Ukraina polskich romantyków

Ostatnia aktualizacja: 18.03.2022 22:00
"Step, koń, Kozak, ciemność, jedna dzika dusza" - pisał Antoni Malczewski w wydanej w 1825 roku powieści poetyckiej "Maria". W "Strefie literatury" sięgnęliśmy do twórczości polskich romantyków, którzy stworzyli obecny wciąż w naszej kulturze obraz i mit Ukrainy.
Grafika na podstawie ilustracji Michała E. Andriollego do Marii Antoniego Malczewskiego, Warszawa 1883 r.
Grafika na podstawie ilustracji Michała E. Andriollego do "Marii" Antoniego Malczewskiego, Warszawa 1883 r. Foto: Polona

Znawcy podkreślali, że gdyby nie pojawiły się "Ballady i romanse" Mickiewicza, polski romantyzm zaczynałby się właśnie od tego utworu: "Marii" Antoniego Malczewskiego.

Kiedy w pierwszej połowie XIX wieku młodzi twórcy, na czele z Juliuszem Słowackim, odkryli ten poemat, przyjęli go entuzjastycznie. Być może zadecydowała o tym poetycka uroda "Marii", posępny świat stepów, a może - jak na romantyków przystało - tragiczna i bardzo ciemna wymowa tego utworu.

Rok Romantyzmu Polskiego, ale też aktualna sytuacja w Europie skłaniają do przyjrzenia się wspólnemu polsko-ukraińskiemu dziedzictwu kulturowemu, które w szczególny sposób zaznaczyło swą obecność w literaturze XIX wieku. Twórcy tacy jak Antoni Malczewski, Seweryn Goszczyński, Józef Bohdan Zaleski czy Michał Czajkowski (zaliczani do tzw. "ukraińskiej szkoły poetów") przywoływali w swoich utworach wartości bliskie obu narodom także obecnie – poczucie dumy, niezależności, odwagę, pragnienie wolności.

Jednocześnie w dziełach takich jak "Maria", "Zamek kaniowski" czy "Dumka Mazepy" odwoływali się do tego, co fascynowało ich swoją odmiennością i oryginalnością: charakterystycznego stepowego krajobrazu, ukraińskiego folkloru, wschodniego orientalizmu, postaci Kozaka czy Wernyhory. Stworzyli mit Ukrainy, do którego odwoływała się w późniejszych latach polska literatura.

O ukraińskiej szkole polskiego romantyzmu opowiadali prof. Wiesław Rzońca i prof. Karol Samsel z Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.


Posłuchaj
25:22 Strefa literatury Dwójka 18 marzec 2022 21_29_10 v1.mp3 Ukraina polskich romantyków (Strefa literatury/Dwójka)

 

***

Tytuł audycji: Strefa literatury

Prowadziła: Kinga Michalska

Data emisji: 18.03.2022

Godzina emisji: 21.30

Czytaj także

Sofija Andruchowycz: agresja Rosji na Ukrainę jest dla mnie szokiem

Ostatnia aktualizacja: 11.03.2022 13:30
- Znajduję się w Iwano-Frankiwsku, to jest moje miasto rodzinne, tu mieszkają moi rodzice. Wyjechaliśmy z Kijowa, możliwe, że tam już nigdy nie wrócimy - mówiła na antenie Dwójki Sofija Andruchowycz, ukraińska pisarka i tłumaczka, laureatka wielu nagród, m.in. Książki Roku BBC oraz nagrody literackiej im. Josepha Conrada.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Bruno Schulz w labiryncie miasta

Ostatnia aktualizacja: 11.03.2022 22:00
W tym wydaniu "Strefy literatury" wybraliśmy się w podróż śladami Brunona Schulza. Przewodnikiem w tej realno-onirycznej wędrówce po świecie dawnej Galicji był ukraiński znawca biografii i twórczości pisarza - Andrij Pawłyszyn.
rozwiń zwiń