Przyjaciel Brahmsa, Czajkowskiego i Paderewskiego
W 1891 roku Stojowski odbywał konsultacje kompozytorskie u Julesa Masseneta i Camille'a Saint-Saënsa. Jednocześnie studiował na paryskiej Sorbonie, gdzie uczęszczał na wykłady z historii, filozofii, języków i literatury. W tym okresie zaprzyjaźnił się z Piotrem Czajkowskim i Johannesem Brahmsem. W tym samym czasie został uczniem Ignacego Jana Paderewskiego, z którym połączyła go przyjaźń trwająca niemal pół wieku.
W 1898 roku zdobył pierwszą nagrodę w kategorii utworów orkiestrowych za Symfonię d-moll op. 21 na Konkursie Kompozytorskim im. Ignacego Jana Paderewskiego w Lipsku. Obu artystów łączyła również działalność patriotyczna. Paderewski zaproponował mu nawet udział w tworzeniu pierwszego polskiego rządu, jednak Stojowski odmówił, wybierając służbę sprawie Polski zza oceanu.
Zygmunt Stojowski za oceanem
W październiku 1905 roku Zygmunt Stojowski wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie spędził resztę życia. W 1938 roku przyjął obywatelstwo amerykańskie. Do 1911 roku był profesorem w nowojorskim Institute of Musical Art, poprzedniku słynnej Juilliard School of Music, gdzie kierował katedrą fortepianu. Zyskał wówczas uznanie jako znakomity pedagog i wychowawca wielu utalentowanych pianistów.
Czytaj także:
W kolejnych latach, do 1918 roku, prowadził zajęcia w Von Ende School of Music (obecnie część University of the State of New York), a równocześnie udzielał lekcji prywatnych. Około 1918 roku założył w Nowym Jorku własną szkołę muzyczną, kontynuując działalność pedagogiczną z dużym powodzeniem.
Wykonywany przez największych
Stojowski dawał recitale w wielu krajach Europy oraz obu Ameryk, a także występował z najważniejszymi orkiestrami swoich czasów. Po wyjeździe do Stanów odwiedził Polskę tylko raz, w październiku 1929 roku, kiedy wykonał w Filharmonii Warszawskiej swój II Koncert fortepianowy.
Jego utwory cieszyły się dużą popularnością: często wykonywali i nagrywali je najwybitniejsi muzycy epoki. Wśród wykonawców jego kompozycji znaleźli się m.in. Ignacy Jan Paderewski, Aleksander Michałowski, Józef Hofman, Mieczysław Horszowski, Percy Grainger, Paweł Kochański, Jacques Thibaud, Jascha Heifetz, George Enescu czy Pablo Casals.
Kulturalna misja Zygmunta Stojowskiego
W czasie I wojny światowej oraz po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku Stojowski aktywnie angażował się w życie amerykańskiej Polonii. Za swoją działalność w 1926 roku został odznaczony Orderem Odrodzenia Polski (Polonia Restituta), a rząd Stanów Zjednoczonych uhonorował go Distinguished Service Medal.
Przez ponad dwie dekady pełnił funkcję przewodniczącego Koła Polskiego w Nowym Jorku, był współzałożycielem American-Polish Chamber of Commerce and Industry oraz założycielem Polish Institute of Arts and Letters. Należał również do Komisji Doradczej Rady Narodowej Fundacji Kościuszkowskiej i publikował liczne artykuły poświęcone muzyce oraz historii Polski. W 1940 roku powołał do życia Polish Musicians' Committee, którym kierował, pomagając polskim muzykom przebywającym na uchodźstwie w Europie Zachodniej.
***
Oskar Łapeta
