Drugie wydanie bestselerowej książki „Góralskie czary. Leksykon magii Podtatrza i Beskidów Zachodnich” Katarzyny Ceklarz i Urszuli Janickiej-Krzywdy pojawiło się już w sprzedaży! Treść jest uzupełniona, a forma odświeżona – książka ma nową szatę graficzną z ilustracjami Aleksandry Czudżak.
Katarzyna Ceklarz w „Źródłach”, podczas spotkania wokół pierwszego wydania „Góralskich czarów” kilka lat temu
Magia jest jednym z najstarszych przejawów kultury duchowej. W XIX wieku byłoby trudno człowiekowi żyć bez magii, wszyscy od dziecka byli w tym zanurzeni. Nie każdy jednak mógłby stać się magiem, najczęściej przekazywano sobie tajemną wiedzę w kręgu rodziny, ale nie zawsze.
Magia mieszkańców gór ujęta w opowieść o realnie istniejących, stosowanych do dziś, ale i zapomnianych praktycznych zabiegach Górali Podhalańskich i Beskidzkich. Dzięki 237 hasłom dowiemy się m.in. co złożyć w ofierze duchom, jak zdemaskować czarownicę, do czego służyć mogą kości, śmiertelna koszula albo wióry z trumny czy co uleczyć zbieranymi w nocy ziołami.
O tym wyjątkowym dziele, współpracy z Urszulą Janicką-Krzywdą i o góralskiej magii opowie Słuchaczom ok. 9.30 dr etnologii Katarzyna Ceklarz.
To jednak nie jedyny temat, który poruszymy z badaczką.
dr Katarzyna Ceklarz z książką "Góralskie Czary..."
Etnoznawcy.pl
Maria Znamierowska-Prüfferowa, Marian Sobieski, Walentyna Anna Sapieha Dermacka, Adolf Dygacz, Sara Benet? Kim Byli, czym się zasłużyli dla polskiej etnografii i folklorystyki? Teraz z łatwością możemy to sprawdzić! Zapraszamy do zapoznania się z pocztem badaczy: etnografów, antropologów, folklorystów, ludoznawców – ETNOznawców.
7 marca, podczas biografistycznej konferencji Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego w Łodzi, odbyło się uroczyste uruchomienie portalu ETNOznawcy.pl. To stworzona przez członkinie i członków PTL-u internetowa baza danych biograficznych dotycząca polskich badaczek i badaczy działających na rzecz naukowego poznania, dokumentacji i zachowania materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego.
Portal zawiera ponad 200 biogramów zmarłych etnologów, mapy z lokalizacją miejsc ich pochówku oraz bogatą ikonografię. Wyposażony jest w zintegrowaną zaawansowaną wyszukiwarkę danych. Uzupełnieniem portalu są filmy, webinary oraz informacje zawarte na blogu. Doktor Katarzyna Ceklarz – kierowniczka projektu (PTL O/Mszana Dolna) – opowie o nim więcej w Poranku Dwójki.
Od lewej, od góry: Ludwik Stomma, Sala Benet, Cezaria Baudouin De Courtenay-Ehrenkreutz-Jędrzejewiczowa, Bronisław Malinowski, Anna Jachnina, Aleksander Jackowski, Jacek Olędzki
Ponadto w folkowym Poranku Dwójki:
- Na ulicy – to tam swój warsztat i pierwsze szlify zdobywało i nadal zdobywa wielu muzyków, zwłaszcza ze świata szeroko rozumianego folku. Czy z grania na ulicy można się utrzymać? Jak kształtują się prawa tego rynku? „To ciężki kawałek chleba. Grając na ulicy, muzyk uczy się być twardym i odpornym”, tak o tym doświadczeniu mówił jeden z członków Motion Trio, Krzysztof Dobrek. A ten temat zgłębiamy dziś w Historii Polskiego Folku pod przewodnictwem Wojciecha Ossowskiego.
07:37 PORANEK DWÓJKI Dwojka 2024_03_16-07-49-24.mp3 HPF/Uliczne muzykowanie (Dwójka/Poranek Dwójki)
- Wraz z Narodowym Instytutem Kultury i Dzedzictwa Wsi wybieramy się na „Wyprawy z Etnoekipą. Poznaj dawną wieś”. To seria książeczek przebogata w etnograficzną wiedzę. W obrazowy i przystępny sposób przybliżają ją postacie z rodzimej, ludowej demonologii. Seria przeznaczona jest dla uczniów szkół podstawowych, ale gwarantujemy – każdy znajdzie w niej coś ciekawego!
