Między innymi dzięki hojności słuchaczy Dwójki - w odpowiedzi na inicjatywę Stowarzyszenia Trójwiejska - udało się wznowić "Śpiewnik Pelpliński", dzieło, które towarzyszyło wielu pokoleniom Polaków w kraju i za granicą. Co ważne, nadal jest ono w użyciu, tak wśród wiejskich śpiewaków pogrzebowych, jak i wśród coraz liczniejszego grona miłośników polskiej kultury tradycyjnej.
Do dzisiaj pieśni pochodzące ze śpiewnika funkcjonują najczęściej jako odpisy w zeszytach na wsi, lub jako skany krążące w internecie. Po raz pierwszy śpiewnik wydany został w 1871 roku. Po raz drugi - i w Polsce po raz ostatni jednocześnie - wydano go w 1886 roku.
***
Tytuł audycji: Muzyczna Scena Tradycji
Prowadzenie: Kuba Borysiak
Goście: Jakub Korona, Mateusz Kowalski, Szczepan Pospieszalski, Adam Strug, Hipolit Woźniak, Jan Woźniak, Tymoteusz Woźniak, Jacek Zembrowski (Zespół Monodia Polska)
Data emisji: 21.06.2015
Godzina emisji: 16.00
***
Adam Strug, założyciel zespołu śpiewaczego Monodia Polska, tak pisze o śpiewniku:
Tytuł śpiewnika zwanego pelplińskim w pełnym brzemieniu to: „Zbiór pieśni nabożnych do użytku domowego i kościelnego”. Wydany w roku 1871 zawiera większość skodyfikowanych pieśni polskich. Śpiewnik, którego głównym autorem był kapłan diecezji chełmińskiej ks. Szczepan Keller, jest dziełem zbiorowym. Wydano go staraniem Towarzystwa Świętej Cecylii, które stawiało sobie za cel sanację muzyki kościelnej, w tym pielęgnowanie śpiewu ludowego. W diecezji chełmińskiej tamtego czasu, większość duchownych stanowili Niemcy, podczas gdy wierni używali w modlitwie i śpiewie języka polskiego, rugowanego także ze świątyń.
Śpiewnik zawiera 1102-ie pieśni ułożone w następującym porządku: utwory stricte liturgiczne, czyli 42-ie msze oraz pieśni podczas części stałych; nieszpory i hymny nieszporne na poszczególne święta; pieśni roku liturgicznego, świąt i uroczystości; pieśni o Panu Jezusie, w tym o Sercu Jezusowym, o Imieniu Jezus i Przemienieniu Pańskim; o Najświętszej Marii Pannie; o Świętej Rodzinie, o Aniołach, świętych Pańskich i Opatrzności Bożej; pieśni przygodne i tzw. katechizmowe. Kolejne pieśni dotyczą okoliczności życia ludzkiego od narodzin do śmierci, oraz wydarzeń historycznych. Następnie: pokutne, za zmarłych, pogrzebowe i o marnościach światowych. Wreszcie eschatologiczne: o śmierci, sądzie Bożym, niebie, piekle i o wieczności.
Pieśni Śpiewnika Pelplińskiego pochodzą w większości z XVII-tego i XVIII-tego wieku. Niektóre teksty są znacznie starsze, średniowieczne i renesansowe. Część pochodzi od ludu, tym samym autorzy pozostają anonimowi. Ustaliłem jednak autorstwo kilku pieśni rozdziału eschatologicznego. Niektóre wywodzą się z większych poetyckich całości, np. pieśń VII o śmierci („Śmierć okrutna, śmierć straszliwa”) to tłumaczenie fragmentu „Quattuor hominis ultima”, poetyckiego moralitetu autorstwa jezuitów Mateusza Radera i Jana Niesiusa, wydanego w 1629 roku w Monachium. Pieśń jest fragmentem „Śmiertelnego zawodzenia”, pierwszej części dzieła, której mottem jest cytat z Eklezjastyka 41: „o śmierci, jakże przykra jest pamięć o tobie”.
Do reformy soboru watykańskiego II śpiewnik ów używany był przez wiernych wywodzących się ze wszystkich warstw społecznych. Cieszył się dużą popularnością wśród gminu, o czym świadczą liczne na tamte czasy wznowienia w kraju i na obczyźnie (Polska 1886, Filadelfia 1902 i Chicago 1905). O jego żywotności świadczy także fakt, że do dziś dnia używa się go w diecezjach północno-wschodniej Polski. Starsze pokolenie wiernych czuwając w Wielkim Tygodniu, oraz przy zmarłych używają tegoż śpiewnika lub odpisów. Zwyczaj ów przenieśli do swoich nowych siedzib przesiedleńcy na tzw. ziemie odzyskane.
***
materiały prasowe/mc
