Powstanie styczniowe trwało od 22 stycznia 1863 roku do połowy 1864. Powstanie styczniowe w Królestwie Polskim wybuchło 22 stycznia, zaś na Litwie, jak się przyjmuje, z początkiem lutego 1863 roku. Tysiące powstańców zginęły, wielu dotknęły konfiskaty majątku i zesłania na Syberię. Jednym z ważnych przywódców powstania na Litwie był Konstanty Kalinowski.
Wincenty Konstanty Kalinowski – bohater trzech narodów. Działacz niepodległościowy, powstaniec styczniowy. Urodził się 2 lutego 1838 r. Na jego edukację i ciekawość historyczno-społeczną miał z początku wpływ jego brat – Wiktor. Konstanty poświęcił się historii społecznej. Poznając historię Księstwa Litewskiego, zrozumiał jak ważna jest niepodległość (obecnych) Litwinów i Białorusinów. Kalinowski ukończył prawo w Petersburgu, a po powrocie na Białoruś w 1861 r., założył w Grodnie organizację rewolucyjną, która zaczęła wydawać „Mużycką Prawdę”, gazetę przygotowującą grunt pod powstanie wśród chłopstwa. Organizacja wkrótce przeobraziła się w Prowincjonalny Komitet Litewski, który zaczął szykować zryw na Białorusi i Litwie. W pewnym momencie Kalinowski był najważniejszym dowódcą i urzędnikiem rządu narodowego na terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego.
O tym, jak postać Kalinowskiego wpłynęła na powstanie, a to – na historię kilku narodów, w „Poranku Dwójki” opowiadał historyk i pisarz prof. Wiaczesław Szwed, związany z Uniwersytetem Warszawskim, wcześniej Uniwersytetem w Grodnie (Białoruś).
Przeczytaj:
Konstanty Kalinowski – przywódca Powstania Styczniowego na Litwie
- Regiony białoruskie i polskie były związane ze sobą od czasów Wielkiego Księstwa Litewskiego i Korony Polskiej. To sprzyjało wspólnej walce. Jak to powiedział Adam Mickiewicz, bracia Litwiny i koroniarze powinni być razem przeciwko caratowi, przez który z mapy historii i Europy znikła Rzeczpospolita – opowiadał prof. Szwed. – Czas, gdy Kalinowski uczył się w Petersburgu, przypada na koniec wojny krymskiej. Rosja przegrała wojnę i ta idea wolności wisiała w powietrzu. Napomnę jeszcze, że był to 1881 rok. Rok, gdy chłopów wyzwolono spod pańszczyzny.
Gdy „Kastuś” wrócił po studiach w Petersburgu do rodzinnego domu, zbudował strukturę demokratycznej organizacji rewolucyjnej…
- Chciałbym, żeby wszyscy zrozumieli, dlaczego szlachcic „dvarianin”, poszedł walczyć za chłopów. To był czas rewolucjonierów-demokratów. To było inne pokolenie! Kalinowski z początku chciał wprowadzić rewolucję społeczną, później zaś narodową. I zrobił to. Po kawałeczkach, fragmentach stworzyłem taką rekonstrukcję jego poglądów. Z początku chciał wyzwolić cały naród. Naród, który miał jeszcze problem z wolnością… 1861 roku w cesarstwie wyzwolono chłopów. W Koronie stało się to jeszcze za Napoleona. Kalinowski chciał pomóc chłopom. Tym „mużykam”, dla których wydawał czasopismo „Mużycka Prawda”. Po białorusku, drukowane łacinką. Była ważną częścią przygotowań do powstania.
Przeczytaj także:
Konstanty Kalinowski dobrze wiedział, że jeśli nie zwróci się do chłopów, jeśli nie będą oni uczestniczyć w rewolucji, ta z pewnością skazana będzie na przegraną.
- W gazecie wspominał więc m.in. o tym, że Rusini mieli własną religię uniacką. Funkcjonowała od Unii Brzeskiej. Religię, którą teraz nawet nazywamy narodową. Kalinowski chciał ją przywrócić. Chciał przywrócić ziemię, ważne źródło dochodu i pożywienia dla chłopa… stworzył organizację, której mottem było: „Rząd dla narodu, nie naród dla rządu”.
Do tego w audycji:
- Doktor Joanna Wasilewska opowiada ciekawostki o obchodach Chińskiego Nowego Roku.
