- W poniedziałkowy wieczór spotkaliśmy się z Katarzyną Bałżewską - autorką książki "Przestrzenie totalitarnego zniewolenia. Doświadczenie wojny i okupacji w twórczości Józefa Mackiewicza".
- Rozmawialiśmy o wieloaspektowym ujęciu tematu przyrody w prozie Józefa Mackiewicza.
Jak traktujemy przyrodę
Katarzyna Bałżewska mówiła o tomie reportaży Mackiewicza zatytułowanym "Bunt rojstów". - To ukoronowanie jego całej dziennikarskiej pracy, opisy przyrody pojawiają się u niego bardzo wcześnie. Jego debiut w wileńskim "Słowie" jest poświęcony Puszczy Białowieskiej oraz zniszczeniu jej podczas I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej. Interesuje go jej życiodajna siła, obserwuje, jak puszcza jest traktowana przez ludzi, miejscowych, ale także tych, którzy nią administrują - zaznaczyła.
Puszcza zagrożona przez człowieka
Dodała, że opisy przyrody w "Buncie rojstów" są ukrytą polemiką z Adamem Mickiewiczem, który również obserwował te tereny. - To romantyczna wizja przyrody, znana choćby z "Pana Tadeusza". Z jednej strony Mackiewicz kontynuuje tę myśl, ale z drugiej jednak pokazuje, że bez względu na epokę przyroda jest zagrożona ze strony człowieka - powiedziała.
Miejsce schronienia i świadek historii
Katarzyna Bałżewska podkreśliła, że według Mackiewicza przyroda jest depozytariuszem pamięci i historii. - Od czasów wielkich powstań puszcza była miejscem, gdzie ukrywali się walczący, dawała im bezpieczne schronienie. To się nie zmieniło aż do czasów II wojny światowej. Mackiewicz wiedział, że puszcza jest świadkiem historii i tego świadectwa się nie zniszczy. Są nim kamienie, nagrobki, krzyże, ale także dziedzictwo niematerialne, jakaś atmosfera lasu - mówiła.
24:20 2022_06_06 20_30_29_PR2_Zawsze_w_kontrze.mp3 Katarzyna Bałżewska: Józef Mackiewicz doceniał życiodajną rolę przyrody (Zawsze w kontrze/Dwójka)
"Byłem zamiłowanym przyrodnikiem od dzieciństwa" – pisał o sobie Józef Mackiewicz. Zaprzyjaźniony ogrodnik w Wilnie nazywał go "świętym Franciszkiem, do którego idą wszystkie ptaszki". Gdy był mały, dostał od ojca ogromną klatkę na ptaki, w której trzymał gile, kanarki, oswojoną wronę i kruka.
Józef Mackiewicz studiował nauki przyrodnicze w Warszawie, szczególnie upodobał sobie ornitologię. Edukacji tej co prawda nie ukończył, ale fascynującemu go światu zwierząt i roślin pozostał do końca wierny. Pisał o pięknie przyrody, o jej intensywnej żywotności i o zagrożeniach, jakie w ten świat wnoszą ludzie ze swoją bezwzględnością, pazernością i okrutnymi wojnami.
Zobacz też:
***
Tytuł audycji: Zawsze w kontrze
Prowadziła: Dorota Gacek
Gość: Katarzyna Bałżewska (autorka książki "Przestrzenie totalitarnego zniewolenia. Doświadczenie wojny i okupacji w twórczości Józefa Mackiewicza", stypendystka Fundacji Cieszkowskiego)
Data emisji: 6.06.2022
Godzina emisji: 20.30
mo
