"Zaduszki. Pieśni żałosne - ów zaduszkowy koncert to próba czysto dźwiękowej rekonstrukcji ducha dawnych obrzędów pogrzebowych i żałobnych. Dlatego unikamy wszelkich znamion sytuacji stricte artystycznej czy estradowej. Żałosna mantra wybrzmi bez udziału publiczności, bez zbędnej wirtuozerii, w rejestrach emocjonalnych i dynamicznych zarezerwowanych raczej dla medytacji czy modlitwy niż kameralnego albo karczemnego występu", zapowiada pomysłodawca projektu Michał Mendyk, a zapowiedź ta cieszy w dwójnasób, bo nie tylko pozwala liczyć na świeże, oryginalne odniesienie się do repertuaru pogrzebowej w polskiej tradycji, ale także łączy na scenie dwie ważne do środowiska promotorów muzyki tradycyjnej postaci - skrzypka Macieja Filipczuka i Remigiusza Hanaja. Na scenie są oni obecni od bardzo wielu lat i znają się długo, ale to pierwsza okazja, w której bezpośrednio łączą siły, a ich drogi, które dotąd się przecinały albo szły niemal równolegle, teraz schodzą się w jedną.
Artyści, którym blisko do siebie w sensie estetycznym, sięgają we wspólnym projekcie do założeń ruchu Radykalnej Kultury Polskiej, czyli szerokich poszukiwań dotyczących łączenia muzyki współczesnej i tradycyjnej. - Ewoluujemy, poszukujemy. Nasz radykalizm odwołuje się do korzenia i łacińskiego słowa radix, oznaczającego w tym kontekście wszystko, co jest głębokie w kulturze i warte odkrycia, zapominane, zagubione, spychane w ciemne kąty przez tempo życia - tłumaczył w audycji Maciej Filipczuk. - Szukamy źródłowych, dotykających nas obrzędowo reliktów kultury, znalezionych w nagraniach archiwalnych, zapiskach, notatkach etnograficznych.
Remigiusz Mazur-Hanaj
Pieśni żałosne Remka Mazura-Hanaja i Maćka Filipczuka z tradycji ludowej biorą dźwiękowy konkret pod postacią archiwalnych nagrań oraz źródłowe doświadczenia muzyczne członków Radical Sofa Quartet, składu będącego częścią zespołu Radical Polish Ansambl. - Od początku naszej współpracy z Michałem Mendykiem mówimy o tym, żeby RPA nie było tylko zespołem, ale twórcą zjawiska, otwartym na różne współprace - tłumaczył ten wybór Maciej Filipczuk. - Zainspirowani ruchem Johna Zorna Radical Jewish Culture mamy poczucie, że warto szukać różnych ścieżek w różnych konfiguracjach.
Razem z Filipczukiem na scenie siądą trzy skrzypaczki: Emilia Bolibrzuch, Maria Stępień i Łucja Siedlik, wykształcone klasycznie, ale z zapleczem znajomości muzykowania tradycyjnego. Do ich brzmienia dokłada się Remek Hanaj, a wszyscy razem postawili na muzykę bardzo wiejską i tematy, które jednocześnie są odrębną sferą kultury dotyczącą śmierci i relacji z nią, ale także melodiami pogrzebowymi, jednocześnie tanecznymi.
- Wykorzystujemy własne nagrania i najstarsze dostępne źródła - mówił Remek Hanaj. - Ta tematyka w takiej wersji, nieuczesanej przez Kościół, w XIX wieku już bardzo rzadko się pojawiała, Kolberg zapisał zaledwie kilkanaście tego typu pieśni z całej obrzędowości wiejskiej dotyczącej śmierci. To są bardzo ciekawej rodzynki, które mówią o tym, że śmierć jest największą zagadką życia, kiedyś częściej przejawiała się w codzienności niż dzisiaj, a kultura współcześnie tabuizuje temat. Kiedyś zaś cmentarz był na środku wsi, dzieci się bawiły na cmentarzu, śmierć była bliska, swojska. Ten koncert to próba oswojenia tematu śmierci.
Do tego:
- wspominaliśmy zmarłych w tym roku Barbarę Jakimiuk, Andrzeja Wawrzyniaka i Wojciecha Bursztę
W lutym 2021 roku odeszła od nas Barbara Jakimiuk z Zespołu Śpiewaczego z Dobrowody w gminie Kleszczele na Podlasiu. Zespół działa w tej wsi od lat 70 ubiegłego wieku, a w ostatnich kilku latach tworzyły go trzy Panie - Nina Jawdosiuk, Walentyna Klimowicz i Barbara Jakimiuk. W kwietniu dostał nagrodę Muzyka Źródeł Radiowego Centrum Kultury Ludowej. Niestety Pani Basia Jakimiuk nie doczekała tej wiadomości. Razem z koleżankami w Zespole z Dobrowody śpiewała przez wiele lat. Jak wspominają jej przyjaciele, uczniowie, była niezwykle gościnną, ciepłą osobą, bardzo świadomą dobrowodzkich tradycji śpiewaczych.
05:04 _PR2_AAC 2021_10_30-07-49-57 jakimiuk.mp3 Wspomnienie zmarłej Barbary Jakimiuk (Poranek Dwójki)
Przypomnieliśmy też Zapraszamy teraz na wspomnienie Andrzeja Wawrzyniaka – polskiego marynarza, dyplomaty, znawcy i kolekcjonera sztuki orientalnej. Andrzej Wawrzyniak Był założycielem i do 2013 roku dyrektorem Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie. Zmarł 8 listopada 2020 roku. – polskiego marynarza, dyplomaty, znawcy i kolekcjonera sztuki orientalnej. Andrzej Wawrzyniak Był założycielem i do 2013 roku dyrektorem Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie. Zmarł 8 listopada 2020 roku.
05:05 _PR2_AAC 2021_10_30-08-12-30 Wawrzyniak.mp3 Wspomnienie Andrzeja Wawrzyniaka (Poranek Dwójki)
Na koniec pożegnań przypominamy Wojciecha Bursztę – antropologa kultury, kulturoznawcę, eseistę i tłumacza, związanego z Uniwersytetem Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wojciech Burszta był zasłużonym badaczem i pedagogiem, autorem ponad 400 publikacji naukowych i prezesem Zarządu Instytutu im. Oskara Kolberga, a także członkiem Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego. Zmarł 5 lutego 202. W naszej audycji opowiadał o nim etnograf Waldemar Kuligowski.
05:28 _PR2_AAC 2021_10_30-08-43-05 burszta.mp3 Wojciech Burszta (Poranek Dwójki)
W programie sprawdzaliśmy też, jak przebiegają tegoroczne Targi Muzyki Świata WOMEX
05:28 _PR2_AAC 2021_10_30-08-43-05 womex.mp3
- oraz w "Źródłosłowie" przypomnieliśmy sobie, czym dokładnie jest powrósło.
