Dr Michał Przeperski z IPN uważa, że władze były tym wynikiem całkowicie zaskoczone. - Gdyby przewidywali tak złe dla nich wyniki, to by się nie zgodzili na takie brzmienie traktatu okrągłostołowego - mówi historyk. Jego zdaniem, władze nie rozpoznały, że od 1986-87 roku nastroje społeczne pogarszały się. Polacy byli zmęczeni komunistyczną władzą i permanentnym kryzysem ekonomicznym. Zwraca uwagę, że rządowa machina propagandowa nie spełniła swojej roli, bo - jak to ujął - była bardziej zardzewiała, niż się komunistycznym politykom wydawała.
Wskazuje też, że na początku 1989 roku Solidarności udało się zmobilizować w małych i średnich miastach wielu wolontariuszy, w dużej mierze młodych ludzi, którzy wchodzili w dorosłość w latach 80. A poza tym komuniści, przygotowując traktat okrągłostołowy, dopuścili się masy niedoróbek. Należała do nich tzw. lista krajowa, na której umieszczono nazwiska 35 prominentnych działaczy PZPR. - I 4 czerwca ta lista w całości przepadła - przypomina dr Przeperski. A ordynacja wyborcza nie przewidywała takiej możliwości i trzeba było ją na szybko zmieniać.
Zdaniem historyka te wybory, w ocenie zarówno władz, jak i Solidarności, nie miały być przełomem. Ale w sierpniu 1989 roku Tadeusz Mazowiecki został premierem. - To było ukoronowanie faktycznego, dużego poparcia społecznego, jakie opozycja miała, i dopiero wtedy otworzyła się droga do wolności, którą mamy dzisiaj - ocenia.
Posłuchaj całej audycji, w której również:
Książka "Prymas Stefan Wyszyński. Biografia" autorstwa Rafała Łatki, Beaty Mackiewicz i ks. Dominika Zamiatały. "Niekoronowanemu Królowi Polski" - napisano na szarfie wieńca pogrzebowego kardynała Stefana Wyszyńskiego. W ten sposób naród docenił życie i dzieło Prymasa Tysiąclecia, jednego z najwybitniejszych Polaków w XX w. Popularnonaukowe opracowanie ukazuje spektrum aktywności religijnej i społecznej oraz nauczania pasterskiego Prymasa Tysiąclecia. Autorzy dotarli do wielu nieznanych do tej pory materiałów archiwalnych, zweryfikowali dotychczasowe ustalenia i zaproponowali nowe ujęcie biografii tej kluczowej dla dziejów Polski postaci. Publikację wzbogacają fotografie z życia i działalności kardynała Wyszyńskiego, pochodzące ze zbiorów Instytutu Prymasowskiego. Rozmowa z dr. Rafałem Łatką.
- 72. rocznica śmierci Rotmistrza Witolda Pileckiego, który dobrowolnie dał się zamknąć w obozie Auschwitz i uciekł z niego z raportem o tym, co tam się działo. Zamordowanego przez komunistów. Rozmowa z Pawłem Sztamą.
- W cyklu "Było, będzie" - wybrane wydarzenia organizowane przez IPN (m.in. początek rekrutacji do "XIV Polonijnych spotkań z historią najnowszą" online - 13-17 lipca 2020; #pytaniazhistorii - cykl krótkich audycji historycznych poświęconych historii Polski i Polaków w XX wieku; konkurs plastyczny "Polscy lotnicy w Bitwie o Anglię"; upamiętnienie gen. Bolesława Jerzego Roi oraz ciekawe artykuły w Portalu Przystanekhistoria.pl.
Ekspert z Biura badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej dr Michał Przeperski, dr Rafał Łatka, Paweł Sztama
