Muzyka Źródeł to nagroda Programu 2 Polskiego Radia, którą honorujemy ludowych artystów kultywujących tradycję, przekazujących ją kolejnym pokoleniom i w szczególny sposób obecnych na antenie naszego programu. Pierwszymi laureatami nagrody w 2013 roku zostali: śpiewaczka Marianna Bączek z Bandyś na Kurpiach i podlaski skrzypek Zdzisław Marczuk z Zakalinek. W ubiegłym roku wyróżniliśmy Janinę Chmiel z Wólki Ratajskiej na Lubelszczyźnie oraz łęczyckiego skrzypka Tadeusza Kubiaka z Mchowic.
Do grona znakomitości dołączyła w tym roku dwójka kolejnych artystów.
Maria Bienias
Ja od 13 lat wesiela prowadziłam. Ja umiem wszystko. Zacunć i do ostatka wszystkie pieśni, wszystkie przyśpiewki (…). Od ślubu, od ślubu, oczepiny, pląsy, wszystko trzeba było odspiewać. My z siostrami jak gdzies na wesielu jesteśmy, to śpiwumy, bo my bardzo śpiew lubimy. Ja wszystko pamiętum. Nie spisuje sobie, ale piosenków tych to ze trzysta na pamięć umie, a przyśpiewek to z osiemset (...). To je dar od Boga. Kto mnie zaprosi, to ja nie odmówie, bo to jest moje zycie. A już pieśni religijne to tata ni jaki post, ni jaki adwent to śpiewali. Siedziałam, słuchałam, jak tata śpiewali.
Pani Maria Bienias urodziła się w 1943 roku w Woli Koryckiej. Jest jedną z najwybitniejszych mazowieckich śpiewaczek. W swoim repertuarze ma zarówno ballady, pieśni miłosne, kołysanki, przyśpiewki, kolędy, pastorałki, pieśni religijne, jak i pieśni weselne, których wykonanie zawsze okrasza opowieścią o dawnych weselach.
Radiowe Centrum Kultury Ludowej od wielu lat dokumentuje jej pieśni. Wiele z nich umieszczonych zostało na płytach z serii "Muzyka Źródeł" (Ballady, Mazowsze II, Wokół dziecka – kołysanki pieśni dziecięce, Polskie pieśni religijne). Jest laureatką Ogólnopolskiego Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu. W 2010 roku otrzymała Nagrodę im. Oskara Kolberga. W ubiegłym roku na Festiwalu „Nowa Tradycja” wystąpiła podczas koncertu "Muzyka Źródeł – Mazowsze". Opowieści Marii Bienias są często emitowane na antenie Programu 2 w Magazynie "Źródła".
Występ Marii Bienias na festiwalu Nowa Tradycja 2014>>>
fot. Kuba Borysiak
Tadeusz Jedynak
Dopiero jakoś w 1936 roku Józef Kędzierski z Rdzuchowa przyszedł do naszej wioski. Do nas, do domu przyszedł, bo miałem siostry, były tez koleżanki, to i chłopaki przyszli. Taki był zwyczaj, żeby sobie posiedzieć ogólnie i porozmawiać. To ja wyjąłem te skrzypce i tak sobie pociungam. On to widzi i mówi:
- To ty muzykant jesteś?
- Nie – mówię, a to taki chłopiec... Trochem się wstydził – tatuś mi zrobił takie skrzypce.
No i on wziął te skrzypce i po swojemu nastroił. Jak to się mówi: dobry muzyk to i na byle czym zagra. I zagrał takiego długiego mazurka, śpiewający był taki. No i dobrze.
- Widzisz, jak gram? – pyta. – Jak przebieram palcami? Ten palec na tej, a ten palec na tej. Smyczkiem tak i tak.
Wstydziłem się, bo tyle ludzi, ale trochę tej palcówki zapamiętałem, który palec na której strunie. Złapałem trochę! Miałem może jakie dwanaście lat, a on poświęcił mi może godzinę, chciał, żebym to pojął. I tak proszę Pana było, ze nie zagrałem tak jak on, bo skąd przecie! Ale pojąłem tego mazurka. Zacząłem tam gwizdać, śpiewać... Taki chłopiec!
Tadeusz Jedynak to jeden z najbardziej utalentowanych skrzypków ludowych. Urodził się w 1924 roku w Przystałowicach Małych koło Przysuchy na ziemi radomskiej, gdzie mieszka do dziś. Wcześnie zainteresował się tradycyjną muzyką swoich okolic, chętnie przysłuchiwał się grze skrzypków grających na weselach i zabawach. Naukę gry rozpoczął na skrzypcach zrobionych przez ojca. Jego mistrzami byli znani w tamtych czasach wybitni muzykanci: Józef Kędzierski, Franciszek Pańczak, Jan Bogusz. Od nich przejął repertuar: oberki, polki, mazurki, grywane przy różnych okazjach w pobliskich wsiach. W krótkim czasie sam został mistrzem w ich wykonywaniu, a muzyka stała się nieodłącznym, bardzo ważnym elementem jego życia.
Tadeusz Jedynak ma własny, indywidualny styl gry, wyróżniający się bogactwem inwencji, wariantowością, improwizacją, misternym ozdabianiem linii melodycznej. Te cechy, wzbogacone wysoką kulturą, muzykalnością, elegancją gry, stawiają go w rzędzie najwybitniejszych muzyków ludowych w Polsce. Jego ogromny repertuar dokumentowało Polskie Radio od lat 80. XX wieku (nagrania solowe i przy wtórze bębenka). Tadeusz Jedynak występował także w koncertach organizowanych przez Radiowe Centrum Kultury Ludowej w Studiu Koncertowym Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego. Uhonorowany został najwyższymi nagrodami w dziedzinie twórczości ludowej: Nagrodą im. Oskara Kolberga „za zasługi dla kultury ludowej” (1994), Basztą na Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym (2009), Medalem Zasłużony Kulturze – Gloria Artis (2014).
mm/jp
