Lata dzieciństwa i młodości
Urodził się 7 czerwca 1922 roku w Krakowie jako najstarszy z trójki rodzeństwa. Ojciec Demetriusz był kierownikiem Drukarni Związkowej przy ul. Mikołajskiej, matka Maria była nauczycielką - polonistką. Przez pierwsze lata życia mieszkał przy krakowskim Rynku, w kamienicy w której znajduje się dziś restauracja "Wierzynek". Jego pierwszą pasją był język łaciński. W rozmowie z Ośrodkiem Dokumentacji Filmowej Nauki Polskiej Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie Aleksander Krawczuk mówił, że w czasie wojny znajomość łaciny uratowała go przed śmiercią z rąk pijanego oficera Wehrmachtu. "Studiujcie rzeczy najmniej potrzebne, bo te przydają się najbardziej" – mówił. Podkreślał, że jego zainteresowanie historią pojawiło się po lekturze dzieł Henryka Sienkiewicza.
Po wybuchu II wojny światowej wraz z rodziną dotarł na Kresy, gdzie zastała ich wieść o inwazji Związku Sowieckiego. Pod okupacją niemiecką był żołnierzem Armii Krajowej. Uczęszczał na tajne komplety, zdał maturę. W tym czasie w krakowskich antykwariatach kupował pierwsze dzieła pisarzy starożytnych, które stały się zaczątkiem jego biblioteki, którą tworzył przez kilkadziesiąt lat.
Życie związane z Uniwersytetem Jagiellońskim
W 1945 r. rozpoczął studia filologii klasycznej i historii w Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie od 1949 roku pracował kolejno jako: asystent, adiunkt, docent, profesor nadzwyczajny i zwyczajny - przez pół wieku w tym samym budynku przy ul. Studenckiej 3. Przyjęcie na studia zawdzięczał prof. Ludwikowi Piotrowiczowi, który obronił go przed zarzutem bycia żołnierzem "reakcyjnej AK". W kolejnych latach był jego asystentem, a także uczniem Józefa Wolskiego.
Dorobek książkowy
W 1962 r. opublikował pierwszą książkę popularnonaukową. Biografia "Juliusz Cezar" była kilkukrotnie wznawiana i stała się jednym z najpopularniejszych kompendiów wiedzy o twórcy imperium rzymskiego. Kilka lat później ukazała się książka "Pan i jego filozof. Rzecz o Platonie". Wśród książek autorstwa Krawczuka są m.in. "Ród Argeadów", "Tytus i Berenika", "Poczet cesarzy bizantyjskich", "Poczet cesarzy rzymskich", "Polska za Nerona", "Kleopatra". Był także autorem kilku podręczników historii starożytnej. Większość jego książek została przełożona na języki obce.
Telewizja, radio, kawiarnie
Od połowy lat siedemdziesiątych do 1990 r. prowadził program telewizyjny "Antyczny świat profesora Krawczuka". W wersji dźwiękowej jego liczne teksty - w tym wieloodcinkowa biografia Nerona i będąca rodzajem historycznego kalendarium "Kronika dwóch tysiącleci" - pojawiały się często na antenach Polskiego Radia.
W latach 1986-89 był ministrem kultury i sztuki. Od 1988 r. był prezesem krakowskiego oddziału Fundacji Kultury Polskiej. W latach 1991-97 był posłem na Sejm I i II kadencji z listy Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Nie należał do ugrupowań politycznych, a w wywiadach dystansował się od polityki i podkreślał, że w swoje wykłady wplatał aluzje potępiające komunizm i inne systemy totalitarne.
Był częstym bywalcem krakowskich kawiarni. Znany był tzw. stolik profesorski w kawiarni Hotelu Grand, gdzie prof. Krawczuk spotykał się z innymi profesorami krakowskich uczelni, m. in. prof. Henrykiem Wereszyckim. Był ostatnim żyjącym profesorem zasiadającym przy tym stoliku. "Żyłem spokojnie, coś pisałem, udawałem polityka i ministra" - żartował.
100. urodziny
W 1997 roku prof. Aleksander Krawczuk uhonorowany został Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. W 2009 roku otrzymał Złoty Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis".
W 2022 r. na Uniwersytecie Jagiellońskim odbyły się uroczystości w setną rocznicę urodzin profesora Krawczuka. W hallu Pałacu Krzysztofory otwarta została wystawa "Aleksander Krawczuk, Sto lat…", na której można było oglądać m.in. maszynę do pisania na której powstawały jego książki. Z tej okazji swoją premierę miał film dokumentalny "Kto prawdy szuka, czyta Krawczuka". Wybitny historyk nie brał udziału w swoim benefisie.
Prof. Aleksander Krawczuk zmarł 27 stycznia.
PAP/mg
