19 kwietnia, 78. rocznica wybuchu powstania w getcie warszawskim, to okazja do przypomnienia historii Kibucu Grochów, czyli eksperymentalnej fermy rolniczej z lat 1920–1942 działającej na terenie dzisiejszego osiedla Ostrobramska w Warszawie. W dzienniku Adam Czerniakow, prezes warszawskiego Judenratu, wiosną 1940 roku zanotował w swoim dzienniku: "Przywieźli mi szparagi z Grochowa".
Na terenie Kibucu Grochów młodzi Żydzi przygotowywali się do emigracji do Palestyny/Izraela i nabywali tam umiejętności niezbędne do budowy nowej ojczyzny.
- Kibuc zaczęto organizować w 1919 roku, pomysł zrodził się w prężnie działających już wówczas organizacjach syjonistycznych oraz z tego, ze gmina żydowska posiadała ten tern, zakupiony pierwotnie pod cmentarz żydowski w Warszawie. Po pierwszej wojnie dużo osób żydowskiego pochodzenia wyemigrowało z Warszawy, nie było potrzeby na cmentarz, ale działka została. Organizacje młodzieżowe wystąpiły o pozwolenie na założenie tam gospodarstwa - tak historię tej inicjatywy przypominała w audycji Mania Cieśla, historyczka, koordynatorka projektu „Kibuc Grochów” prowadzonego przez Stowarzyszenie im. Szymona Anskiego.
Na przestrzeni ponad 20 lat kibuc skupiał dużo młodych osób, którzy tam odbywali podstawowy kurs rolniczy czy języka hebrajskiego, aby wyjechać do Palestyny. - Podstawowym zadaniem fermy było nauczanie działalności rolniczej, co wynikało z ideologii ruchu syjonistycznego: stawiano na produktywizację, przekwalifikowanie zawodowe młodych Żydów, żeby po przyjeździe do Palestyny mieli zawód - tłumaczyła badaczka.
Z kibucem związani byli Mordechaj Anielewicz, Cywia Lubetkin, Icchak Cukierman. Mimo zniszczenia prawie całej infrastruktury oraz okupacji Warszawy, wielkie gospodarstwo rolne starało się zaradzić ciągłym niedoborom żywności w getcie. Na Grochowie też, w trakcie okupacji, odbywały się uroczystości związane ze świętem Szawuot, żydowskim świętem żniw obchodzonym w maju. Dziś po kibucu nie stało śladu, pola uprawne zarosły i zostały zabudowane blikami mieszkalnymi, a główna siedziba fermy, Biały Dom, została zbombardowana. Mania Cieśla, która prowadzi specjalną stron poświęconą kibucowi, podkreśla jednak, że temat żyje: - Szkoły na Grochowie chętnie sięgają do tego tematu jako elementu historii lokalnej.
***
W sobotnim "Poranku Dwójki" odwiedzimy Poznań, Częstochowę i Wrocław oraz zachodnią Ukrainę i wschód Polski. Jak?
- Słuchając płyty "Tobie" zespołu DAGADANA i rozmawiając o głównej inspiracji do jej powstania, czyli tradycji ludowych pieśni życzących. Wiosenne kolędy, zwane po ukraińskiej stronie szczodriwkami, w czasie pandemii zyskały, jak opowiadają muzycy, nowy wymiar. Szczegóły przybliżali w audycji muzycy Dagadany, m.in. Dana Vynnytska!
-
05:41 mateusz dagadana ok.mp3 Dagadana o swojej najnowszej płycie "Tobie" (Poranek Dwójki)
Do tego Malwina Paszek zapraszała na cykl koncertowy w Poznaniu, w tym na JAZZ AND | SEFARDIX Bracia Oleś & Jorgos Skolias,
05:53 _PR2_AAC 2021_04_17-08-38-53 Malwina paszek.mp3 Malwina Paszek zaprasza na cykl koncertów Jazz And (Poranek Dwójki)
- szczegóły zbioru książek od Wydawnictwo Libra PL o Łemkowszczyźnie
Okładka jednego z tomów serii Stanisława Krycińskiego poświęconego Łemkowszczyźnie (Poranek Dwójki)
W rzeszowskim Wydawnictwie Libra ukazało się kolejne wydanie książek Stanisława Krycińskiego - "Łemkowszczyzna pod obu stronach Karpat", "Łemkowszczyzna. Czas wojny i pokoju", "Łemkowszczyzna nieutracona". Z wykształcenia inż. chemik, a z zamiłowania krajoznawca i historyk, Stanisław Kryciński opisał w nich dzieje Łemkowszczyzny od początków osadnictwa w Karpatach do naszych czasów. Po raz pierwszy z Łemkami, ich kulturą, codziennością autor spotkał się w połowie lat 70., wędrując po Beskidzie Niskim. Od tamtej pory jest to jego życiowa pasja.
Posłuchaj
06:47 _PR2_AAC 2021_04_17-08-10-45 krycinski.mp3 Mariana Kril rozmawia z pisarzem Stanisławem Krycińskim (Poranek Dwójki)
- zapowiedź VIII Międzynarodowy Festiwal Teatru Ukirańskiego "Wschód-Zachód"
07:11 17.04.Nadiia Moroz-Olszańska zaprasza na MFTU "Wschód-Zachód".mp3
- oraz zupełnie nowy cykl audycji poświęcony sztuce, a konkretniej - najwybitniejszym artystom nurtu tzw. sztuki naiwnej. Opowiada o nich w archiwalnych audycjach Aleksander Jackowski - antropolog kultury, etnograf i krytyk sztuki, przez wiele lat związany z warszawskim Instytutem Sztuki Polskiej Akademii Nauk. Aleksander Jackowski zmarł w 2017 r. Jego audycje są cennym źródłem informacji o wybitnych tradycyjnych artystach, których znał osobiście. Pierwszym bohaterem cyklu "Wielcy naiwni" był Epifaniusz Drowniak. Ten związany z Krynicą łemkowski twórca uważany jest za ikonę malarstwa naiwnego.
Ulica w Krynicy - obraz Nikifora Krynickiego
06:07 _PR2_AAC 2021_04_17-08-50-35 nikifor.mp3 Aleksander Jackowski wspomina Nikifora (Dwójka/Wielcy naiwni)
***
Tytuł audycji: Poranek Dwójki
Prowadził: Piotr Kędziorek
Data emisji: 17.04.2021
Godzina emisji: 7.00
