Roman Dmowski i Komitet Narodowy Polski w Paryżu z sukcesem zabiegali o powołanie Armii Polskiej w sojuszu z Ententą. Gen. Józef Haller był jej pierwszym polskim dowódcą. Aby się odrodzić, Polska potrzebowała nie tylko polityków i wojskowych, ale również osobowości znanych na świecie propagujących ideę niepodległości. Taką rolę spełnił Ignacy Jan Paderewski w Stanach Zjednoczonych, apelując do Polonii o udział w czynie zbrojnym w Europie.
Armia Polska we Francji
Armia Polska we Francji, zwana też Błękitną Armią powstała w roku 1917, powołana dekretem prezydenta Francji Raymonda Poincarégo 4 czerwca 1917 z inicjatywy Romana Dmowskiego oraz kierowanego przez niego Komitetu Narodowego Polskiego. Wcześniej jej powstanie blokowała Rosja, aż do wybuchu rewolucji. - Po obaleniu caratu Rosja i Francja zgodziły się na stworzenie takiej armii na terenie Francji, ale ta armia, w założeniach francuskich, miała być podległą Francji w porozumieniu z Rosją - mówi w Programie 1 Polskiego Radia prof. Jan Żaryn, dyrektor Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego. - Nie było tutaj miejsca na Komitet Narodowy Polski, dopiero w sierpniu 1917 roku Roman Dmowski rozpoczął bardzo intensywne zabiegi, by ta część armii francuskiej, składająca się z Polaków, pozostała pod dowództwem polskim, a nie francuskim i żeby politycznie była zależna od Komitetu Narodowego Polskiego - opowiada historyk.
Ignacy Jan Paderewski - światowy pianista i wielki patriota
Wybitny pianista udzielał się w ruchu niepodległościowym jeszcze przez I wojną światową. Mobilizował polonię amerykańską do tego, by jak najmocniej włączyła się w walki o niepodległość, czy przy organizacji Armii Błękitnej.
W sierpniu 1917 roku został przedstawicielem na USA Komitetu Narodowego Polski z Romanem Dmowskim na czele. - Roman Dmowski prosił Ignacego Jana Paderewskiego, żeby jego autonomiczna, do tej pory, akcja na terenie Stanów Zjednoczonych, którą prowadził od 1915 roku, została wkomponowana w działania Komitetu Narodowego Polskiego. Paderewski zgadza się na to i staje się przedstawicielem komitetu na USA, mając olbrzymie osiągnięcia - zaznacza gość audycji.
Wydarzenia 1919 roku
Działania Ignacego Jana Paderewskiego w USA podczas I wojny światowej przyniosły Błękitnej Armii ponad 20 tys. ochotników. W pierwszej połowie 1919 roku Hallerczycy dotarli do Polski. - Armia Hallera znalazła się na ziemiach polskich po negocjacjach dyplomatycznych w kwietniu 1919 roku i liczyła co najmniej 60 tys. żołnierzy - podkreśla gość audycji. - Została przywitana z otwartymi ramionami i naczelny wódz Józef Piłsudski wysłał ją na bardzo ważny odcinek frontu - Kresy południowo-wschodnie - dodaje.
Po sukcesie Hallerczyków na froncie ukraińskim, w czerwcu 1919 roku, gen. Haller został odwołany z funkcji dowódcy Błękitnej Armii. - Józef Piłsudski podjął taką decyzję, żeby móc mieć autorytet i kontrolę nad wszystkimi formacjami - wskazuje prof. Żaryn. - Tu jest szerszy problem. Naczelnik państwa i naczelny wódz wbrew znaczącej części Sejmu Ustawodawczego, z którym to większościowym pakietem posłów zgadzał się z kolei gen. Haller, prowadził politykę tzw. koncepcji federacyjnej i polityczna niezgoda w wojsku prowadziła do napięć między Józefami - wyjaśnia ekspert.
W 1920 roku, mimo niechęci, Józef Piłsudski przywrócił gen. Hallera do czynnej służby. - Dodatkowo mianuje go dowódcą ochotniczej armii i całego frontu północno-wschodniego - podkreśla prof. Żaryn.
Ponadto w audycji o wystawie "Zwycięzca. Prymas dla Kościoła i Ojczyzny" – poświęconej kard. Stefanowi Wyszyńskiemu – opowiadał dr hab. Paweł Skibiński.
Czytaj również:
W pierwsze i trzecie wtorki miesiąca po godz. 19.30 będziemy przypominać historię polskiej myśli narodowej oraz chrześcijańsko-demokratycznej, ludzi z nią związanych i ich wpływ na dzieje Polski.
Audycja przygotowana we współpracy z Instytutem Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego.
Tytuł audycji: Dziedzictwo i pamięć
Prowadzi: Dorota Truszczak
Gość: prof. Jan Żaryn (dyrektor Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego)
Data emisji: 28.09.2021 r.
Godzina emisji: 19.30
ans
Błękitna Armia, jej twórcy i losy jej żołnierzy - Jedynka - polskieradio.pl