– "Kultura" Jerzego Giedroycia zmieniła Europę i świat – mówiła podczas uroczystości Irina Bokova, Dyrektor Generalna UNESCO. – W tych archiwach spotykają się Albert Camus, Andre Malraux, Josif Brodski, Czesław Miłosz, Aleksander Sołżenicyn, Witold Gombrowicz, Andriej Sacharow, Borys Pasternak i wielu innych.
Krzysztof Kocel, Ambasador Polski przy UNESCO, podkreślał z kolei zasługi Redaktora "Kultury": – Dzięki inspiracji Jerzego Giedroycia Gombrowicz zaczął pisać swój "Dziennik", także między innymi dzięki jego inicjatywie politycznej Lech Wałęsa i Czesław Miłosz dostali Nagrody Nobla. Ambasador przypomniał również wyjątkowe znaczenie myśli politycznej Jerzego Giedroycia: – Normalizacja stosunków z Rosją i Niemcami w oparciu o uznanie wolności i niepodległości Ukrainy, Białorusi i krajów bałtyckich – to podwaliny dzisiejszego ładu w Europie, to podwaliny dzisiejszego Partnerstwa Wschodniego – mówił.
Organizatorami dzisiejszej uroczystości w Maisons-Laffitte są Przedstawicielstwo RP przy UNESCO i Instytut Literacki, przy współudziale Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Wojciech Sikora - prezes Stowarzyszenia Instytut Literacki "Kultura" - przemawia podczas uroczystości odsłonięcia tablicy pamiątkowej z okazji wpisania Archiwum Instytutu Literackiego na listę programu "Pamięć Świata". Maisons-Laffitte. 19 lipca 2011.
Program "Pamięć Świata" (Memory of the World) utworzono w roku 1992 dla zachowania, ratowania i udostępniania dziedzictwa dokumentacyjnego o światowym znaczeniu historycznym lub cywilizacyjnym. Pierwsze obiekty zostały wpisane na tę listę w 1997 roku, dziś liczy ona już 238 wpisów zgłoszonych przez ponad 80 krajów (m.in. Biblia Guttenberga, IX Symfonia Ludwiga van Beethovena, Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela, dokumenty z wyprawy Amundsena na biegun południowy).
Polskich obiektów na liście "Pamięci Świata" jest aż dziesięć, m.in. rękopis dzieła Kopernika "De revolutionibus", akt Konfederacji Generalnej Warszawskiej z 1573 roku, rękopisy Chopina, Kodeks supraski, tablice 21 postulatów gdańskich z Sierpnia 1980 roku oraz – wpisane na listę dwa lata temu – Archiwum Instytutu Literackiego w Paryżu.
Henryk Giedroyc, Zofia Hertz i Jerzy Giedroyc (1965).
Zadaniem utworzonego na początku 1946 roku Instytutu Literackiego (wtedy jeszcze z siedzibą w Rzymie) miało być "prowadzenie akcji wydawniczej w dziedzinie kulturalnej, naukowej, literackiej i społecznej" oraz "zbieranie dorobku piśmiennictwa polskiego". Dzięki determinacji, tytanicznej pracy zespołu redakcyjnego (na którego czele stał Jerzy Giedroyc) oraz niezwykłej umiejętności gromadzenia wokół wspólnej idei bardzo różnych, znamienitych współpracowników – powstała instytucja bez precedensu w dziejach polskiej kultury. To tu redagowano przez półwiecze najważniejsze polskie pismo, to tu wydawano wielkie dzieła polskiej literatury, znaczące teksty publicystyczne. To stąd, z tej ''nieoficjalnej ambasady niepodległościowej" (określenie Marii Danilewicz-Zielińskiej), szedł w świat przekaz o wolnej polskiej myśli. Wreszcie: to z tego miejsca wysyłano za żelazną kurtynę idee, które miały w dużej mierze przyczynić się do obalenia komunizmu
Archiwum Instytutu Literackiego w Paryżu stanowi kompletną dokumentację działalności w latach 1946-2000 tej unikalnej instytucji emigracyjnej. Obejmuje ono wszystkie prace publikowane przez Instytut do 2000 roku – 512 tomów książek z serii "Biblioteka Kultury", 171 tomów "Zeszytów Historycznych" (ostatni ukazał się w 2010), 637 tomów miesięcznika "Kultura" – materiały związane z pracą wydawnictwa, zbiór książek i dzieł sztuki, nagrania, filmy, fotografie oraz, rzecz wyjątkowa, olbrzymią korespondencję Jerzego Giedroycia z autorami, intelektualistami, politykami świata zachodniego i dysydentami z krajów bloku komunistycznego. Wśród korespondentów Redaktora znaleźli się m.in. André Malraux, Albert Camus, Josif Brodski, Czesław Miłosz, Bertrand Russell, Henry Kissinger, Zbigniew Brzeziński, Witold Gombrowicz, Andrzej Bobkowski, Konstanty Kot-Jeleński czy też Gustaw Herling-Grudziński.
Zapraszamy do naszego serwisu poświęconego Jerzemu Giedroyciowi – znajdą tam Państwo wiele informacji na temat samego Redaktora, jak i Instytutu Literackiego (w tym nagrania i galerie fotografii).
Wiele cennych nagrań również w naszym serwisie "Radia Wolności" - zapraszamy!
Gabinet Redaktora, szkic Józefa Czapskiego.
