Jedni widzą w nim istotą człowieczeństwa, inni uważają je za społeczny konstrukt, jeszcze inni twierdzą, że w ogóle nie istnieje. Sumienie. Jakie miejsce zajmuje we współczesnej myśli etycznej i prawnej? Mówi się o jego głosie i świetle. Można walczyć o jego wolność, może również stać się nieczyste. Czy wciąż odwołujemy się do niego w naszym życiu?
W Dwójkowych "Rozmowach po zmroku" dyskutowaliśmy o tych złożonych kwestiach. Jako przykład na nierozwiązywalny konflikt sumienia Paweł Dybel przywołał sytuację z jednej z książek Jeana-Paula Sartre’a: oto na froncie w czasie I wojny światowej został postrzelony żołnierz. Umierając w straszliwych męczarniach, prosi kolegę, by ten skrócił jego cierpienia. Ten nie spełnia jego prośby, jego sumienie nie pozwala mu na to.
Rozważając ów tragiczny konflikt (w sensie greckim, gdy każde rozwiązanie pociąga za sobą traumatyczne, trudne do udźwignięcia konsekwencje) można jednak zawiesić kwestię sumienia. - Czytając to, nie widziałem tu żadnego sumienia, ale empatię, współczucie. Sumienie w takiej sytuacji jest tylko fałszywym drogowskazem - komentował przywołaną scenę Jacek Hołowka. Jak podkreślał, sumienie tak naprawdę nie istnieje, to kategoria sztucznie zmyślona, hipostaza. - Sumienie nie istnieje, ale wyrzuty sumienia istnieją, istnieje chęć oczyszczenia się z win i odzyskania wybaczenia.
W Dwójkowej dyskusji uczestniczyli: prof. Joanna Górnicka-Kalinowska - etyk; prof. Ewa Łętowska - prawniczka; prof. Jacek Hołówka - etyk; prof. Paweł Dybel - filozof, znawca psychoanalizy i hermeneutyki; dr Sebastian Gałecki - autor książki "Spór o sumienie. Źródła i konsekwencje etyki Johna Henry'ego Newmana".
Audycję prowadził Michał Nowak.
jp
