Powstanie w getcie warszawskim. "Świadomość zagłady była już powszechna"

- Po wielkiej akcji likwidacyjnej, która rozpoczęła się 22 lipca 1942 roku, dużą część mieszkańców getta stanowili ludzie młodzi, samotni. Ich rodziny zostały deportowane do Treblinki i zamordowane w komorach gazowych. Ta świadomość zagłady była już praktyczne powszechna - mówiła w "Poranku Dwójki" Zuzanna Schnepf-Kołacz z Muzeum Historii Żydów Polskich Polin. Właśnie mija 80 lat od wybuchu powstania w getcie warszawskim.

Powstanie w getcie warszawskim - widok z placu Piłsudskiego na płonące domy w getcie

Foto: ZIH/Forum

Akcja likwidacyjna zmieniła getto

19 kwietnia 1943 roku rozpoczął się zbrojny zryw zamkniętej w getcie żydowskiej ludności. Była to reakcja na wieść o rychłej jego likwidacji. Powstańcy nie mogli mieć nadziei na zwycięstwo. Kierowała nimi chęć odwetu na Niemcach, zadania wrogowi możliwie wysokich strat. Przede wszystkim wybierali jednak śmierć z bronią w ręku. Wobec perspektywy nieuchronnej zagłady nie chcieli ginąć biernie - czytamy na stronie Muzeum Polin.

- Dyskusje, czy przeciwstawić się działaniom Niemców w getcie i stawić opór zbrojny, trwały mniej więcej od czasu wielkiej akcji likwidacyjnej. Już wtedy powstała Żydowska Organizacja Bojowa, która zrzeszała ileś ugrupowań działających konspiracyjnie w getcie. Zdania były podzielone i w ostateczności nie doszło do wspólnej konkluzji. Sprawa powróciła jesienią 1942 roku już po zakończeniu akcji likwidacyjnej - tłumaczyła Zuzanna Schnepf-Kołacz.

Zobacz serwis specjalny: POWSTANIE W GETCIE WARSZAWSKIM.

Jak przypomniała, getto warszawskie wyglądało wtedy zupełnie inaczej. - Żydzi, którzy przetrwali wielką akcję wysiedleńczą, nie trafili do obozu zagłady w Treblince, to jest zupełnie inny skład społeczności getta niż sprzed wielkiej akcji. Na miejscu pozostało ok. 60 tys. ludzi, mniej więcej połowa z nich była zatrudniona w niemieckich zakładach produkcyjnych na terenie getta. Byli to ludzie młodzi, zdolni do pracy. Druga połowa to byli ludzie, którym udało się przetrwać wielką akcję likwidacyjną w ukryciu i pozostali w getcie nielegalnie - stwierdziła przedstawicielka Muzeum POLIN.

Wśród tej drugiej grupy były również dzieci i osoby starsze, które później również brały udział w powstaniu.

Posłuchaj

16:23 Poranek Dwójki Schnepf 19.04.2023.mp3 Zuzanna Schnepf-Kołacz z Muzeum Polin o powstaniu w getcie warszawskim (Poranek Dwójki) 

Zryw w zamkniętej dzielnicy żydowskiej trwał cztery tygodnie, do 16 maja 1943 roku. Do morderczej, nierównej walki stanęło - według różnych szacunków - od 700 do 2 tys. bojowników pod dowództwem Mordechaja Anielewicza. Mieli przeciwko sobie 2 tys. dobrze uzbrojonych niemieckich żołnierzy z oddziałów SS, Wehrmachtu, Policji Bezpieczeństwa oraz formacji pomocniczych.

Powstanie w getcie warszawskim było największym zbrojnym zrywem Żydów podczas II wojny światowej i zarazem pierwszym powstaniem miejskim w okupowanej Europie. Naszym gościem o godz. 8.30 będzie Zuzanna Schnepf-Kołacz z Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. W placówce prezentowana jest obecnie wystawa "Wokół nas morze ognia. Losy żydowskich cywilów podczas powstania w getcie warszawskim", o której również powiemy. To pierwsza ekspozycja o powstaniu w getcie warszawskim przedstawiona z perspektywy cywilów.

***

Tytuł audycji: Poranek Dwójki

Prowadził: Paweł Siwek

Gość: Zuzanna Schnepf-Kołacz (Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, kuratorka wystawy "Wokół nas morze ognia. Losy żydowskich cywilów podczas powstania w getcie warszawskim")

Data emisji: 19.04.2023

Godz. emisji: 8.40

pg