Sebastiana Barry'ego "Tysiąc księżyców" (tłumaczenie: Krzysztofa Cieślik)
"Tysiąc księżyców" to druga część cyklu "Dni bez końca", taki też tytuł miała pierwsza część cyklu, powieść Barry'ego z 2017 roku, którą omawialiśmy w "Czytelni" dwa lata później, gdy ukazał się polski przekład nieodżałowanego Jędrzeja Polaka.
W "Dniach bez końca" poznaliśmy Thomasa McNulty'ego i Johna Cole'a, niecodzienną parę miłosną, która żyje w Stanach Zjednoczonych Ameryki w drugiej połowie XIX wieku. Po wojnie z Indianami, w której wzięli udział, przygarnęli indiańską dziewczynkę, a nie będąc w stanie wymówić jej indiańskiego imienia, nazwali ją Winoną. I właśnie powieść "Tysiąc księżyców" to opowieść Winony, przybranej córki tej pary, Indianki z plemienia Lakota, której rodzinę zabito.
Thomas i John z troską ją wychowują, łożą na jej edukację, by tożsamość indiańska nie była dla niej przeszkodą. Mamy jednak 1870 rok, rzeczywistość po wojnie secesyjnej kiedy ścierają się wciąż rożne modele egzystencji mieszkańców Ameryki, Indianie i czarnoskórzy nie mają żadnych praw obywatelskich. Atmosfera utopijnej farmy, gdzie Winona mieszka z Thomasem i Johnem, a także z wyzwoloną Afroamerykanką Rosalee, nie jest w stanie jej ochronić – pewnego dnia ktoś ją upija i brutalnie bije i gwałci.
W powieści "Tysiąc księżyców" pojawia się odwrócony model tego, co znamy z "Dni bez końca" – dziewczyna przebiera się w męskie ubranie, tak jak kilkanaście lat wcześniej w kobiecą suknię przebierał się Thomas McNulty, by szukać zemsty za swoją krzywdę. Wyrusza w podróż.
***
Shalom Auslander "Żal po napletku" (tłumaczenie Maciej Stroiński)
Debiutancka powieść Shaloma Auslandera pt. "Żal po napletku" w Polsce ukazuje się kilkanaście lat po premierze amerykańskiej. Auslander tą powieścią biograficzną, w oryginale z podtytułem "Pamiętnik", zadebiutował w 2007 roku.
Bohater powieści, nazywający się tak samo jak autor, bez skrupułów rozlicza się z żydowską społecznością z małego miasteczka pod Nowym Jorkiem, z której pochodzi. Boksuje się z rozlicznymi przeciwnikami – rodziną, religią, Bogiem, a nade wszystko ze sobą samym, który nie ma zgody na życie w świecie, w którym się urodził, a jednocześnie nie potrafi odciąć się od Boga i religii, w której został wychowany.
Wychowanie to jedno z kluczowych słów w tej powieści. Dorastający chłopak odkrywa, że świat poza jego żydowską ortodoksyjną społecznością istnieje i proponuje rzeczy, które są na wyciągnięcie ręki. Hormony buzują najpierw w dziecku, potem nastolatku, który z lubością odkrywa swoją seksualność, przekracza kolejne zakazane granice, jak choćby spożywanie trefnego, niekoszernego jedzenia.
W ramach kary zostaje wysłany do Izraela do jesziwy, by powrócić do Boga, co na chwilę się udaje. Jednak wciąż jest w nim rozdarcie, bo jak pisze: "Ja marzę tylko o tym, żeby Bogu wreszcie uciec i w końcu z Nim zerwać. Co mi nie wychodzi. Szczerze wierzę w Boga. I to jest mój wielki problem". Bohater w końcu jednak znajduje dla siebie ratunek, a jeśli nie siebie, to dla kolejnego pokolenia.
30:11 Dwojka_Czytelnia_2023_09_23-22-01-16.mp3 "Tysiąc księżyców" Sebastiana Barry'ego i "Żal po napletku" Shaloma Auslandera (Czytelnia/Dwójka)
***
Tytuł audycji: Czytelnia
Prowadziła: Małgorzata Szymankiewicz
Goście: Iwona Rusek i Piotr Kofta
Data emisji: 23.09.2023
Godzina emisji: 22.00
mgc