04:17 PORANEK DWÓJKI Dwojka 2024_03_16-08-11-15.mp3 "Wyprawy z Etnoekipą" - seria książek bogatych w wiedzę etnograficzną od NIKiDW (Dwójka/Poranek Dwójki)
- Autorzy okładek płyt nie są zbyt rozpoznawalni, a jednocześnie – album zapamiętujemy nie tylko dzięki muzyce, ale i grafice. Artystka Czarli Bajka chętnie współpracuje z zespołami wykonującymi muzykę ludową i tradycyjną. O swojej pracy rozmawia z Magdaleną Zbylut-Wiśniewską. A jej wystawa „Bezkres… Nieokreślony. Nieskończony. Bezgraniczny” ilustratorki Czarli Bajki ubarwi 11. Międzynarodowy Festiwal Muzyki Tradycyjnej i Ludowej Ethniesy w Bydgoszczy, który rozpocznie się 21. marca!
07:49 PORANEK DWÓJKI Dwojka 2024_03_16-08-20-57.mp3 Wstawa „Bezkres… Nieokreślony. Nieskończony. Bezgraniczny” Czarli Bajki na festiwalu Ethniesy (Dwójka/Poranek Dwójki)
- Mieszkańcy Wielkopolski (m.in. wspaniała śpiewaczka Anna Chuda) opowiedzieli bajki ludowe, na których podstawie Marta Guśniowska napisała swoje. Tak powstała książka „O dudziarzu Szumigale i inne bajki ludowe. Wielkopolska” wydana przez Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi. „O dudziarzu Szumigale i inne bajki ludowe. Wielkopolska” to trzeci tom serii wydawanej przez Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi. Treść bajek przedstawia wierzenia i obyczaje mieszkańców Wielkopolski. Oprócz bajek w książce można znaleźć ilustracje Pauliny Wyrt, które nawiązują do lokalnych tradycji. O inspiracjach i pracy nad tym tytułem z pisarką Martą Guśniowską rozmawia Maria Czok.
06:16 PORANEK DWÓJKI Dwojka 2024_03_16-08-37-38.mp3 „O dudziarzu Szumigale i inne bajki ludowe. Wielkopolska” wyd. Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi (Dwójka/Poranek Dwójki)
- Wydaje mi się, że taka jest idea tych książek: z jednej strony są to pięknie opowiedziane legendy, podania, baśnie. Z jednej strony tak nam się wydawało, że byłoby najlepiej, gdyby to było miało jakąś taką warstwę literacką, że ktoś, kogo nie interesuje tak bardzo dany region przynajmniej poczyta sobie bajki, poogląda piękne ilustracje. Z drugiej strony właśnie, ta funkcja edukacyjna jest nienachalna. Co jest bardzo ważne, bo to nie jest podręcznik, z którego uczymy się teraz o Wielkopolsce czy o Podlasiu. Po prostu przemycamy jakąś ciekawą wiedzę – mówi Marta Guśnowska, potwierdzając, że książka „O dudziarzu Szumigale…” może być swoistym przewodnikiem po regionie Wielkopolski. Co na to wpływa?
Poza samą treścią, z pewnością forma. Książka jest bogata w ilustracje. Paulina Wyrt postarała się, by nawiązywały one do miejscowych strojów, elementów dekoracyjnych. W bajkach pojawiają się także regionalizmy i ich tłumaczenia, które pozwalają jeszcze bardziej zagłębić się w atmosferę wielkopolskiej wioski.
Jak przebiegała praca nad książką?
- To były chyba wakacje… Siedziałam w ogródku i czytałam jedną bajkę, zaczynałam ją pisać. To była wielka przyjemność, bo materiał był świetny. Dziewczyny z Instytutu Wsi jeździły po Wielkopolsce, zrobiły olbrzymią robotę! Rozmawiały z ludźmi i nagrywały. Później dostałam nagrania. Mowa potoczysta, bardzo dużo różnych wątków. Na napisanie swoich wersji dostałam chyba dwa miesiące. Wydaje mi się, że zrobiłam to chyba w tydzień, bo tak dobrze mi się nad tym pracowało! Bo bajki były tak ciekawe. Musiałam tak troszeczkę je podrasować, ale to wciąż są opowiadania o dawnej Wielkopolsce, o wierzeniach, klimacie.
W opowieściach mieszkańców regionu autorka znajdowała wyjątkowe zwroty akcji i cudowną poetyckość, jednak gdzieniegdzie brakowało jej pointy, innym razem – do historii został dodany jakiś bohater.
Wybierając opowieści do opracowania, Marta Guśnowska nie stroniła od tematów trudnych, których przedstawienie – w odpowiedni sposób – najmłodszym jest ważne.
