Generacje XIX, koncert współorganizowany przez Związek Kompozytorów Polskich i Stowarzyszenie Autorów ZAiKS
Paweł Gusnar - saksofon
Szymon Bywalec – dyrygent
Program koncertu:
Zbigniew Penherski – Sygnały 2 na orkiestrę (1995)
Sławomir Wojciechowski - Matter of Choice – na ansambl i elektronikę – wersja na orkiestrę (2014 )
Bartosz KowalskI – Gniew wiatru na saksofon i małą orkiestrę (2013)
Grzegorz Duchnowski – Jeux varsoviens na orkiestrę (2013)
Nikolet Burzyńska - Mirage... na orkiestrę (2012)
Włodzimierz Kotoński – Róża wiatrów na orkiestrę (1976)
Studio Koncertowe Polskiego Radia im. W. Lutosławskiego
Koncerty z cyklu „Generacje" – organizowane od 2003 roku przez Stowarzyszenie Autorów ZAiKS, Program 2 Polskiego Radia i Związek Kompozytorów Polskich prezentują różne nurty w nowej muzyce polskiej i postawy twórcze różnych pokoleń. Muzykę ważną, lecz nie zawsze pamiętaną, premiery, także dyskurs estetyczny pomiędzy współczesną twórczością polską i innych krajów.
Generacje XIX stanowią klarowną realizację wspomnianych idei, to podróż przez czas i czasu tego rozumienie. Tym razem z udziałem Polskiej Orkiestry Radowej pod dyrekcją Szymona Bywalca i saksofonisty Pawła Gusnara.
Na koncercie zabrzmiała muzyka orkiestrowa twórców urodzonych na przestrzeni 64 lat, od najstarszego, zmarłego w zeszłym roku mistrza wielu kompozytorskich pokoleń Włodzimierza Kotońskiego, ur. w roku 1925 (Róża wiatrów), do najmłodszej Nikolet Burzyńskiej, ur. w roku 1989 (Mirage... – premiera utworu). Poprzez dynamiczny i wyrazisty formalnie utwór Zbigniewa Penherskiego ur. w roku 1935 ( Sygnały 2),i trzy, jakże różne stylistycznie utwory kompozytorów urodzonych w latach 70-tych: Sławomira Wojciechowskiego (Matter of Choice – premiera wersji orkiestrowej), Grzegorza Duchnowskiego (Gry warszawskie – premiera utworu nagrodzonego w konkursie im. Karola Szymanowskiego zorganizowanego przez Stowarzyszenie Autorów ZAiKS) i Bartosza Kowalskiego ( Gniew wiatru– z brawurową partią solową saksofonu).
Muzyka jest dziś wielobarwna i żywa w swoich relacjach wobec świata. Generacje XIX dają temu wyraz.
Jerzy Kornowicz
W programie znalazł się Koncert na altówkę i orkiestrę Béli Bartóka, twórcy nowoczesnego stylu narodowego w muzyce (stylizował rytmy i motywy popularnych melodii węgierskich). Pierwszy ogromny sukces odniósł już w 1904, poematem symfonicznym Kossuth. W następnych latach coraz bardziej radykalizował język muzyczny i niestety nowe kompozycje nie spotkały się na Węgrzech ze zrozumieniem. Napisana w 1911 roku opera Zamek Sinobrodego została odrzucona przez dyrekcję budapesztańskiej opery, co było przyczyną głębokiego kryzysu psychicznego kompozytora. Szczęśliwie sukces baletu Drewniany książę (1917) zmienił pozycję Bartoka na Węgrzech. Kolejne jego utwory: balet Cudowny mandaryn, I i II Koncert fortepianowy, Improwizacje na fortepian, dwie sonaty skrzypcowe zostały przyjęte entuzjastycznie nie tylko na Węgrzech, ale także na całym świecie.
Kompozytor, nie mogąc się pogodzić z faszyzacją Węgier, wyemigrował do USA w 1940, gdzie podjął działalność dydaktyczną. Koncert altówkowy był ostatnim dziełem, który komponował. Pisał go dla znakomitego altowiolisty angielskiego, Williama Primrose. Niestety przegrał walkę z białaczką i zmarł w nowojorskim szpitalu we wrześniu 1945 roku nie kończąc dzieła. Instrumentacji brakujących fragmentów podjął się tuż po śmierci kompozytora Tibor Serly i dzięki temu w 1949 w Minneapolis Antal Dorati poprowadził prawykonanie utworu. Po latach syn kompozytora Peter Bartók i Nelson Dellamaggiore dokonali krytycznej analizy dzieła i w oparciu o wszystkie notatki kompozytora wydali swoją redakcję Koncertu. Premiera miała miejsce 26 maja 1993 w Beethovenhalle w Bonn. I właśnie ta wersja – z tym, że w opracowaniu na wiolonczelę - zostanie wykonana w radiowym studiu przez Istvána Várdai oraz Polską Orkiestrę Radiową pod dyrekcją Łukasza Borowicza.
István Várdai urodził się w Pécs na Węgrzech w 1985. Studiował w Budapeszcie, Wiedniu i na kursach mistrzowskich u Natalii Gutman, Jánosa Starkera, Natalii Shakhovskiej, Gidona Kremera, Yuri Bashmeta i Andrása Schiffa. Wygrał trzykrotnie Międzynarodowy Konkurs im. Davida Poppera w Budapeszcie (2000, 2003 i 2004). Został także laureatem konkursów: Emanuela Feuermana w Berlinie (Grand Prix), Międzynarodowego Konkursu im. Johannesa Brahmsa w Pörtschach w Austrii (2007, I nagroda), Międzynarodowego Konkursu im. Piotra Czajkowskiego w Moskwie (2006, III nagroda) oraz Międzynarodowego Konkursu Muzycznego w Genewie (2008, I nagroda). Od debiutu w 1998 w Hadze, István Várdai występuje z wieloma orkiestrami, m.in.: pod dyrekcją Ádáma Fischera, Howarda Griffithsa, Zoltána Kocsisa, Josepa Ponsa, Nicolása Pasqueta. Artysta zajmuje się także kameralistyką. Występował z Gidonem Kremerem, Tatianą Grindenko, Yuri Bashmetem i Andrásem Schiffem.
Podczas koncertu, poza Bartókiem, będzie można usłyszeć 3 Tańce węgierskie Johannesa Brahmsa oraz Suity nr 1 i 2 Georgesa Bizeta z muzyki napisanej do sztuki teatralnej Alfonsa Daudeta Arlezjanka. Słychać w niej wyraźne wpływy muzyki ludowej, głównie prowansalskiej. Do Suity orkiestrowej nr 1 kompozytor wybrał 5 spośród 27 fragmentów muzyki scenicznej. Suita ta od razu wzbudziła zachwyt i nadal cieczy się dużym powodzeniem. Równie popularna jest druga Suita ułożona po śmierci Bizeta przez jego przyjaciela Ernesta Girauda. Składa się ona z 4 fragmentów z muzyki do Arlezjanki oraz Menueta pochodzącego z opery Bizeta Piękne dziewczę z Perth.