Do dziś Nowy Rok jest hucznie obchodzony w wielu krajach posługujących się kalendarzem lunarnym (to choćby Wietnam, Korea czy Japonia).
07:20 PORANEK DWÓJKI Dwojka 2023_01_21-07-47-42.mp3 Chiński Nowy Rok - ciekawostki (Dwójka/Poranek Dwójki)
-
Po wystawie
„Święte obrazki. Pasje kolekcjonerskie i badawcze o. Nikolausa von Lutterottiego” we wrocławskim Muzeum Etnograficznym oprowadzali kuratorzy: Joanna Kurbiel i Arkadiusz Dobrzyniecki. Nikolaus von Lutterotti z pasją kolekcjonował
„święte obrazki”. Zgromadził kolekcję liczącą ponad 13 tysięcy grafik i 170 obrazów na szkle. Jej niewielki wyimek możemy jeszcze przez tydzień oglądać w Muzeum Etnograficznym we Wrocławiu.
08:49 PORANEK DWÓJKI Dwojka 2023_01_21-08-35-23.mp3 Wystawa "Święte obrazki..." we Wrocławskim Muzeum Etnograficznym (Dwójka/Poranek Dwójki)
- Reportaż o 700-leciu Wilna, prosto ze stolicy Litwy, od naszego reportera Kamila Zalewskiego.
06:09 PORANEK DWÓJKI Dwojka 2023_01_21-08-12-05.mp3 700-lecie Wilna (Dwójka/Poranek Dwójki)
- Przypomnieliśmy kolejne taneczne Pierwsze Kroki. Tym razem o slowfoxie opowiadał Piotr Zgorzelski.
Słuchaliśmy:
7.09 Louis Armstrong (What Did I Do To Be So) Black and Blue (4:37)
7.16 Tęgie Chłopy Gdy nie przychodzi sen (4:19)
7.27 Gabriel Fauré Dwie melodie op. 46, II. Clair de lune, aranż. na oktet wiolonczelowy Roland Pidoux, wyk. Cello8 (3:29)
7.32 Jan Sebastian Bach „Aria” z „Wariacji Goldbergowskich” BWV 988, wyk. Steven Beck (fortepian) (3:09)
7.38 Michalove Tataren bratko (1:52)
7.45 Lili Boulanger Cortège, wyk. David Kadouch (fortepian) (1:42)
7.54 Polski Piach Północ (7:40)
8.02 Josef Strauss Polka Angelika, wyk. Wiener Philharmoniker, Franz Welser-Moest (dyr.) (3:22)
8.08 Bessie Smith Poor Man’s Blues (3:24)
8.18 Odpoczno Kukułka (2:40)
8.27 Henry Purcell Aria „When I Am Laid In Earth” z opery „Dydona i Eneasz” Z. 626, aranż. na wiolonczelę i orkiestrę Julian Riem, wyk. Raphaela Gromes (wiolonczela), Lucerne Festival Strings, Daniel Dodds (dyr.) (3:08)
8:33 Tęgie Chłopy Moje nogi (3:15)
8.44 WoWaKin Polka z Szydłowca (2:55)
8.54 Florence Beatrice Price Symfonia c-moll nr 3, II. Andante ma non troppo, wyk. Philadelphia Orchestra, Yannick Nézet-Séguin (dyr.) (9:28)
9.08 Antonio Vivaldi Aria „Ah ch’infelice sempre” z kantaty „Cessate, omai cessate” RV 684, wyk. Tim Mead (śpiew), Arcangelo, Jonathan Cohen (dyr.) (5:25)
9.21 Tęgie Chłopy Języki (3:47)
9.26 BASTARDA & Sutari Tam nad puszczaj (3:49)
9.38 Jerzy Fryderyk Haendel Suita F-dur nr 2 HWV 427, I. Adagio, wyk. Seong-Jin Cho (fortepian) (2:36)
9.48 Tarquinio Merula Ciaccona na dwa instrumenty sopranowe i basso continuo op. 12 nr 20, wyk. La Centifolia (2:42)
9.52 Wernyhora Na Wysokij Polonyni (6:03)
***
Tytuł audycji: folkowy Poranek Dwójki
Prowadził: Piotr Kędziorek
Data emisji: 21.01.2023
Godzina emisji: 9.30
