"Tu próbna stacja radionadawcza PTR. Fala 385 metrów" - w ten sposób 90 lat temu rozpoczęło nadawanie Polskie Radio i polska radiofonia. Dokładnie, 1 lutego 1925 roku o godzinie 18.00 słowa te wygłosił uroczystym tonem dyrektor Polskiego Towarzystwa Radiotechnicznego - inż. Roman Rudniewski.
Roman Rudniewski (1893-1965) , dyr. Próbnej Stacji Radionadawczej Polskiego Towarzystwa Radiotechnicznego, 1925 r. Archiwum Polskiego Radia
- Właściwie była to próba techniczna, ale udana, w związku z czym uważamy, że od tego momentu datuje się początek aktywności w eterze Polskiego Radia - podkreśla jego prezes, Andrzej Siezieniewski. Dodaje, że także dziś Polskie Radio jest pionierem. 1 października 2013 roku jako pierwsze w Polsce rozpoczęło nadawanie w jakości cyfrowej. - Polskie Radio było i nadal jest prekursorem - podkreśla Andrzej Siezieniewski. Prezes Polskiego Radia tłumaczy, że radio publiczne ma wpisane w obowiązki ustawowe szukanie nowych i nowoczesnych form docierania do słuchaczy w miarę postępu technologicznego.
foto: Agnieszka Kamińska/PR
- Dziś technologie stwarzają nam możliwości wykorzystywania emisji cyfrowej do tego, żeby poprawić jakość odbioru Polskiego Radia, a także stworzyć sobie szersze możliwości docierania do słuchacza - podkreśla Andrzej Siezieniewski. Dodaje, że oczekiwania słuchaczy rosną. Chcieliby oni słuchać radia na zamówienie i temu Polskie Radio będzie starało się sprostać mając do dyspozycji emisję cyfrową.
Polskieradio.pl na twojej komórce >>>
Andrzej Siezieniewski podkreśla też ogromną rolę kulturotwórczą i edukacyjną Polskiego Radia na przestrzeni 90 lat. Jak zaznacza w czasie, kiedy powstało, był to cywilizacyjny przełom.
- Nagle rzeczy trudno osiągalne, jak dostęp do informacji, dóbr kultury, edukacji czy literatury, stały się łatwiejsze dzięki radiu - podkreśla prezes Polskiego Radia dodając, że publiczne radio przyczyniło się do podniesienia poziomu wykształcenia obywateli.
Jeden mikrofon i pierwszy koncert
Jerzy Lemański z Muzeum Techniki i Przemysłu NOT w Warszawie podkreśla, że na początku radio tworzono bardzo spontanicznie. - Studio było bardzo prowizoryczne, dysponowało tylko jednym mikrofonem, który ważył kilkanaście kilogramów - powiedział. - Było wyciszone matami - dodał.
W studiu Polskiego Towarzystwa Radiotechnicznego - uroczystość z okazji setnej audycji (marzec 1926), źr. Narodowe Archiwum Cyfrowe, Wikipedia/dp
Pierwszą spikerką była Halina Wilczyńska, szeregowa pracownica PTR. Wybrano ją dlatego, że miała najlepszy głos. Dopiero później zaczęto przeprowadzać szkolenia i konkursy.
Wóz transmisyjny Polskiego Radia używany w 1939 roku/fot. Wikimedia/CC/domena publiczna
Rozwój następował jednak błyskawicznie. Już po kilku dniach wyemitowano pierwszy koncert. Do jednego mikrofonu zagrał wtedy kwartet. Od 10 lutego zaczęto natomiast nadawać prognozę pogody. Czytano też wiadomości z gazet. - Do tego dochodziło wiele audycji czytanych - podkreślił Lemański. W 1927 roku po raz pierwszy połączono się z Krakowem i transmitowano w radio hejnał z Wieży Mariackiej. - W tym samym roku zdaje się przeprowadzono pierwszą transmisję z meczu piłkarskiego - powiedział Jerzy Lemański.
Jak podkreślił, w Polskim Radio chciano używać języka polskiego, dlatego na spikerkę mówiono zapowiadaczka. Proponowano też określenie... radiowieszczka.
Historia radia historią Polski
Od początku radio przyciągało wielkie umysły i wielkie talenty: pisarzy, dyrygentów, aktorów, śpiewaków. W 1925 roku Jan Kiepura rozpoczął długą tradycję występów przed mikrofonem radiowym wielkich polskich artystów. - Chłopak z Sosnowca, bardzo młody, on jeszcze nie był znany w ogóle. Otrzymał za koncert 25 zł. To suma, która pokrywała dojazd taksówką z dworca do studia radiowego - powiedział Jerzy Lemański. - Po 10 latach zaproponowano mu też koncert i za ten występ wziął 20 tysięcy złotych - dodał. Śpiewak pieniądze przeznaczył na cele dobroczynne.
Przedwojenny budynek Polskiego Radia,
znajdujący się przy ulicy Zielnej 25
w Warszawie, źr. NAC, Wikipedia/dp
Krzysztof Michalski z Polskiego Radia mówi, że jednym z najstarszych dźwięków w archiwum Polskiego Radia jest nagranie wypowiedzi Józefa Piłsudskiego, który zastanawia się, czy dobrze robi, pozwalając się nagrywać. Do historii przeszły też przemówienia prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego.
II WOJNA ŚWIATOWA - zobacz serwis specjalny >>>
Polskie Radio działało z przerwami w czasie II wojny światowej. Podczas oblężenia Warszawy w 1939 roku jego rola była nie do przecenienia. Ludność stolicy dowiadywała się tą drogą o postępach walk. Radio budowało poczucie jedności. Podczas oblężenia w Polskim Radio pracowało ponad sto osób z Warszawy, a także z rozgłośni regionalnych w Łodzi, Katowicach, Toruniu i Poznaniu. Po 5 września 1939 roku do pracy przychodzili ochotnicy. Pracowali, by informować i podnosić na duchu warszawiaków.
POSŁUCHAJ: Polskie Radio w 1939 roku - pożegnanie ze słuchaczami >>>
Rocznicowe obchody zainaugurowane zostaną sympozjum "90 lat Polskiego Radia. Dorobek i perspektywy”. Odbędzie się ono 3 lutego w siedzibie Polskiego Radia w Warszawie. Swoją obecność zapowiedział prezydent Bronisław Komorowski, który objął przewodnictwo Honorowego Komitetu Obchodów 90-lecia Polskiego Radia.
IAR, bk