- Ja zawsze powtarzam, że to nie jest tak, że jak nie będziemy o tym mówić, to to zniknie. Nie możemy dzieci zostawiać sam na sam z problemem biedy, braku akceptacji, odejścia bliskiej osoby, starości, choroby. Ale też nie możemy ich straszyć! Wydaje mi się, że im poważniejszy temat, tym lżej trzeba go dziecku podać – wskazuje autorka „O dudziarzu Szumigale…” – Wydaje mi się, że właśnie personifikacja, gdzie na przykład śmierć jest osobą, z którą można się dogadać, porozmawiać i po prostu spotkać się na koniec życia, jak z dawną znajomą. Mówienie o problemach to jedno, ale pokazywanie drogi poradzenia sobie z tymi problemami jest najważniejsze.
Ilustracja z książki "O dudziarzu Szumigale..." NIKiDW
- Pasja wg Łukasza. Tym razem etnograf i historyk sztuki Łukasz Ciemiński opowie o bardzo znanym i poruszającym motywie Chrystusa Kalwaryjskiego, czyli Upadającego. >>PODCAST<<
Weronika Grozdew-Kołacińska z płytą "Wandering Songs"
- Weronika Grozdew-Kołacińska zabiera nas w muzyczną podróż od Polski, przez Bałkany, po Grecję, podróż bardzo osobistą, opowiadając o swoim, świeżo wydanym, albumie pt. „Wandering Songs”.
10:02 PORANEK DWÓJKI Dwojka 2024_03_16-09-16-38.mp3 Weronika Grozdew-Kołacińska o pracy nad albumem "Wandering songs" (Dwójka/Poranek Dwójki)
„To, co trwa w pamięci mojego umysłu i ciała to muzyka domowa, w której pełno było wspólnego śpiewu – nie było wieczoru, żeby Mama nie śpiewała mnie i moim braciom do snu, wszystkie święta i rodzinne spotkania są "ośpiewane". Dzięki Tacie poznałam porywającą i archetypiczną wręcz w swej melodyjności muzykę grecką, która płynęła z czarnych płyt i z taśmy, kiedy przyglądałam się jak tworzy w swojej pracowni. Bułgarską, choć nasiąkałam nią już jako dziecko, odkryłam sama, kiedy moją pasją stała się etnomuzykologia, a zaraz potem odważyłam się wydać z siebie szopski głos”.
Od 8 marca br. możemy cieszyć się albumem Weroniki Grozdew-Kołacińskiej. Poza wokalistką i etnomuzykolożką, na płycie wystąpiło wielu artystów znanych z folkowej i tradycyjnej sceny – jako grupa Musos oraz goście. To m.in.: Kacper Malisz, Dorota Błaszczyńska-Mogilska czy Bart Pałyga.
Słuchaliśmy:
7.09 Maxwell Quartet McIntosh’s Lament / Auld Foula (6:07)
7.17 Weronika Grozdew Oczekiwanie (6:31)
7.26 Carrantuohill Raggle Taggle Gipsy (3:16)
7.30 Johann Sebastian Bach, Leonidas Kavakos, The Apollon Ensamble Violin Concerto in G Minor, BWV 1056: II Largo (3:09)
7.35 Fanny Mendessohn, Aris Quartett String Quartet in E-Flat Major: I. Adagio ma non troppo (4:30)
7.45 VOCES8 May it be (3:45)
7.54 Jacob Karlzon I Still Haven’t Found What I’m Looking For (4:52)
8.02 Camille Saint-Saens Karnawał zwierząt (fragm.7:28)
8.09 Krajeczka Wesna krasna (1:28)
8.15 Mammal Hands Kandaiki (5:15)
8.26 Giacomo Puccini, Gautier Capucon, Anastasia Rizikov Gianni Schicchi O mio babbino caro (2:32)
8.31 Weronika Grozdew Oberek Bartosza (4:16)
8.42 Basia Pospieszalska, Michał Bąk Ogrodzie Oliwny (5:37)
8.53 Beltaine The Sea of Irish Dream (4:05)
9.08 Weronika Grozdew A za lasem (5:02)
9.23 Weronika Grozdew Giarem giarem (3:39)
9.29 Will Pound Jautrais Krodzis Maasland Jig (4:46)
9.41 Jan Karpiel-Bułecka Nuta sabałowa – piszczałka bezotworowa (1:26)
9.50 Sara Watkins, Nickel Creek Blue Shadows on the Trail (3:05)
9.54 The Bothy Band The Kesh Jig / Give Us a Drink of Water (4:33)
***
Tytuł audycji: folkowy Poranek Dwójki
Prowadziła: Aleksandra Faryńska
Data emisji: 16.03.2024
Godzina emisji: 9.30
