Najpopularniejszy na świecie prozaik portugalski, sławę zdobył dopiero w sześćdziesiątym roku życia powieścią "Baltazar i Blimunda" (1982), osadzoną w czasach inkwizycji.
Oryginalność Saramago
Do głównych elementów stanowiących o oryginalności pisarstwa Saramago należy język: potoczny, gawędziarski, wywodzący się z ludowej opowieści ustnej i często nie liczący się z zasadami języka pisanego. Pisarz stosował własną interpunkcję, ograniczając się do dwóch znaków przestankowych - kropki i przecinka.
Zanim w pełni poświęcił się literaturze, Saramago pracował jako mechanik, redaktor i dziennikarz. Po Rewolucji Goździków z 1974 roku zajął się wyłącznie twórczością literacką, poszukując własnego stylu i najlepszego dla siebie gatunku literackiego.
Odnalazł go w 1980 roku w "Levantadodo Chao" (Podniesiony z ziemi), powieści, której akcja rozgrywa się w słynnej z buntów chłopskich prowincji Alentejo. Ukazał w niej trzy pokolenia biednej chłopskiej rodziny. Właśnie w tej powieści Saramago osiągnął zdaniem krytyków szczerość wypowiedzi, która stała się początkiem jego sukcesów literackich.
Jego twórczość wywoływała także kontrowersje: część czytelników i krytyków uznała powieść "Ewangelia według Jezusa Chrystusa" z 1991 roku za heretycką. Ateista, związany od 1969 roku z partią komunistyczną, Saramago przedstawił daleką od Nowego Testamentu wersję życia Chrystusa, który ulega ludzkim namiętnościom, usiłuje uniknąć ukrzyżowania i - na koniec - przewyższa okrutnego Boga Ojca wspaniałomyślnością.
Nagroda Nobla
Nagrodę Nobla pisarz otrzymał w 1998 roku za walory artystyczne i humanistyczne twórczości, która zadaniem Szwedzkiej Akademii poprzez parabole ożywione wyobraźnią, współczuciem i ironią pozwala nam uchwycić złudną rzeczywistość.
Saramago zajmował się też tłumaczeniami, wśród których znalazł się tom polskich opowiadań, (z hiszpańskiego tłumaczenia) "Contos polacos" (Opowiadania polskie, 1977).
Saramago, laureat wielu portugalskich i zagranicznych nagród literackich oraz doktor honoris causa uniwersytetów w Sewilli, Turynie, Manchesterze i Coimbrze, napisał także kilka sztuk teatralnych. Na podstawie powieści "Baltazar i Blimunda" powstała opera "Blimunda", z powodzeniem wystawiona w 1990 roku w La Scali, a na kanwie sztuki "In nomine Dei" (1993) - opera "Divara" wystawiona w Muenster.
W Polsce ukazały się m.in. "Baltazar i Blimunda", "Wszystkie imiona", "Rok śmierci Ricarda Reisa", "Kamienna tratwa" oraz "Historia oblężenia Lizbony" i "Miasto ślepców".
sm
