. Rosenberg został skazany na śmierć. Wyrok przez powieszenie został wykonany 16 października 1946 roku w więzieniu w Norymberdze.

Gdy proces norymberski się skończył, a Rosenberg już nie żył, mało kto pamiętał o jego dzienniku, w którym dzień pod dniu opisywał swoje życie i postawy nazistowskiej elity.

Gdzie jest dziennik?

- Po zakończeniu procesu jeden z oskarżycieli, Robert Kempner po prostu ten dziennik sobie przywłaszczył i wywiózł go do USA - mówi Kacper Śledziński.

Po śmierci Roberta Kempnera w jego domu w 1993 roku odkryto znacznie więcej bezcennych źródeł historycznych. Ostatecznie dziennik Rosenberga trafił w 2013 do Muzeum Pamięci Holokaustu.

Gdyby nie to, zbutwiałby zapewne w jednym z pudeł na strychu pustego domu. Ale tysiące dzieł zrabowanych w czasie wojny na rozkaz Rosenberga wciąż czekają na odnalezienie...

Zapraszamy do wysłuchania całej audycji. 

Tytuł audycji: Labirynt historii

Prowadzi: Jacek Raginis-Królikiewicz

Czytał: Zbigniew Moskal

Współpraca reporterska: Maciej Walecki i Łukasz Makuch

Realizacja dźwięku i oprawa muzyczna: Dariusz Sałajczyk

Goście: prof. Eugeniusz Cezary Król (historyk, Wydział Zarządzania Kulturą Wizualną Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie), Kacper Śledziński (historyk, pisarz i publicysta), Joanna Lamparska (dziennikarka, podróżniczka), Piotr Zychowicz (publicysta historyczny)

Wykorzystane fragmenty: książki Davida Kinneya i Roberta Whitmana "Pamiętnik Diabła. Alfred Rosenberg – człowiek, który stworzył Hitlera".

Wykorzystane utwory: Rammstein "Ich Will"; Leonard Cohen "Darkness"; 

Data emisji: 18.03.2018

Godzina emisji: 14.07

kh