5 listopada 1949 roku na deskach teatru przy Mokotowskiej 13 odbyła się pierwsza premiera - "Niemcy" Leona Kruczkowskiego w reż. Erwina Axera. Grano codziennie! I tak już 60 lat. Nie mamy szczęścia do jubileuszy - 50-lecie wypadło w czasie zapaści finansowej z racji reformy samorządowej, więc z braku pieniędzy - nawet na premiery - nie odbyło się; 60-lecie wypada na czas kryzysu. Tym razem jednak postanowiliśmy, że mimo braku środków, jubileusz się odbędzie. Jesteśmy to winni nie tylko Teatrowi, ale przede wszystkim naszej niezmiennie wiernej widowni, tym bardziej, że te 60 lat mocno i na trwałe wpisało się w historię miasta i polskiego teatru, a wiele tytułów i kreacji obrosło legendą. Przez te wszystkie lata zmieniał się teatr, zmieniała się widownia, do zespołu przybywali nowi aktorzy, reżyserzy, na widowni gościły nowe pokolenia widzów, ale cały czas właśnie Państwo byliście dla nas najwierniejszym partnerem, mecenasem i sponsorem, a my staraliśmy się, również w trudnych czasach nie zawieść Waszego zaufania. Dlatego chcemy ten jubileusz spędzać również razem z Wami. Przez cały sezon w poniedziałki odbywać się będą spotkania, na których będziemy prezentować zarejestrowane, lub przenoszone do TVP przedstawienia - od lat 50-tych aż do dnia dzisiejszego. Pokazy te będą się łączyć ze spotkaniami z twórcami i aktorami. Postanowiliśmy również, po raz pierwszy, udostępnić zachowane w naszych archiwach duże fragmenty technicznych zapisów dźwiękowych wielu już legendarnych przedstawień. Serdecznie zapraszamy, a szczegóły o naszych spotkaniach znajdą Państwo pod hasłem "Jubileusz" na naszej stronie www.wspolczesny.pl oraz w sekretariacie i kasie teatru. Tam również o premierach, wystawach wydawnictwach i o wszystkim, co będzie się wiązało z jubileuszem. Serdecznie zapraszamy.
Maciej Englert
Zapraszamy do wysłuchania Dwójkowych audycji poświęconych jubileuszowi Teatru Współczesnego:
1. Kameralny. Czasy łódzkie (emisja 12 października 2009)
O początkach teatru i znaczeniu łódzkiego okresu jego działalności opowiadają prof. Barbara Osterloff oraz - z nagrań archiwalnych Erwin Axer, który w nagraniu z 1965 roku mówił, że sukces Współczesnego tkwi w długim życiu jego zespołu. Prof. Osterloff podkreśla, że Łódź w latach tuż po II wojnie światowej pełniła rolę najprężniejszego centrum kulturalnego Polski. W zespole znajdowało się wielu wojskowych, jako że wojsko także patronowało życiu kulturalnemu w Łodzi. W audycji wykorzystane zostały fragmenty recenzji Jerzego Zaruby i wspomnień Erwina Axera.
2. Pierwsze lata w Warszawie (emisja 26 października 2009)
Audycja pokazuje okres końca lat 40., kiedy polskie życie kulturalne przeniosło się z Łodzi do odbudowującej się Warszawy. Prof. Barbara Osterloff opowiada o roli Marii Gorczyńskiej, Erwina Axera i Michała Meliny w kształtowaniu zespołu i scen, a także o pierwszej premierze – „Niemcach” Leona Kruczkowskiego i jej znaczeniu dla ówczesnego społeczeństwa. W audycji wykorzystane zostały materiały z archiwum Polskiego Radia: wypowiedź A. Hausbrandta z audycji T.Mościckiego oraz fragment słuchowiska "Zwykła sprawa". Audycja ilustrowana fragmentami wspomnień Erwina Axera.
3. Teatr Narodowy i Teatr Współczesny – wspólne lata (emisja 16 listopada 2009
Audycja przybliża okres 1954-57, kiedy obie sceny działały razem. Prof. Barbara Osterloff oraz krytyk Andrzej Hausbrandt (nagrania archiwalne) mówią o repertuarze i jego znaczeniu dla rozwoju sceny przy Mokotowskiej. W audycji znajdują się fragmenty radiowej rejestracji „Kordiana” w reż. Erwina Axera i „Ostrego dyżuru” – także w jego reżyserii. Kontekst historyczno-obyczajowy przedstawiają wyimki ze wspomnień Axera.
4. Czas przełomu i rozkwitu (emisja 23 listopada 2009)
Nowa dramaturgia w Teatrze Współczesnym po 1956. O zmianach w repertuarze, będących konsekwencją zmian politycznych, mówi prof. Barbara Osterloff. Z taśm archiwalnych Polskiego Radia pochodzą wypowiedzi Jerzego Kreczmara i Erwina Axera, a z archiwum Teatru Współczesnego – fragmenty „Dożywocia” A. Fredry w reżyserii J. Kreczmara i „Kariery Arturo Ui” w reżyserii E. Axera.
5. Lata 70. – czas stabilizacji (emisja 7 grudnia 2009)
O stabilizacji lat 70. mówi prof. Barbara Osterloff. W audycji zostały wykorzystane fragmenty archiwalnych audycji Krystyny Soleckiej i Anny Retmaniak (wypowiedzi J.Kreczmara, S.Celińskiej i T. Łomnickiego) oraz wybrane sceny spektakli: „Matka” S. I. Witkiwicza (reż. E. Axer), „Play Strindberg” F. Durrenmatta w reż. A.Wajdy „Sama słodycz” I.Iredyńskiego w reżyserii Z. Hübnera i „Pan Jowialski” A.Fredry w reż. J.Kreczmara. Fragmenty wspomnień E.Axera czyta Tomasz Mościcki.
6. Lata 80. – nowa dyrekcja i zmiany (emisja 14 grudnia 2009)
Erwin Axer wyznacza swojego następcę – zostaje nim Maciej Englert. O tym niezwykłym w polskim teatrze wydarzeniu i jego konsekwencjach mówi prof. Barbara Osterloff. Z taśm archiwalnych Polskiego Radia pochodzą wypowiedzi Jerzego Koeniga (rozmowa Anny Retmaniak) i M.Englerta (nagranie Małgorzaty Małaszko), a z archiwum Teatru Współczesnego – fragmenty spektakli „Pastorałka” L.Schillera w reżyserii M.Englerta i „Mahagonny” B.Brechta w reżyserii K.Zaleskiego.
Audycja Tomasza Mościckiego i Bartosza Panka
